Түркістан облысы адами әлеуетті дамыту басқармасының Арысқаласыныңадамиәлеуеттідамытубөлімінеқарасты«С.Қожанов» атындағыжалпыбілімберумекемесінде, мектептіңтәрбиеісіжөніндегіорынбасарыО.Айдаров, АПБЖПҚКТІЖУПИполициялейтенантыН.Әбжанжәне "Әлеуметтікпсихологиялықсүйемелдеуқызметі" секторыныңмеңгерушісіЖ.Абыловамен "Жастарресурстықорталығы"КММ-нің "Жастарғақызметкөрсетужәне NEET санатындағыжастарменжұмысжүргізу" бөлімшесініңбасшысыК.Төреханжоғарғы 8-9-10 сыныпоқушыларынақұқықбұзушылық,нашақорлық,ертежүктілік, аутодеструктивтімінез-құлықтыңалдын-алу әлімжеттіктің, зорлық -зомбылықтыңалдыналумақсатындатүсіндірмежұмыстарынжүргізді.
Маман қазіргі таңда қоғамда аутодеструктивті мінез-құлықтың көптеген түрлері таралып жатқанына баса мән беріп тоқталды. Сондықтан оны түзету жолдары ғана емес, алдын-алу шаралары да маңызды роль атқарады. Аутодеструктивті мінез-құлыққа шалдығуға әсіресе жасөспірімдер көбірек бейім, себебі жас ерекшелік өзгерістер болып жатады – эмоцияналдық тұрақсыздық, әлеуметтік жағдайлардың күрт өзгеруі (олардан өзбеттілікті, жауапкершілікті талап ете бастайды), өмірлік тәжірибенің аздығы, «ақ пен қараны» ажырата алмау, сонымен қатар жағымсыз экологиялық, экономикалық, әлеуметтік факторлардың әсері. Сондықтан аутодеструктивті мінез-құлықтың психологиялық алдын-алу шараларының жасөспірімдер маңызы зор. Психологиялық түзетуде және алдын-алу шараларында екі базалық бағытты бөліп көрсетуге болады – проблемалық-бағыттылық және дербес-бағыттылық. Бірінші күрделі жағдайды немесе мәселені шешуге бағытталса, екіншісінде – адамның тұлғалық көріністеріне, өзіне және өзінің мінез-құлқына деген көзқарастарына көңіл бөлінеді.
Жасөспірімніңкүйзеліскедушарболыпжүргенінмынандайәрекеттердендеанықаңғаруғаболады:
· Баланыңмінез-құлқыөзгереді, тұйықболабастайды, әңгімеденқашады, өтеенжар, селқостықбайқалады.
· Мектепкебармаудыңбарлықамал-шарасынойлаптабады: «басым, ішімауырыптұр, құсқымкеледі» дегенсияқтысылтаулардыкөбейеді.
· Мектептеболғанжағдайларданбастартады, сабаққабарғысыкелмей, әдейіұйықтапқалады.
· Әдеттегіденгөріақшаныжиісұрайбастайды, сылтауыкөбейеді, тіптіата-анасыныңқалтасынатүседі. Демек, ол қаржыны мектепте «мазасын алып жатқандарға» тасиды.
· Кейбіреулері тіпті тұйықталып кетеді, ешкіммен сөйлеспейді, ал екіншілері өте ашуланшақ бола бастайды.
· Оқу үлгерімі нашарлайды, зейінсіз болады.
Іс-шараныңмақсаты-жастарменжасөспірімдерарасындақұқықбұзушылықтың, нашақорлықтыңертежүктілікпенаутодеструктивтімінез-құлықтыңалдыналу, зорлық-зомбылықтуралымағлұматберу, әлімжеттіктіңалдыналуболыптабылады.
-Іс-шарабарысында - құқықбұзушылықтыңалдыналужәнеболдырмау, зорлық-зомбылық, тұлғаныңжекеөмірінеқолсұғушылық, азаматтардыңқұқығынбұзатынбірадамныңекіншіадамғатәндікнемесепсихикалықықпалетуіекендігі, жәнебасқадатұрғыдағызаңғақайшыәрекеттердібайқағаннемесеосыжағдайлардыбастанкешіпжатқантұлғаларболса, құқыққорғауоргандарытарапынанберілетінзаңдықкөмектергежүгінеалатындығыжайлыайтылып, түсіндірілді.