Шымкент қаласының әкімі М.Әйтенов Әл-Фараби ауданы тұрғындарына 9 айда атқарылған жұмыстар бойынша есеп беріп, мәселелерін тыңдады. Кездесуге зиялы қауым өкілдері, қалалық мәслихат депутаттары, қоғамдық кеңес мүшелері, құқық қорғау органдары мен басқарма басшылары қатысты.

Шаһар басшысы әлеуметтік-экономикалық даму мен инженерлік-инфрақұрылыммен қамтылу жұмыстарының барысынан хабардар етті. 9 айда атқарылған жұмыстарды қорытындылап, есепті кезеңде оң көрсеткіштер бар екенін атап өтті.

- Қалада инженерлік инфрақұрылым жүйелерімен қамту жұмыстары 2025 жылы толық шешімін табады. Кәріз жүйесімен қамту көрсеткіші 75 пайызға жетпек. Тұрғындардың әр кездесуде көтеретін мәселесі - инфрақұрылым. Қазіргі таңда аудандарда Қоғамдық бақылау кеңестері құрылып, тұрақты жұмыс атқаруда. Бұл жұмыстар одан әрі жалғасады, - деді қала әкімі.

Әл-Фараби ауданының әкімі Рашид Мыңбаев аудандағы барлық салада жүзеге асқан жұмыстарды баяндап, бірқатар мәселелерге тоқталып өтті.

Кездесуде тұрғындар жалпы инфрақұрылыммен қамту, әлеуметтік мәселелер, баспана, аулаларды абаттандыру, жол инфрақұрылымын дамыту мәселелерін көтерді.

Қала әкімі әр тұрғынның мәселесін тыңдап, тиісті сала басшыларына нақты тапсырмалар жүктеді.

Қала әкімі Мұрат Әйтенов жиын барысында биыл Әл-Фараби ауданы бойынша 59 жоба халық қатысатын бюджет аясында шешімін тапқанын айтты. Атап айтқанда 50 балалар алаңшасы және 9 ашық спорт алаңшасы ел игілігіне берілді.

«Былтыр 27 ауланы абаттандырдық, соның 14-ін халық қатысатын бюджетпен жүзеге асырдық. Биыл да құрылыс қарқыны жоғары. Мұның барлығы тұрғындардың атсалысумын атқарылуда»,-деді шаһар басшысы.

Жоспарға сай бұл межені 100%-ға жеткізу үшін келесі жылы тағы 32 балалар алаңшасы мен 7 спорт алаңшасының құрылысы жүргізілетін болады.

Биыл қазақ музыка өнерінде шоқтығы биік "Дос-Мұқасан" тобы 55 жылдығын атап өтуде. Осыған орай Шымкент қаласындағы "Наурыз парк" сауда орталығының кинозалында «Дос-Мұқасан» фильмінің жабық көрсетілімі өтті. Премьераға қала әкімінің бірінші орынбасары Шыңғыс Мұқан, зиялы қауым өкілдері, блогерлер және БАҚ өкілдері қатысты.

–«Дос-Мұқасан» фильмін түсіруге «Богемская рапсодия» фильмі түрткі болды. Осындай туындыны Қазақстанда түсіру үлкен арманым еді. Ұжыммен бірігіп, осы жобаны қолға алдық. Түсірілім барысында "Дос-Мұқасан" тобындағы Досым Сүлеев және Мұрат Құсайынов ағаларымыз кеңесін беріп, қасымызда жүрді. Кино қазақтың рухын көтеріп, сол заманның атмосферасын сезіндіре алдық деп ойлаймын, - деді фильмнің бас продюсері Айгүл Байбек.

Аты аңызға айналған топ жайлы «Дос-Мұқасан» атты көркем фильм ҚР Мәдениет және спорт министрлігі ұлттық киноны қолдау орталығының тапсырысымен 2020 жылдың қысында басталған. Фильмнің шығуына 60-тан астам маман және 50 актер қатысқан. Айдын Сахаманның режиссерлігімен таспаланып шыққан жанр ұлттық өнерге сәйкестендіріп түсіріліпті. Онда талантты жастардың өнері мен өмірі, бауырмалдығы мен алғашқы махаббат оқиғасы бейнеленген. Сонымен қатар 60 жылдардағы киім мен шаш үлгісіне дейін ерекше мән беріп, ұқсастыра білген.

– «Дос-Мұқасан тек қана ансамбль емес, қазақ музыка өнерінің кеңес кезіндегі қазақ жастарының тарихы. Тек музыканттардың бірлестігі емес, халқымыздың сол кездегі ар-намысы деп баға берсе болады. Шынайы өмірді бейнелеген кино көрерменнің жүрегіне жол табады деп ойлаймын. Шымкенттіктердің атынан ұжымға алғыс айтқым келеді,- деді қала әкімінің бірінші орынбасары Шыңғыс Мұқан фильмнің тұсаукесерінен соң.

Көрсетілім соңында көрермендер ду қол шапалақпен, фильмнің көңілдерінен шыққанын жеткізді.

Айта кетейік, түсірілім 3 жыл уақытқа созылған. Қазақстанның түрлі қаласында түсірілген бұл жобаға еліміздің белді театр әртістері іріктеліп алынған. «Дос-Мұқасан» фильмінің жабық көрсетілімі бұдан бұрын Астана, Алматы қаласында өткен болатын.

Түркістан облысы адами әлеуетті дамыту басқармасының Арысқаласыныңадамиәлеуеттідамытубөлімінеқарасты«С.Қожанов» атындағыжалпыбілімберумекемесінде, мектептіңтәрбиеісіжөніндегіорынбасарыО.Айдаров, АПБЖПҚКТІЖУПИполициялейтенантыН.Әбжанжәне "Әлеуметтікпсихологиялықсүйемелдеуқызметі" секторыныңмеңгерушісіЖ.Абыловамен "Жастарресурстықорталығы"КММ-нің "Жастарғақызметкөрсетужәне NEET санатындағыжастарменжұмысжүргізу" бөлімшесініңбасшысыК.Төреханжоғарғы 8-9-10 сыныпоқушыларынақұқықбұзушылық,нашақорлық,ертежүктілік, аутодеструктивтімінез-құлықтыңалдын-алу әлімжеттіктің, зорлық -зомбылықтыңалдыналумақсатындатүсіндірмежұмыстарынжүргізді.

Маман қазіргі таңда қоғамда аутодеструктивті мінез-құлықтың көптеген түрлері таралып жатқанына баса мән беріп тоқталды. Сондықтан оны түзету жолдары ғана емес, алдын-алу шаралары да маңызды роль атқарады. Аутодеструктивті мінез-құлыққа шалдығуға әсіресе жасөспірімдер көбірек бейім, себебі жас ерекшелік өзгерістер болып жатады – эмоцияналдық тұрақсыздық, әлеуметтік жағдайлардың күрт өзгеруі (олардан өзбеттілікті, жауапкершілікті талап ете бастайды), өмірлік тәжірибенің аздығы, «ақ пен қараны» ажырата алмау, сонымен қатар жағымсыз экологиялық, экономикалық, әлеуметтік факторлардың әсері. Сондықтан аутодеструктивті мінез-құлықтың психологиялық алдын-алу шараларының жасөспірімдер маңызы зор. Психологиялық түзетуде және алдын-алу шараларында екі базалық бағытты бөліп көрсетуге болады – проблемалық-бағыттылық және дербес-бағыттылық. Бірінші күрделі жағдайды немесе мәселені шешуге бағытталса, екіншісінде – адамның тұлғалық көріністеріне, өзіне және өзінің мінез-құлқына деген көзқарастарына көңіл бөлінеді.

Жасөспірімніңкүйзеліскедушарболыпжүргенінмынандайәрекеттердендеанықаңғаруғаболады:

·         Баланыңмінез-құлқыөзгереді, тұйықболабастайды, әңгімеденқашады, өтеенжар, селқостықбайқалады.

·         Мектепкебармаудыңбарлықамал-шарасынойлаптабады: «басым, ішімауырыптұр, құсқымкеледі» дегенсияқтысылтаулардыкөбейеді.

·         Мектептеболғанжағдайларданбастартады, сабаққабарғысыкелмей, әдейіұйықтапқалады.

·         Әдеттегіденгөріақшаныжиісұрайбастайды, сылтауыкөбейеді, тіптіата-анасыныңқалтасынатүседі. Демек, ол қаржыны мектепте «мазасын алып жатқандарға» тасиды.

·         Кейбіреулері тіпті тұйықталып кетеді, ешкіммен сөйлеспейді, ал екіншілері өте ашуланшақ бола бастайды.

·         Оқу үлгерімі нашарлайды, зейінсіз болады.

Іс-шараныңмақсаты-жастарменжасөспірімдерарасындақұқықбұзушылықтың, нашақорлықтыңертежүктілікпенаутодеструктивтімінез-құлықтыңалдыналу, зорлық-зомбылықтуралымағлұматберу, әлімжеттіктіңалдыналуболыптабылады.

-Іс-шарабарысында - құқықбұзушылықтыңалдыналужәнеболдырмау, зорлық-зомбылық, тұлғаныңжекеөмірінеқолсұғушылық, азаматтардыңқұқығынбұзатынбірадамныңекіншіадамғатәндікнемесепсихикалықықпалетуіекендігі, жәнебасқадатұрғыдағызаңғақайшыәрекеттердібайқағаннемесеосыжағдайлардыбастанкешіпжатқантұлғаларболса, құқыққорғауоргандарытарапынанберілетінзаңдықкөмектергежүгінеалатындығыжайлыайтылып, түсіндірілді.

Түркістан облысы, «Арыс қаласының адами әлеуетті дамыту бөлімі» мемлекеттік мекемесімен бірлескен іс-шара жоспарына сәйкес, «С. Адамбеков атындағы жалпы орта білім беретін мектеп» коммуналдық мемлекеттік мекемесінде педагог- психолгтардың ұйымдастырумен "Кәмелетке толмаған жасөспірімдер арасындағы құқықбұзушылық, зорлық-зомбылықтың алдын алу» тақырыбында 9 -10 сынып оқушылары арасында профилактикалық жұмыстары жүргізіліп, кеңестер берілді. Жиналыста "Әлеуметтік психологиялық сүйемелдеу қызметі" сектор психологы Ж. Абылова қатысты. Мақсаты:оқушыларға зорлық - зомбылық туралы мағлұматтар беру, адамның жаны мен тәніне үлкен зардап әкелетін соққы екенің түсіндіру және зорлыққа қарсы біздің елімізде заң бар екенін айту.

«Қоғам дамыған сайын ондағы тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу қиынға соғып тұр. Оған бірнеше фактор әсер ететіні белгілі»,- деп бастады баяндамасын маман.

Тұрмыстық зорлық-зомбылық дегенде тек ерлі-зайыптылар арасындағы проблема ғана емес, әке мен бала арасындағы келіспеушілік немесе жанжал да жатады. Сол секілді бауырлардың арасында болуы да мүмкін. Осыған ұқсас жайттар тұрмыстық зорлық, күш көрсетуге жатады», дейді ол.

полицияғажылсайынтұрмыстықзорлық-зомбылықфактілерібойынша 100 мыңнанастамөтінішкеліптүсетінінбаяндады. Бұлреттежағдайлардың 60%-ындажәбірленушілерқұқықбұзушыларғақатыстышараларқабылдауданбастартады. 2022 жылы 37 мыңадамәкімшілікжауапкершіліккетартылды. Бұлреттеотбасылық-тұрмыстыққатынастарсаласындағықылмыстыққұқықбұзушылықтарсаны 7%-ға (623-тен 583-кедейін) төмендеді.

МемлекетбасшысыныңтапсырмасыбойыншаІІМотбасылық-тұрмыстықсаладағызорлық-зомбылықтыңалдыналуүшінжауапкершіліктіқатаңдатушараларын, сондай-ақотбасыныңшырқынбұзушылардыоңалтужәнеоларментәрбиежұмысынжүргізудіқамтитынқадамдардыәзірледі.

Осылайша, бұлсаладағыіс-қимылдардыүйлестіруүшінуәкілеттімемлекеттікоргандыбелгілеуұсынылыпотыр. Бұлрепрессивтішараларғаемес, азаматтардыңәлеуметтік-экономикалықпроблемаларын, балалардытәрбиелеужәнежалпы, отбасымәртебесінкөтерумәселелеріншешугебасымдықберугежолашады.

Сонымен қатар тұрмыстық қылмыстарды тіркеудің өтініш беру түрінен анықтау сипатына көшу жоспарлануда. Бұл полицияға құқық бұзушыны жәбірленушілердің өтінішінсіз, яғни тұрмыстық зорлық-зомбылық жасау фактісі бойынша жауапқа тартуға мүмкіндік береді. Осылайша, жазаның бұлтартпаушылық принципі қамтамасыз етіледі.

Бұдан басқа, әкімшілік қамауға алудың ең аз мерзімін 5 тәуліктен бастап (бұрын болмаған) белгілеу, тергеу кезеңінде отбасының шырқын бұзушыны оқшаулау және оны соттың қамауға алу мүмкіндігін қарастыру, сондай-ақ тараптардың тек бір рет және сотта ғана татуласуына мүмкіндік беру ұсынылуда.

 Оқушыларға толеранттылық туралы мағлұмат бере отырып, өздері жүрген орталарында мейірімді болуға, бұзақылық істерге бармауға, адами бойларындағы қасиеттерін сақтауға, әдепті де, тәртіпті де тұлға болып өсуін тәрбиелеу.

Түркістан көпсалалы-техникалық колледжінде жастарды кереғар діни ағымдардың жетегінен сақтау, діни сауаттылықтарын арттыру, ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын жүргізу мақсатында Түркістан облысы дін істері басқармасы “Дін мәселелерін зерттеу орталығы” КММ теолог маманы Әбдірахман Бауыржан және Төлеби аудандық ақпарат және насихат тобының мүшесі Жаппаров Жандарбекпен "Жасөспірімдер мен Жастар арасында теріс ағымдар ықпалының алдын алу" тақырыбындағы колледж жастарымен кездесу ұйымдастырылды. Кездесу барысында колледж жастарына зайырлы мемлекетімізге қауіп төндіретін мұндай ұйымдардың жұмысына тосқауыл қою, алдын-алу шаралары бойынша насихат жұмыстары түсіндіріліп, өздерін толғандырған сауалдарға толыққанды жауап берілді.

«Соңғыкездерадикалдыдіниағымдардыңіс-әрекетіқоғамдаалаңдаушылықтуғызыпотыр». Деп бастады баяндамаларын мамандар.

Өкінішпенмойындайтынжәйт – бүгіндеҚазақстандадінәубастағыміндеті – біріктірушіфакторболудыңорнынакерісіншежік-жіккебөлінуге, тіпті, араздыққажолберді. Әрине, Исламныңбұғанешқатысыжоқ. Мәселеасылдініміздіөздігіншебұрмалапуағыздайтынжекелегентоптарментұлғаларға, олардыңкөздегентүпкімақсаттарынақатысты.

1991 жылыөктемКеңесОдағыыдырап, оныменбіргедінатаулыныжоққашығарушыатеизмніңзаманыкелмескекетті. ЖаңадәуірдетәуелсіздігіналғаналғашкүндерденбастапҚазақмемлекетіұлттықболмыстыжаңғыртуісінекірісті. Тіл, дәстүр, мәдениетсекілдіруханиқұрауыштардыңқатарындаИсламғадаерекшекөңілбөлінді.

Алайда, "Дін – апиын" дегенұранмендүйімелдіңсенім-нанымынаяусызжаныштаған 70 жылданастамсұрапылатеизмізсізқалмады. Тарихтыңсындарлысәтіндедініміздіңқоғамдаөрлеуінемұрындықболарлықотандықмолда-имамдар, еңболмасажеткіліктідінисауатыбаройшылдаржоқтыңқасыеді. Олкездееліміздебірде-бірдіниуниверситеттұрмақ, қарапайыммедреседеболғанемес.

Осындайкиынсәттебірқатарбауырласмұсылманмемлекеттерібізгекөмекқолынсозды. СаудАрабиясы, Түркия, Египет, Иордания, Ливия, басқаларынан ҚұранКәрімнің, діникітаптардыңнұсқаларыәкелініптаратылды. Жаңамешіттердіңқұрылысықолғаалынабастады.

Бұлсарынмен 1990 жылдардыңбасынан-аққазақжастарыдінисауатынашуүшін арабелдерінебеттеді.

Рас, дінатаулыны, оныңқыр-сырын, ғибадатамалдарынәркімөзіншеқабылдапатқаруы – бұлоныңжекеықтияры. Алайда өз ұстанымын ғана хақ санап оны басқаға мәжбүрлеп, келіспегенді кәпір деп сөгіп қыспаққа алу, басқаның пікіріне деген асқан төзімсіздік таныту діншілдікке жатпайды.

Осындай керағар ұғымдағы шолақ белсенділер қазақтың арасында іріткі салды. Арабтарға еліктесе, оларша сақал қойып киінсе, бетті бүркемелесе, қазақтың сөзін арабша баламаға алмастырса, бітті – таза мұсылман боласың деген тұрпайы пікір етек жайды. Есесіне Ислам дегеніміз сырт пішін емес, ең алдымен ыждахат, иманға келу, адалдыққа ұмтылып, сабырлық таныту, мұқтаж жандарға көмек беру, ашу-ызаны ақылға жеңгізу, кешірімшіл болуды меңзейтін ілім екені ескерілмей қалды.

Жүре-бара салафшылар ұлтымыздың сан ғасырлық әдет-ғұрпын, құндылықтарын жоққа шығарды. Оның арасында ата-бабаның аруағын қастер тұтуды, зират басында құран бағыштауды иә болмаса келіннің сәлем бергенін Аллаға серік қосқанмен теңеп болдырмауға тырысып-бақты. Онысы адал, көкірегі ояу азаматтардың намысына тиді.

Мұхаммед пайғамбардың өзі (с.ғ.с.) хадистердің бірінде сахабаларына айтқаны бар: "Ислам жолында сендер ертеңгі күні түрлі елдерге барып, Алланың хикметін жеткізесіздер. Сонда Шариғатқа қайшы келмесе, сол елдердің әдет-ғұрпына, сенім-нанымына құрметпен қарап ардақтаңдар".

Дәл осы ұстаныммен Қазақ жерінде орныққан Ханафи мазхабы Исламды жергілікті құндылықтарға қарсы қоймай, қайта өзара үйлесіп, байи түсуіне қолайлы жағдай туғызды. Бұның арты Қазақ даласының, жалпы Түркі әлемінің Ислам өркениетінен ойып өз орнын алуына жол ашты. Аталған ретте әлі күнге шейін күллі мұсылман үмбеті қастерлеп, бас иетін әл-Фараби, әл-Бұхари, Бейбарыс, Яссауи сынды жауһарлардың есімдерін атаса жеткілікті.

Ендігі хадисінде пайғамбарымыз (с.ғ.с.) "Ертеректе сендерге қабірдің басына барып тағзым етпеуге үндеп едім, бірақ бұдан былай зиярат етуге рұқсат" деген.

Уақытша тыйым салудың себебі Исламды енді ғана қабылдаған жамағатты молаға табынудан сақтандыру еді. Пайғамбардың өзі (с.ғ.с.) серіктеріне моланың басында қандай сөздер айтылу керегін үйретіп кеткен.

Жалпы, экстремизм біткеннің бәрі шектен шыққандық дегенді білдіреді. Соның ішінде діни экстремизмге иә радикализмге тоқталсақ, оның артында жамағаттың сенім-нанымын саясиландыруды көздеген арам пиғылдың, сырт күштердің арандатуы жатқанын көреміз. Ал бұған мойын ұсынар болса, арты неге ұласатынын кезінде экстремизмнің жетегінде кетіп, бүгінде быт-шыты шыққан Сирияның, Ливияның, Йеменнің, Египеттің, Алжирдің тағдыры куә.

Екінші жағынан назар аударарлығы – шаш ал десе, бас алғыш дінпаздар пір тұтқан Сауд Арабиясы, Біріккен Араб Әмірліктері және Кувейт бүгінде ғаламдық модернизация үдерісіне қарқынды ену үстінде. Соның бір көрінісі сипатында аталған елдердің жастары бетті бүркемелеу, ұзын сақал қою секілді ескіліктің рәміздерінен алшақтап бастады. Әлбетте, мұнысы діни ұстанымынан қол үзуді білдірмейді, қайта оны уақыт талабына сай жаңғыртуға, керек болса, икемдеуге келіп саяды. Тек осы мақтаулы арабтарының жаңағы ісіне жергілікті жанкүйерлері не уәж айтар екен?

Қалай болғанда да, дін ескілікті дәріптеу ғана емес, қайта алдыңғы буындардың рухани ғибратын заман талабына сай қорытып, кәдеге жарата білуді алға тартады. Керек десеңіз осындай бірегей қабілетіне бола дін ғасырлар бойындағы өміршеңдігін сақтап, өрісін кеңейтумен келеді. Демек, өркениеттің бірізді дамуын тоқыратуға әуез, бүгін мен ертеңді өткенге ғана бағынышты етпек күштер кәдімгі өмір философиясына қарсы шығып отырғаны айтпаса да түсінікті.

Діннің жасампаз әлеуетінен гөрі оның атын жамылған қауіпті идеологияның етек жаюы, әлбетте, жекелеген мемлекеттің әлсіздігін білдіреді. Әсіресе, аталған жағдай материалдық құндылықтарды бірінші орынға шығарып, руханиятқа немқұрайлық танытқан елдерге тән. Керісінше жауапкершілігін жіті ұғынған билік дер кезінде әрекеттеніп, зор пәленің алдын алады.

Айтылғанға дәлел ретінде бүгінгі Өзбекстандағы ахуалға зер салайық. Ауғанстан мен Тәжікстандағы соғыстың жақындығына, іштегі алуан түрлі діншіл радикалдардың сесіне қарамастан, неліктен көршімізде уахабшы атаулылар тойтарыс алды? Себеп оларды қатқыл түрде басып-жаншуда ғана жатқан жоқ. Мәселе діннің құдіретін дұрыс бағалап, Өзбек билігі 1990-жылдардың өзінде-ақ дәстүрлі бағыттағы имам-молдаларына барынша қолдау көрсетіп жеткілікті түрде еркіндік бере алғанында. Жастарының діни тағылымыды шетте емес, өз елінде алуын кешенді түрде қамтамасыз еткенінде. Осының негізінде олар елдің сана-сезімі үшін күресте бүгінгі заман тілімен айтқанда бәсекелестікке қабілетті болды.

Сонымен қатар, ел ағалары ұлттық болмысты жаңғырту, қоғамды өзбектендіру тұрғысынан жалаң ұрандарға салынбай, жүйелі шаруаларды тындыра алды. Яғни, сенім мен наным сияқты өте сезімтал салада тек тыйым салумен шектеліп қалмай, балама идеология ұсыну арқылы қатерлі дерттің жолын кесті.

Ендеше, кеш те болса, осындай игі тәжірибені Қазақстан да қолға алғаны жөн. Айналып келгенде Абайды, Шәкәрімді, Мәшһүр Жүсіпті оқып-білген, қазақ тілі мен мәдениетінен сусындаған, ішкі жан-бітімі мығым боп өскен ұрпақ ешқашан келімсек ағымдардың арбауына түспейді.

Тиісінше кері ағымдардың бой көтеруіне белгілі дәрежеде егемендік алған жылдары қазақ тілін тежеп, ұлттық сана-сезімнің қалыптасуына мейлінше қарсыласып, елге жөн сілтей алатын зялыларды қыспаққа алып келген ресми орталар кінәлі. ХХІ ғасырда аңқау елге арамза молда болғандығы, рухани тұрғыдан халықтың қорғансыз қалғандығы осының кесірі болар.

Мәселенің келесі тұсы қоғамдағы әділдік пен теңдік секілді құндылықтардың құлдырауымен тікелей байланысты. Әдетте экстремизмге бірінші кезекте буыны қатпаған, ақыл-есі толыспаған жастармен қатар, күнделікті өмірде әділдік таппай ашынған, әлеуметтік жағдайының ауыртпалығын көтере алмай күйзелген жандар бейім тұрады.

Тәжірибе көрсетіп отырғандай, жекелеген елдерде экстремистік қозғалыстардың таралуына анағұрлым икем жерлер, негізінен алғанда – әлеуметтік-экономикалық ахуалы мүшкіл аудандар мен елді мекендер, мәдениет пен білім ошақтарына кемтар моноқалашықтар, түрмелер, тағы басқалар.

Демек мәселені түбегейлі шешу үшін азаматтардың өмірлік қажеттіліктерін өтеу, жұмыспен, тұрғын үймен, әлеуметтік баспалдақтармен қамту, әркімнің заң алдындағы теңдігін баянды ету, азаматтық құқықтар мен бостандықтарды шектемеу, имандылыққа бет бұру сияқты шаралар қажет. Әрине, аталған мақсатқа жету бір-екі жылдың ісі емес, әсіресе, онысы жылдар, тіпті, онжылдықтар бойында ескерілмей келгенін назарға алған жөн. Десе де, ұзақ мерзімде өркендеуді қамтамасыз ету үшін басқа жол жоқ.

Түркістаноблысыныңадамиәлеуеттідамытубасқармасының«Арысқаласыадамиәлеуеттідамытубөліміне» қарастыҚабылсайжалпыортабілімберетінмектептедиректордыңтәрбиеісіжөніндегіорынбасарыР.Абилханованыңбастамасымен 8-11 сыныпоқушыларыарасында "Дін-тәрбиедіңгегі" тақырыбындаашықтәрбиесағатыөтті.

Мақсат - исламдініндегіимандылықтуралытүсінікберу, оқушылардыңойлауқабілетіншыңдау, олардыадамгершілікке, ұлтжандылыққатәрбиелеу.

 Дін дегеніміз - ежелден келе жатқан мәдениет түрінің бірі. Екінші сөзбен айтсақ, дін адамгершіліктің, қайырымдылықтың, ізгіліктің, мейірбандылықтың мықтап орнығуына көмектесуде. «Қиянат қылма, ұрлық істеме, кісі ақысын жеме, күштілер әлсіздерге үстемдік жасамасын, жетім жесірге, қаріп - қасірге қорған бол, ақ бол, а дал жүр», дейді дін.

Дін дегеніміз – әлемді байланыстыратын күш Алланың барлығына сенім. Діннің басты белгісі – адамның ақыл - ойы, сезім мүшелері қабылдай алмайтын болмыс ретінде сену және оны мойындау. Діннің басты мақсаты – адамның рухани жетілуі және оның Жаратушы Құдаймен байланысын орнат.

Діндер туралы түсінік беру: Адам баласының тарихында көп тараған дүние жүзілік діндер: буддизм, христиан, ислам. (картадан діндердің таралу аймағын көрсету)
1. Буддизм – әлемдік діндердің ішіндегі ең ежелгісі (б. з. д VI ғ.) болғанымен бұл дінді ұстанушылардың саны христиандар мен мұсылмандарға қарағанда әлдеқайда аз.
2. Христиан діні – әлемдік діндер арасындағы саны жағынан басым. Бұл дінге сенушілер 2/5 бөлігін құрайды. Христиан діні үш топқа бөлінеді: Православие, Католик, Протестант
3. Ислам – салыстырмалы түрде жаңа дін болса да, барлық дерлік дүние бөліктеріне таралған. Сүнниттік, шииттік ағымдарынан тұрады. Дүниежүзінің 120 елінде мұсылман мешіттері мен қауымдастықтары бар.
Ислам дінінің негізі 610 жылы Арабия түбегінде қаланды. Исламның дүние жүзіне кең таралуына алғашқы кезде Арабтардың жаулап алу соғыстары мен сауда қатынастары ықпал етті. VІ – VІІ ғасырларда Арабтар мәдениеті кіші Азия мен Үнді өзені бойына солтүстік Африкаға таралса X ғасырда ислам қазіргі Иран, Ирак, Орта Азия жерлеріне келіп жетті. Ислам дінінің қағидаларында мұсылмандардың білім алуға ұмтылысы жаңа жерлерге саяхат жасауы құпталады. Араб саяхатшылары сауда керуендерімен бірге көптеген алыс - алыс елдерге барып, ислам мәдениетінің кеңінен таралуына себепші болды. Мұсылмандар үшін Сауд Арабиясындағы Мекке (Мұхаммед Пайғамбардың дүниеге келген жері) және Мәдиненің (Пайғамбардың жерленген жері) орны ерекше. Осы қалаларға қажылық сапарға барып – келу мұсылманның парызы болып саналады.
Діндер халықты қамтуы жөнінен: халықтық – тайпалық, ұлтаралық, әлемдік болып та бөлінеді.
Иманды адам және имансыз адам қасиеттерін топтастыру: өзімшіл, күншіл, пайдакүнем, менмен, тәкаппар, суайт адамды имансыз адам деп атайды. Сондықтан адамның асыл қасиетінің – адамгершілік, жақсылық, ерлік, қарапайымдылық, кішіпейілділік, адамдық, әділдік шыншылдық ұяттылық жиынтығын имандылық дейміз.
Дүниежүзілік діндердің қайсысы болсын жаратушыны насихаттайды, адамды имандылыққа баулиды. Қазақстан көп ұлтты ғана емес, сондай - ақ көп дінді ел. Діннің орасан зор адамгершілік қуаты республиканың өмірінде біріктіруші рөл атқаруға тиіс және атқара алады.

IІІ. Ислам діні – Қазақтың рухани негізі
Құран Кәрімде Пайғамбарымызға 23 жыл бойы түсіріліп отырған
30 парадан, 114 сүре мен 6236 аяттан тұрады. Онда 77934 сөз, 325743 әріп бар.
Пайғамбарымыз Мұхаммедтің білім және тәрбие туралы айтылған хадистерінен:
Имандылықтың шынайы төріне төрт нәрсе арқылы жетуге болады делінген. Олар: шыдамдылық, шүкіршілік, Аллаға шын пейілмен сенушілік, барлық істе де Аллаға жүгінушілік.
Бір сағат бойы білім игеру бір түнді жалбарынумен ұйқысыз өткізгеннен артық. Бір күн бойы білім үйрену үш ай қосымша ораза тұтқаннан жақсырақ.
Білім үйрену ғибадаттан да артық және ол діннің тірегі.
Тәртіпшілдік – тұрмыстың жартысына, достасу – ақылдың жартысына, уайымшылдық – кәріліктің жартысына тең.
Ілімді үйреніп, одан соң оны басқаларға үйретпеу, мол дүние жыйып, оны керегіне жаратпай көміп қойғанмен бірдей.
Апта күндері туралы түсінік беру:
Қазақтың әр күні қасиетті:
Дүйсенбі – сауда жасауға сапарға шығуға қолайлы күн.
Сейсенбі – “қанды күн”.
Сәрсенбі – дұшпанға қарсы тиген күн, сәтті күн
Бейсенбі – “жақсы күн” Тілеген тілек қабыл болады.
Жұма – Адам Ата жаратылған, пайғамбарлар некелескен күн.
Сенбі – сейіл күн.
Жексенбі – күні басталған жұмыс тез әрі сапалы бітеді.
Сейсенбі күні Алла тағала жер жүзіне жап - жасыл өсімдіктерді жаратты. Бұл күні ағаш егудің сауабы мол да қисапсыз болмақ.
Сейсенбі — күллі адам баласының ұлы анасы Хауа ана қайыз қанын көрген күн. Махаббат қызғанышынан Адам атаның балалары — Қабыл бауыры Әбілді қызыл қанға бояп өлтірген күн. Ибраһим елі қасиетті Сиықтың түбіне жетіп, қанға бояп өлтірген күн.
Сахабалардың бірі Алланың елшісі Мұхаммед пайғамбардан “Сейсенбі күні қандай күн?”- деп сұрағанда. “Қанды күн”, “Қан төгілген күн” - деп жауап қайырған екен.
Қазақтардың сейсенбі күнді сәтсіз күн деп сапарға шықпай жатуы, үлкен жүмыстарды істемеуі, келелі істерді бастамауы бәлкім “Қан төгілмесін”, “Істеріміз сәтсіз болып қалмасын”, “Бұл күні жол тұйықталып тұрады” деген нанымның арғы алыс астарында пайғамбарлар заманындағы оқиғалармен сабақтасып жеткен жетелі сырдың жебеуіндегі жетістік болса керек.
Сейсенбі күні — тырнақ алуға болмайды, өкпе - реніш туылуы мүмкін, қол қысқарып, кедейлік басуы, жол қысқарып, тұйықталуы ғажап емес. Шаш алдыруға болмайды, басқа қауіп - қатер төнуі осыдан болар.

 Ислам діні – ұлтымыздың басты рухани және ел болып, тамырымызды тереңге жаюымыздың негізі, ата – бабамыздың ұстанған, қастер тұтқан жолы ретінде құрметке лайық.

Қала басшысы Нұрбол Тұрашбеков "Халықты жұмыспен қамту орталығының" тоғыз айда атқарылған жұмыстары бойынша есебін тыңдады.

Орталық директоры Ақмарал Пернебекқызының мәлімдеуінше, жыл басынан бері жұмыспен қамту шараларымен 6912 тұрғын қамтылған.

Қоғамдық жұмыс орындарына - 843 адам, әлеуметтік жұмыс орындарына - 125 азамат , жастар практикасы бойынша - 501 тұрғын жұмысқа жолданды. Тұрақты жұмыс орындарына - 3271 азамат, алғашқы жұмыс орнына - 35 тұрғын орналасты.

Кәсіпкерлікті қолдауға бағытталған мемлекеттік қайтарымсыз грант - 190 тұрғынға тағайындалды..

Қазіргі таңда жұмыспен қамтудың шаралары бойынша жүйелі жұмыстар жүргізілуде.

Түркістан облысы Отырар аудандық мәдениет және тілдерді дамыту, спорт және денешынықтыру бөлімінің ұйымдастыруымен еңбеккерлер мерекесіне орай іс-шара өткізілді.

Отырар ауданында қазақтың заңғар жазушысы Мұхтар Әузовтың туғанына 125 жыл толуына орай «Мұхтар Әуезов мұрасы – ұлт қазынасы» атты арнайы іс-шара өтті.

Түркістан облысы Отырар аудандық мәслихатының хатшысы Мырзахан Манаповтың төрағалық етуімен жетінші шақырылымдағы Отырар аудандық мәслихатының кезекті он тоғызыншы сессиясы болып өтті.