Ал, сол лагерлерде жағдайдың жоғары деңгейде жасалуы, олардың лагерден зор қуанышпен қайтуларын қамтамасыз ету, олардың көңілінен шығу ата-аналар мен бөлім қызметкерлерінің жасаған еңбегіне байланысты екені айтпаса да түсінікті. «Сондықтан сіз бен біздің мақсатымыз да, жұмыс бағытымыз да бір болуы қажет» деген Түркістан қалалық білім бөлімінің басшысы Оразкүл Шайхықызы «Эделвейс» лагерінің басшылығымен жазғы демалысты жоғары деңгейде ұйымдастыру бойынша пікірлесті.

Айта кетейік, биылғы жылы түркістандық 1000 оқушы Төле би ауданында орналасқан «Эделвейс» лагерінде демалуға мүмкіндік алды. Тау баурайындағы тамаша табиғат аясында орналасқан лагердің алғашқы маусымында 300 бала демалуда. Олардың жағдайымен, лагердің тыныс-тіршілігімен танысуға арнайы барған бөлім басшысы Қолдасова Оразкүл Шайхықызы мен «AMANAT» партиясы Түркістан қалалық филиалы жанындағы партиялық бақылау комиссиясы төрағасының орынбасары Құлжабаев Бақытжан Әбибуллаұлы лагер басшыларымен, бірқатар оқушылармен тілдесіп, ондағы жағдаймен танысты.

Оразкүл Шайхықызы мен Бақытжан Әбибуллаұлы лагер жұмысын жандандыру, демалысты жоғары деңгейде ұйымдастыру бағытында нақты талап-тілектерін жеткізді. Өз кезегінде лагер басшылары балалардың демалысы үшін барлық жағдайларды жасап, олардың уақыттарын тиімді әрі қызықты өткізу үшін ұжым мүшелері тынымсыз еңбек етіп жатқандығын атап өтті.

Биыл Түркістан облысында 45 мыңнан астам оқушы бюджет есебінен жазғы сауықтыру лагерьлерінде демалады. Жалпы жаз мезгілінде облыс бойынша 22 сауықтыру лагері қызмет көрсетеді. Оның 7-і - мемлекеттік болса, 15-і - жекеменшік.Балалардың жазғы демалысын ұйымдастыруда арнайы дайындықтан өткен 14 444 педагог жұмыс істейді. Бұл жайында таяуда Түркістан облысы білім басқармасы басшысының міндетін атқарушы Жандос Маханбетов брифингте мәлімдеген болатын.

Оның айтуынша Түркістан облысында жалпы 1 052 мектепте 518 733 оқушы білім алады. Оның ішінде 32 306 оқушы 11-сыныпты бітірді. Ал 27 340 оқушы ҰБТ-ға қатысады деп күтілуде. Облыстағы түлектердің 1 727-і – «Алтын белгіге» үміткер болса, 2 466 оқушы – «Үздік аттестат» иегері атанбақ. Жазғы сауықтыру лагерьлеріне жоғары оқу орындары мен жастар орталықтарынан 95 волонтер, облыстық колледждерден 80 студент өндірістік тәжірибеге тартылады. Сонымен қатар, 20 мыңнан астам бала ата-аналар есебінен ақылы демалады. Ал «Қазақстан Халқына» Қоры есебінен облыстағы 3 421 оқушы Түлкібас және Төлеби аудандарының лагерьлерінде жазғы уақыттарын өткізеді екен.

Сонымен қатар, Ж.Маханбетов мектептер жанынан да лагерьлер ұйымдастырылатынын жеткізді. Онда жергілікті бюджет есебінен 10 000 оқушы жазғы демалыста болады.Облыста жазғы маусым кезінде барлық мектептерде спорттық командалар жасақталып, жарыстар, спартакиадалар, үйірме жұмыстары ұйымдастырылады. Жасөспірімдердің Отанына, туған еліне деген сүйіспеншілігін оятып, патриоттық тәрбие беру мақсатында Түркістан, Отырар, Сайрам, Бәйдібек өңірлеріне саяхаттар ұйымдастырылмақ.

Бүгінде Түркістан облысындағы жазғы сауықтыру лагерлері бірінші ауысымға оқушылар қабылдап үлгерді. Алғашқы онкүндікте жоғарыда аталған лагерлерде 2464 бала 1 ауысымға қабылданып, сауықтырылуда. Оның ішінде «Қазақстан халқына» қорының есебінен Түлкібас ауданындағы «Машат-Арасан» сауықтыру лагеріне 8 ауданнан 400 бала, Маятас ауылындағы «Гавая» лагеріне 3 ауданнан 250 бала тегін жіберілді. Сондай-ақ Түлкібас пен Төлебидегі лагерлерде облыстағы 2 отбасылық үлгісіндегі балалар ауылындағы жетім және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған 152 тәрбиеленуші жаз бойы демалады. Тәртібі бойынша мектепішілік және полиция есебінде тұратын оқушылар Төлеби ауданында орналасқан «Тау барысы» лагерінде шатырлы лагермен қамтылады. Жаз айларында 266 оқушы басқа облыстардағы «Балдәурен» және «Бөбек» республикалық оқу-сауықтыру лагерлерінде тынығады.

Бірінші ауысым 1-10 маусым аралығында, ал екіншісі 12-21 маусым аралығында, сонымен қатар үшінші ауысым 23 маусым мен 2 шілде аралығында жұмыс істейді. Осылайша, биылғы жаз айының алғашқы айында 7 мыңнан астам бала демалады деп күтілуде. Жаз бойы 6-8 ауысымда қызмет көрсетеді деп жоспарланған. Балалар әлеуметтік жағдайына байланысты бюджет есебінен тегін демалса, қалған оқушылар ата-аналар есебінен ақылы демалады. Сонымен қатар «Қазақстан халқына» қоры есебінен облыста жалпы 3421 оқушы жазғы сауықтыру лагерлерімен тегін қамтылады.

Жалпы жаз мезгілінде Түркістан облысында 31 сауықтыру лагері қызмет көрсетеді деп жоспарлануда. Оның ішінде 9-ы – мемлекеттік, 22-сі –жекеменшік. 1-3 маусым аралығында 10 лагерь санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаментінің рұқсатын алып, жұмыстарын бастады. Олардың қатарында Түлкібас ауданындағы «Машат-Арасан», «Көктөбе-1», «Көктөбе-2», «Қуаныш», «DELVE CAMP», Төлеби ауданындағы «Көктөбе», «Қуаныш», Сайрам ауданындағы «Болашақ», Мақтаарал ауданындағы «Толағай», Шымкент қаласындағы «Гавая» лагерлері бар.

Барлық 31 маусымдық жазғы сауықтыру лагерінің ашылуы маусым айына жоспарланған. Маусым айының 10-на дейін 15 жазғы сауықтыру лагері ашылады деп күтілуде. Олар – Бәйдібек ауданындағы «Тау шыңы», Кентау қаласындағы «Urker», Төлеби ауданындағы «Алатау», «Изуми тау», «Тау шыңы», «Отбасы үлгісіндегі балалар ауыл лагері», «Бәйшешек», «Айнабұлақ», Түлкібас ауданында «Отырар», «Лок-Машат», «Арман», Қазығұрт ауданында «Тұрбаза-Қазығұрт», «Мейіржан», Сарыағашта «Балдаурен», Сауран ауданында «Балауса» лагерлері. Қалған 6 лагерь маусым айының 15-не дейін ашылады деп жоспарлануда. Бұған қоса барлық аудандық, қалалық білім бөлімдеріне қарасты мектептерде бір мезгілгі тамақпен 53 мың бала сауықтырылуда.

Жазғы сауықтыру лагерлерінде балалар қауіпсіздігі үшін күзет агенттіктері қызмет көрсетеді және орналасу ауданына қарай полиция қызметімен бірлескен жұмыстар жүргізеді. Сонымен қатар өңірде мектеп жанындағы бір мезгілгі тамақпен қамтитын 350 лагерь және 648 ойын алаңшасы балалар үшін қызмет көрсетеді. Оқушыларды еңбекке баулу мақсатында жаз мезгілінде 108 мың оқушы көркейту, көгалдандыру, құрылыс бригадалары мен мектеп орманшылығының жұмысына көмекші ретінде қатысады. Балалардың жазғы демалысын ұйымдастыруда арнайы дайындықтан өткен 14 446 педагог қызметкер жұмыс істейді. Сондай-ақ жоғары оқу орындары мен жастар орталықтарынан 95 волонтер, 80 колледж студенті дуалдық білім беру шеңберінде тартылады.

Сондай-ақ, Түркістан облысында жазғы лагерьлердің санитарлық жағдайы да қатаң бақылауда. Бұл туралы жақында ғана ұйымдастырылған брифингте Түркістан облысының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті басшысының орынбасары Асқар Ысқақов мәлімдеді.

«Бүгінде Түркістан облысындағы балаларды сауықтыруға арналған жазғы демалыс мекемелерінің санитарлық-эпидемиологиялық жағдайын қадағалау шаралары жүргізіліп жатыр. Осы орайда лагерь қызметкерлерінің гигиеналық дайындықтары тексеріліп, алдын ала медициналық тексеруден өтуі бақылауға алынған. Биыл облыс көлемінде 33 жазғы сауықтыру лагерінің ашылуы жоспарланған. Оның 17-і жергілікті СЭББ тарапынан тексеріліп, оң қорытынды алды. Ал 3 лагерьдің санитарлық кемшіліктері түзетілуде. Қалған демалыс орындарын санитарлық талаптарға сәйкестендіру үшін тиісті жұмыстар жүргізілуде», – дейді Асқар Бекболатұлы.

Түркістан облысының Өңірлік коммуникациялар қызметінің мәліметінше, жалпы жаз мезгілінде Түркістан облысында 33 сауықтыру лагері қызмет көрсетеді деп жоспарланған. Биыл өңірдегі 70 мың бала сауықтыру лагерьлерінде демалады. Оның ішінде 50 мың бала - әлеуметтік жағдайына байланысты бюджет есебінен тегін демалса, 20 мың бала - ата-аналар есебінен ақылы демалады. Сонымен қатар «Қазақстан халқына» қоры есебінен облыста жалпы 3 421 оқушы жазғы сауықтыру лагерлерімен тегін қамтылады.

Жалпы, балаларға арналған жазғы демалыстың ең жақсы түрлерінің бірі-жазғы сауықтыру лагеріне бару. Ашық ауада демалу, табиғатта серуендеу, серуендеу, шомылу және сауықтыру рәсімдері – мұның бәрі баланың иммунитетін нығайтады және жаңа оқу жылына дейін күш-қуатын толықтырады. Гигиенист дәрігерлер жазғы лагерьлерде өткізген уақыттың әсері денсаулыққа зиян келтірмеуі үшін қарапайым ережелерді ұстануға кеңес береді.

Сіз таңдаған балалар сауықтыру ұйымы туралы көбірек біліңіз (буклеттерді, балалар өз әсерлері туралы жазатын лагерь сайттарын қараңыз), балалары осы лагерьде демалған ата-аналармен сөйлесіңіз. Мұғалімдердің, тәлімгерлердің кадрлары туралы біліңіз: олар қайда оқыды, балалармен тәжірибесі бар ма. Лагерьге жолдама сатып алмас бұрын, оның объектінің санитариялық ережелерге сәйкестігі туралы санитариялық-эпидемиологиялық қорытындысы бар екеніне көз жеткізіңіз.

Балаңызбен балалар лагеріндегі, балалар ұжымындағы мінез-құлық ережелерін, тұру жағдайларын талқылаңыз. Егер бала лагерьге бірінші рет баратын болса, онымен бірге бөлмеде басқа балалар тұратынын, барлық балаларға арналған ыңғайлылықтар (дәретхана бөлмелері, душ бөлмелері) бар екенін түсіндіріңіз. Тамақтану алдында және қоғамдық орындарға барғаннан кейін қолды жуу керек. Жеке күтім құралдарын (тіс пастасы, щетка, тарақ) қамтамасыз етуді ұмытпаңыз. Баланың басын педикулезге тексеруді ұмытпаңыз.

Балаңызға жолға үй тағамдарының жиынтығын және басқа да тез бұзылатын өнімдер -йогурт, пирожныйлар, шұжықтар жинауға тырыспаңыз! Балаңызға бір бөтелке газдалмаған су, өнеркәсіптік қаптамадағы кондитерлік өнімдер (печенье, вафли), дымқыл майлықтар немесе қолды емдеуге арналған құрал салыңыз. Ата-аналар күндерінде лагерьдегі балаларға барған кезде де үй тағамдарының ләззаттарымен айналыспаңыз. Маған сеніңіз, лагерьдегі балалар жақсы тамақтанады! Сіз оларды үйде бақшадан үй пирогтары мен жидектермен тамақтандырасыз, ал чиптер мен кола баланың денесіне зиянды! Балаға әкелуге болатын өнімдердің тізімімен әр лагерьде танысуға болады.

Егер демалу кезінде бала өзінен кенеттен кене тапса, дереу тәрбиешіге және медицина қызметкеріне хабарлауы керек! Балаға сорғыш кенені өздігінен алып тастауға тырысудың қажеті жоқ – бұл қарапайым процедура емес. Ешқашан кенені қолыңызбен жаншымаңыз! Табиғатта серуендеу кезінде баланы кене шағудан қорғау үшін тері мен шаштың ашық жерлерін жабатын киім киюді ұсынамыз. Ата-аналар баламен жеке гигиена ережелері, тамақтан уланудың алдын алу туралы сөйлесуі керек. Тұрақты жылу жағдайында сапасыз тағамдарды тұтынумен байланысты жұқпалы аурулар мен тамақтан улану қаупі бар.

Формасы өзгерген және бұзылу белгілері бар ыдыстан азық-түлік сатып алудан аулақ болыңыз. Белгіленбеген сауда орындарынан азық-түлік, көкөніс, бақша өнімдерін сатып алмаңыз. Термиялық өңдеуден өтпейтін жемістер мен көкөністерді қайнаған сумен жууды ұмытпаңыз. Тек қайнатылған немесе бөтелкедегі суды ішіңіз, тез бұзылатын тағамдарды тоңазытқышта өнімнің қаптамасында көрсетілген температурада сақтаңыз. Үй жағдайында ыстық және суық, әсіресе тез бұзылатын тағамдарды дайындаған кезде гигиенаны (бөлек кесу құралдарын қолданыңыз), жарамдылық мерзімі және азық-түлік сақтау шарттарын сақтаңыз!

Демалыс орындарын таңдағанда шомылатын орындарды абаттандыруға: қоқыс жинағыштардың, орындықтардың, көлеңкелі шатырлардың, киім ауыстыратын кабиналардың, тазалау кестелерінің, ұйымдастырылған құтқару және медициналық пункттердің болуына назар аудару қажет. Жағажайдың жанында қоғамдық дәретханалар болуы керек.

Балаларға су қоймалары мен бассейндерде шомылу кезінде суды жұтып қоюына жол бермеу керектігін түсіндіріңіз. Ластанған су өткір ішек инфекцияларының, паразиттік инфекциялардың және терінің саңырауқұлақ инфекцияларының өршуіне әкелуі мүмкін. Балаларға тек осы мақсатта бөлінген жерлерде шомылуға рұқсат етіңіз!Егер Сіздің балаңыз лагерьге жіберілмес бұрын жұқпалы аурулармен қатынаста болса ше? Мұны жасыруға тырыспаңыз. Бұл туралы лагерь бастығына және міндетті түрде медициналық қызметкерге хабарлаңыз, науқастың диагнозын және қатынасқан күнін көрсетіңіз.

Егер бала кетер алдында аурудың белгілері пайда болса, оны лагерьге жіберуге тырыспаңыз. Өйткені, ол қатты ауырып, басқа балаларға да қауіп төндіруі мүмкін. Мұндай жағдайларда Сіз дәрігерді шақырып, ауруды ресми түрде тіркеп, лагерь басшысына келмеу себебін хабарлауыңыз керек. Санитариялық-эпидемиологиялық бақылау органдары мамандарының ұсынымдарын сақтау Сізге және Сіздің балаңызға жазғы сауықтыру ұйымында ұмытылмас күндер өткізуге, сергектік алуға және денсаулықты нығайтуға мүмкіндік береді!

Лагерьдегі қауіпсіздік ережелері

Әрбір лагерге келгеннен кейін бірінші минуттан бастап лагерь дүние мүлкіне жауапкершілікпен қарау.

Лагерь бөлмесін қоқытуға рұқсат етілмейді.

Телеапаратураларды, шамжаққыштарды, электросымдарын балаларға қозғауға немесе бүлдіруге болмайды.

Лагерь аймағын ластауға, қағаздарды лақтыруға болмайды.

Тәрбиешінің рұқсатынсыз балаларға лагерь аймағынан кетуге болмайды.

Техникалық қауіпсіздік ережесі:

Бөлмелерде ұшты, өткір және жарылғыш заттарды ұстамау.

Электр сымдардың ашық тұрған жерлерін ұстамау және оңдамау.

Теледидарды және т.б. электр құралдарын өз беттерімен жөндемеу.

Балта, балға және өткір заттарды рұқсатсыз пайдаланбау. 

Лагердегі гигиеналық талаптар:

Киімді дұрыс таңдау, организмнің қоршаған ортаға тез үйренуіне, дененің жылуын сақтауына және терінің лас болмауына көмегін тигізеді. Жылы күндері жеңіл киім қажет. Күн ыссы болғанда күннің көзіне ақ матадан тігілген киім киген дұрыс. Тәрбиешілер оқушылардың киімдерінің таза болуын қадағалау қажет. Оларды өзінің гигиеналарына дұрыс қарауын тәрбиелеу керек. 

Өрттен сақтану ережелері:

Электр желісінен аулақ болу.

Электр пештерінен аулақ болу.

Өрт байқаған кезде тез арада лагерь меңгерушісіне немесе тәрбиешілерге хабарлау.

Сіріңке мен жарылғыш заттарды пайдаланбау.

Үтікті және электр құралдарын пайдалану кезінде қауіпсіздік ережесін сақтау және оларды қараусыз қалдырмау.

Өрт болған жағдайда сыртқа шығу және кішілерге көмек беру.

Күйіп қалған жағдайда медициналық көмек көрсету.

Жиһаздар мен зат мүліктерін күтіп ұстау ережелері:

Лагерь мүліктерін таза ұстау.

Бөлмелерді, жиһаздар мен мүліктерін күтіп ұстау.

Төсек орындарын жыртпай және берген заттарды күтіп ұстау.

Төсек орындарын ауыстырып отыру.

Моншадағы қауіпсіздік ережелері:

Моншаға 30 минут түсу.

Монша ішінде алысып, итеріп ойнамау.

Моншада суды ысырапсыз пайдаланбау, үнемдеу.

Үлкендер кішілерге көмек көрсету.

Ыстық суды пайдаланғанда мұқият болу және күйіп қалмау.

Моншаға түскеннен кейін жылы киін.

Лагердегі төтенше жағдайлардан сақтану жолдары.

Жазғы балалар лагеріндегі тәлімгер балаларға қауіп төндіретін обьектілерді өзі әуелі біліп, одан кейін балаларды таныстыру қажет.

Егер тоқ соқса…

Тәлімгер бірінші тоқты сөндіру жолын іздестіруі керек. Екінші тоқ соққан адамға көмектескен кезде құрғақ шүберекпен орап, қолмен тоққа соғылған адамның киімін ғана тартып, «орныңда секір» деп айқайлауы керек. Алғашқы медициналық жәрдем беру ұйымдастырылады.

Қатты найзағай ойнағанда…

Ашық жерден сақтанып сай , шұңқыр жерлерге жасырыну керек. Жүгіруге болмайды.

Жасанды тыныс беру…

Ол үшін баланы шалқасынан жатқызып, ілгектерін ағытып баланың оң жағынан тұрып, оң қолыңды мойнының астына салып, сол қолыңды мойнына қойып, шалқайтып ауызына үлкен сұқ саусағын салып, ашып, кез келген таза орамал, шүберек, дәке пайдаланып дем бересін. Көкірек клеткаларының қимылын қадағалайсыз. 12- 15 рет дем беруі керек. Демінің сыртқа шығуын біртіндеп басталуы керек.

Тікелей жүрекке массаж…

Баланы қатты нәрсеге шалқасынан жатқызып, баланың сол жағынан тұрып, қолыңды жүректің 21 сүйегіне қойып, сыртынан басып, минутына 60- 80 рет қимыл жасап басасыз. Әрбір басқаннан кейін қан жүруге мүмкіндік бересіз. Демалысы басталғаннан кейін, массаж тоқтатылады.

Мұрыннан қан кеткенде…

Басын кішкене шалқайтып, өзін тікесінен тұрғызып, көйлегінің ілгектерін босату керек. Сумен мұрнын жуып  тазалап, мұрынға , желкеге салқын компресс қою керек. Мұрынды үлкен сұқ саусақтармен 10 минуттай басып тұруға болады. Қан кетуі әрі қарай жалғаса берсе, дереу дәрігер шақыру керек.

Күн тигенде…

Баланы салқын жерге шығарып, басын, беті- қолын салқын сумен жуу керек. Суға кішкене тұз салып беруі керек. Бала есінен танып қалса, су беруге болмайды.

Улы жәндіктер шаққанда..

Ара шаққанда салқын сумен, спиртпен компресс жасалынады, сарымсақ басу керек. Шикі картопты жарып, шаққан жерді сүртуге болады. Жылан шаққанда орнынан қозғалпай, қорқуын басып, шағылған жерден жоғары таңып. Жолжелкенді (уақтап) шаққан жерге салады. Сұйық нәрсе ішкізу керек.

Судағы қауіпсіздік

- Арнайы жабдықталған суаттарда дем алу және шомылу.      

- Суға құлап кету ықтимал жерде тұруға және ойнауға болмайды.

- Жүзу білмей суға жағалаудан алыс түсуге болмайды.

- Таныс емес жерлерде сүңгімеу керек, өйткені оның түбінде қауіпсіз заттар болуы мүмкін.

- Жүзе алмайтындар қалқымамен жүзбеуге тиіс.

- Әрбір бала ересектердің көмегімен жүзуді үйренуі тиіс, алайда балаларды суда ешбір қараусыз қалдыруға болмайды.

- Суға батып бара жатқан ең алғашқы істейтін шара- төңіректегілердің назарын «адам батып барады !» деп айғайлау арқылы аудару. Батып бара жатқан адамды құтқаруға ұмтылатын ересектер әрқашан табылады. Адамды кез келген құтқару құралының көмегімен аман алып қалудың оңай екендігін есте ұстаған жөн. Ол су бетінде қалқып жүрген және батып бара жатқанға лақтырып жүрген және батып бара жатқанға лақтырып жеткізетін кез келген зат болуы мүмкін.

Көшедегі қауіпсіздік.

Көшелер мен жолдардың элементтері.

Көшелер мен жолдардың элементтеріне мына түсініктер жатады: жол, өтетін бөлік , ажырату жиегі, қозғалыс алабы, қиылыс, аяқжол, жүргіншілер сүрлеуі, жүргіншілер өткелі, темір жол өткелі.

Жол- көлік пен жүргіншілер қозғалысы үшін пайдалынатын кез келген көше, даңғыл, тыйым көшелер т.б.

Өтетін бөлік- көлік құралдарының қозғалысына арналған. Жолдың бірнеше өтетін бөлігі болуы мүмкін, олардың шекарасы ажырату бөлігі болып табылады.

Ажырату жиегі- аралас өтетін бөлікті ажырататын және көлік құралдарының қозғалысына немесе аялдамасына арналмаған жол элементі.

Қозғалыс алабы- таңбамен белгіленген немесе белгіленбеген және көліктердің бір қатарда қозғалуы үшін жеткілікті ені бар өтетін жолдың кез келген ұзын алабы.

Түйіспе- қиылысатын , қосылатын жер немесе жолдың бір бағытта тармақталуы, өтетін бөлікті оның қарсы беттегі жалғасымен қосады, жорамал сызықтармен шектеледі.  

Аяқжол- өтетін бөлікке жапсарласқан немесен одан газон арқылы ажыратылған жүргіншілер қозғалысына арналған жол бөлігі.

Жүргіншілер сүрлеуі- жүргіншілер қозғалысына арналған төселген жер.

Қай көше, қай қалаға барсаңызда,

Қай ақыл өлшеміне салсаңыз да,

Жол жүру ережесі заңды тәртіп

Ол ортақ үлкен,кіші,баршамызға.

Көшелер мен жолдардағы қауіпсіз жүру ережелері

- Жүргіншілер оң жағына қарай отырып аяқжол немесе жүргіншілер сүрлеуімен қозғалуға тиіс.

- Жолдың диегімен немесе өтетін жолдың шетімен жүрген кезде жүргіншілер көлік құралдарының қозғалысына қарсы жүруге тиіс.

- Балалар топтарын аяқжол және жүргіншілер сүрлеуімен алып жүруге, ал олар жоқ болса, тек күндізгі уақытта ересектердің жанында ғана жүруге рұқсат етіледі.

- Қозғалыс реттелетін жерлерде жүргіншілер реттеушінің немесе бағдаршамның дабылдарын басшылыққа алулары тиіс.

- Жасыл шамнан үлгере алмаған жүргіншілер қауіпсіз нүктеде немесе қарсы бағыттағы көлік ағындарын ажырататын жерде тұруға тиіс.

- Көшеден өткен кезде алдымен сол жаққа, ал ортасына жеткен кезде оң жаққа қарау керек.

- Аялдамада тұрған автобусты, өзіңіз жақындаған автокөлікті, ал жүргізуші сізді көру үшін арт жағынан, ал қарсы келе жатқан трамвайды байқау үшін алдынан айналып өткен жөн.

- Қозғалыс өте жиі жолдан асықпай, ешбір жағдайда жақындаған машиналардың алдынан жүгірмей және секірмей өткен жөн.            

Жүргіншілерге тыйым салынады:

- Ажырататын жиек бар және жүргіншілер немесе жол қоршауы орнатылған жерлерде машина жүретін жолдан жүргіншілер сүрлеуінсіз өтуге;

- Машинаның келе жатқандығына немесе жоқтығына қарамастан, қызыл бағдаршамнан өтуге;

- Аяқжол арқылы өтетін жол үстінен жүгіріп өтуге;

- Аяқжолдың шетінде жолдан өтуді күтуге;

- Автобус аялдамасында қозғалып келе жатқан көліктен теріс бұрылуға.

WWW.AQ-QARA.KZ