Шымкент қаласында Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Тарифті инвестицияға айырбастау» саясаты белсенді түрде жүргізіліп жатыр. Бұл жөнінде ҚР Ұлттық экономика министрлігі Табиғи монополияларды реттеу комитетінің Шымкент қаласы бойынша департаменті басшысының міндетін уақытша атқарушы Айсұлу Әлібекова мәлімдеді.

–Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Жолдауында монополиялы нарықтарда «Тарифті инвестицияға айырбастау» деген жаңа тариф саясатына көшу керегін айтқан болатын. Президент ұсынған жаңа саясатқа сәйкес, қайсы монополист инфрақұрылым желілерін жаңартуға инвестиция салса, мемлекет сол компанияға коммуналдық тарифтерді өсіруге рұқсат береді. Өйткені, еліміздегі коммуналдық және энергетикалық инфрақұрылымның әбден тозығы жеткен. Кейбір электр, жылу станцияларының салынғанына 50-60 жылдан асып кеткен. Президент бұл мәселеге уақтылы назар аударып, тиісті жұмыс жүргізілмесе, еліміздің энергетикалық дағдарысқа тап болып, халықтың жарық пен жылусыз қалуы мүмкін екенін ескертті, — дейді Айсұлу Қуанышбекқызы.

Жалпы энергетика министрлігі тарапынан жүргізілген сараптамаға сүйеніп айтар болсақ, еліміздегі 37 жылу-электр орталығының 19-ы қызыл аймаққа, 11-і сары аймаққа және 7-еуі жасыл аймаққа кірген. Бұл саралау станциялар мен ондағы жабдықтардың техникалық жағдайына қарай жүргізілген. Айта кетерлігі, 2020 жылмен салыстырғанда станцияны уақытша әкеп соқтыратын апаттық жағдайлардың саны 5 пайызға өскен. Еліміздегі кейбір жылу электр орталықтарының қызмет ету мерзімі 60 жылдан асады. Ал, станциялардың төрттен үш бөлігі жарты ғасырдан астам уақыттан бері жұмыс істеп тұр екен. Осы деректердің барлығы Мемлекет басшысының «Тарифті инвестицияға айырбастау» саясатының қаншалықты қажетті екенін көрсетіп тұр.

Осы орайда Табиғи монополияларды реттеу комитетінің Шымкент қаласы бойынша департаменті мен Шымкент қаласы әкімдігінің бірлескен бұйрықтарымен «Су ресурстары-Маркетинг» ЖШС-інің 2023-2026 жылдарға қосымша инвестициялық бағдарламасы бекітілген. Оған сәйкес, монополист компания осы уақыт аралығында сарқынды суларды бұру қызметі бойынша кәріз желілерінің тозуын төмендету мақсатында 3,83 млрд.теңге көлемінде қаржы жұмсайды. Нақтырақ айтар болсақ, компания 38,3 шақырымдық кәріз жүйесін реконструкциялайды. Бұл кәріз желілерінің тозуын 77 %-дан 71,65%-ға немесе 5,35%-ға төмендетуге мүмкіндік береді.

Осыған байланысты, «Су ресурстары-Маркетинг» ЖШС-нің 2023-2026 жылдарға арналған жаңа тарифтері 2023 жылғы 1 шілдесінен бастап бекітілді. Атап айтар болсақ, ауыз судың тарифі тұрғындар үшін 86,27 теңге болып өзгеріссіз қалса, сарқынды суларды бұру қызметінің тарифі 10,67 теңгеге қымбаттап, 45,19 тиын болып белгіленген.

А.Әлібековваның айтуынша, комитетінің Шымкент қаласы бойынша департаменті мен Шымкент қаласы әкімдігінің бірлескен бұйрықтарымен «3-Энергоорталық» АҚ-ның жылу энергиясын өндіру қызметіне 2022-2026 жылдарға арналған тарифтері мен тарифтік сметасы және инвестициялық бағдарламасы бекітілген. Бұл инвестициялық бағдарламаға сәйкес, монополист компания негізгі құралдардың тозуын төмендету мақсатында 2023 жылға қосымша 55756,78 мың теңге көлемінде инвестициялық бағдарлама бекітілген.

Жылу энергиясын өндіру қызметіне бекітілген инвестициялық бағдарлама негізгі құралдарды күрделі жөндеуге бағытталған іс-шараларды көздейді, бұл негізгі құралдардың тозуын 60,7 %-дан 57,7%-ға немесе 3,02%-ға төмендетуге мүмкіндік береді.

–Департамент 2023 жылғы 7 тамызда тұтынушылардың, қоғамдық ұйымдар мен БАҚ өкілдерінің қатысуымен өткен жария тыңдауларда айтылған пікірлер мен ұсыныстарды ескере отырып, монополист субъектінің өтінімін мұқият қарап, 2023-2026 жылдарға арналған жылу энергиясын өндіру қызметінің тарифтері 2023 жылғы 1 қазанынан бастап қолданысқа енгізе отырып бекіту туралы шешім қабылдады, – дейді Айсұлу Қуанышбекқызы.

Сонымен жылу энергиясының 2023 жылға орташа босату тарифі 5,03%-ға өсіре отырып, 4 785,74 теңге/Гкал болып белгіленген.

Монополист компания өкілдерінің хабарлауынша, инвестициялық бағдарламаны іске асыру алдағы жылыту маусымында қаланы сапалы және үздіксіз жылумен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Биылға 2 қазандық, 1 турбоагрегатты күрделі жөндеуден өткізу жоспарланған болса, бүгінде 2 қазандықта жұмыстар толық аяқталған.

Айта кетейік, «ҚазТрансГаз Аймақ» АҚ-ының да инвестициялық бағдарламасы қабылдаған. Соған сәйкес, биыл 76,712 шақырым газ құбырын қайта жаңарту көзделген. Оның ішінде 30,389 шақырымы жер астымен жүргізілетін полиэтилен құбыры болса, қалған 46,322 шақырымы жер үстімен жүргізілетін болат құбырлар. Бүгінде полиэтилен құбырлардың 16,041 шақырымы, ал, болат құбырдың 27,139 шақырымы жүргізілген. Сонымен қатар газ қысымын төмендетуге арналған 167 газ реттеу пункттері орнатылады.

Шымкент қаласының Абай саябағында Өзбек этносының мәдениет күні салтанатты түрде аталып өтті. Айтулы іс-шараны Шымкент қалалық ҚХА қолдауымен Қазақстан өзбектері этномәдени бірлестіктерінің «Дустлик» қауымдастығы ұйымдастырып отыр.

Бүгінгі мерекелік іс-шараға ҚР Президенті Әкімшілігі ҚХА хатшылығының меңгерушісі М.Әзілханов, Өзбекстан Республикасы «Отандастар» қоғамдық қорының төрағасы О.Саттаров, Өзбекстан Республикасының қазақ ұлттық мәдени орталығының төрағасы С.Үсенов, Өзбекстанның Қазақстандағы Төтенше және Өкілетті елшісі Саидикрам Ниязходжаев және Қырғызстан мен Тәжікстаннан келген мәртебелі меймандар қатысты.

Қазақ пен өзбек —тарихы тамырлас, достығы берік ұлт. Тәуелсіздіктен кейін Қазақстанда мекен еткен өзбек этносы болашағын, тағдырын осы елмен байланыстырады. Этнос күні аясында саялы саябақтың ішінде өзбек халқының салт-дәстүрі мен әдет-ғұрпын, мәдениетін су­рет­тейтін ұлттық әшекей бұ­йымдарын, өрнекті ыдыс-аяқтарын, тұрмыста пай­даланылатын заттарынан, ұлттық нақыштағы киімде­рінен көрме әзірленді.

—Шырайлы Шымкенттің әсем саябағында өтіп жатқан бүгінгі мерекелік басқосу өте жоғары деңгейде ұйымдастырылған. Ол үшін қала әкімдігі мен «Дустлик» қауымдастығына алғыс білдіремін. Бүгін бауырлас халықтың өнерпаздарының өнерін тамашаладық, қолөнер бұйымдарына тамсандық. Мұндай мереке этнос өкілдерінің ыстық ықыласы еліміздің бейбітшілігі мен татулығын әйгілейді, — деді жиында сөз алған ҚР Президенті Әкімшілігі ҚХА хатшылығының меңгерушісі Марат Алмасұлы.

Қазіргі геосаяси жағдайда Қазақстан мен Өзбекстанның бірлігі, халықтарының тату тұрмыс кешуі өте маңызды. Кез-келген қиындықта екі бауырлас мемлекеттің бірлесе шешім қабылдауы да тұрақтылық пен сауда-экономикалық байланысты нығайтады. Мерекелік жиында сөз сөйлеген

Өзбекстанның Қазақстандағы Төтенше және Өкілетті елшісі Саидикрам Ниязходжаев осылай деді.

—Өзбекстанның сыртқы саясатында Қазақстан маңызды рөл атқарады. 2022 жылдың 21-22 желтоқсан күндері ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың Ташкент қаласындағы жұмыс сапарында екі ел арасындағы сауда-сатық, экономика, төтенше жағдайға қатысты келісімге қол қойғаны тарихқа алтын әріптермен жазылып, мемлекеттеріміз арасында жаңа байланыс парағы ашылды. Осы келісімнен кейін екі мемлекет арасындағы тауар айналым 4 есеге артты. Мәселен, 2023 жылдың қаңтар мен маусым айында тауар айналым 2 миллион доллардан 2 млрд долларға өсті. Мұндай көрсеткіш пен байланыс Қазақстан мен Өзбекстан тарихында алғаш рет орын алып отыр, — деді елші.

Мерекелік іс-шара Өзбекстан Республикасынан келген әншілермен қатар, жергілікті өнерпаздар әзірлеген концерттік бағдарламаға ұласты.

Шымкентте халық тұтынатын, әлеуметтік маңызы бар азық-түлік өнімдерінің қоры жеткілікті. Дистрибьютерлік компаниялардың қоймаларынан азық-түлік өнімдері тұрақты бағада әрі жеткілікті көлемде босатылып жатыр.

Шымкент қаласы әкімдігінің ауыл шаруашылығы және ветеринария басқармасының мәліметінше, әлеуметтік маңызы бар азық-түлік бағасын тұрақты етіп ұстап отыру мақсатында 6 ірі дистрибьютерлік компаниямен алдын ала келісім жасалған. Келісімге сәйкес, бұл компаниялар қаланы әлеуметтік маңызы бар өнімдермен үздіксіз қамтамасыз етіп отырады әрі белгіленген уақытқа дейін бағаны тұрақты етіп ұстайды.

Бүгін БАҚ өкілдері аталған компаниялардың қоймаларын аралап, мониторинг жүргізу арқылы азық-түлік қорының жеткілікті екеніне және бағаның бұрынғыдан өзгермегеніне көз жеткізді.

Солардың бірі — “Мейр-Трейд Distribution Company” компаниясы. Бұл компания Шымкент қаласына азық- түлік өнімдерін еліміздің өзге өңірлерінен және шет елдерден алдырады. Компания басшысы қоймада азық-түлік қоры жеткілікті, маңызды деген әлеуметтік азық-түліктердің бағасы тұрақты екенін айтады.

—Біздің қоймамыздың аумағы 20 мың шаршы метрді құрайды. Қоймамызда ұн, қант, макарон, жарма, өсімдік майы, тұз секілді өнімдердің қоры жеткілікті. Бізден босатылатын өнімдердің бағасында ешқандай өзгеріс жоқ. Бағаны қымбаттатуға ешқандай негіз көріп отырған жоқпыз, — дейді компания директоры Сергей Югай.

Бұл компанияның қоймасында 1500 тонна ұн мен 1 000 тонна қанат бар.

Мұнан кейін журналистер «Тұрар» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің диірменінде болып, ұн өндіру барысымен танысты.

—Біз бидайды мемлекет бекіткен бағамен, яғни, 95 теңгеден алып, әлеуметтік ұнның келісін 145 теңгеден сатып жатырмыз. Шымкент қаласы бойынша 30 нүктеге күнделікті ұн жеткізіп береміз, — деді аталған компанияның өкілі Мұхаммеджан Халидов.

Айта кетейік, қазір «Тұрар» компаниясының қорында 2 мың тонна әлеуметтік ұн бар.

Бұдан бөлек БАҚ өкілдері жеке кәсіпкер Колесниковтың қоймасында болды, Мұнда 2300 тонна қант қоры бар екен.

Бүгінгі таңда, жеңілдетілген бағамен сатылатын ұнның 3 000 тонна, ал, қанттың 2500 тонналық қоры бар. Одан бөлек, дистрибьютерлер мен тауар өндірушілерде 15 000 тонна ұн, 8 000 тонна қант қоры бар.Қаладағы ұн және қант бағасы қала әкімдігінің тұрақты бақылауында.

Шымкентке жұмыс сапарымен келген ҚР Өнеркәсіп және құрылыс вице-министрі Темур Қарағойшин қала тұрғындарымен кездесті. Жиында тұрғындар қаламызда соңғы жылдары беріліп жатқан арендалық тұрғын үйлердің сапасы, абаттандырылуы және баспана кезегінің мәселесін көтерді.

Тұрғындар өткен жылы Тұран-2 шағынауданында пайдалануға берілген көпқабатты үйдің мәселесін көтерген. Құрылысты жүргізген мердігер «АҚ ордасы» коорпарациясы тұрғын үй сапасына қатысты тұрғындардың қайта түзетіп беру талабын орындамай келген екен. Вице-министр құрылыста жіберілген олқылықтар түзетілмесе, мердігерге шара көріліп, болашақта ауқымды құрылыстардан шеттетілетінін айтты.

–2023 жылдан бастап тұрғын үйді үлестіру бойынша заңға өзгеріс енгізілді. Яғни, бұдан кейін жергілікті әкімдік құрылыс компанияларына тапсырыс бермей, нарықтан пәтер сатып алады. Біздің министрлік нарықтағы 60 шаршы метр пәтердің бағасына сараптама жасап, 15 млн теңге деп бекітті. Нарық болғасын басқа өңірде бұл 20 млн теңге болуы да мүмкін. Бұл үшін арнайы мемлекеттік қор ашылды. Қордың негізгі міндеті – әр пәтерге 15 млн қаржы бөліп, қалған бөлігін жергілікті әкімдік өтеп береді. Бұрын бір пәтердің құрылысына жергілікті бюджеттен 9 млн теңге бөлінсе, ендігіде 5-6 млн теңге көлемінде қаражат қарастырылатын болды, – деді вице-министр.

Тимур Жиенбайұлының айтуынша, мұндай өзгеріс біріншіден, осал топтағы азаматтарды сапалы баспанамен қамтыса, екінші жағы құрылыс компанияларының жауапкершілігін арттырады. Биыл Шымкент қаласында мемлекеттік қор арқылы 500 пәтер үйлестіру жоспарланып, қазірге дейін 360 пәтер сатып алыныпты.

Жылдар бойы жылжымай келген баспана кезегі бойынша да бірқатар жағымды жаңалық бар. Цифрландыру бағдарламасының көмегімен тұрғын үй кезегіндегі тізімге инвентаризация жасалып жатыр. Осының негізінде екі ай ішінде республика бойынша 10 мың адам үй кезегінен шығарылған, оның ішінде 239-ы шымкенттіктер.

–Инвентаризация – автоматтандырылған жүйе арқылы кезекке тұрған әр азаматтың құжатына сараптама жасалады. Мәселен, үй кезегіне тұрған көпбалалы ананың барлығының әлеуметтік жағдай төмен емес. Автоматтандырылған жүйе олар туралы барлық мәліметті жинап, кезекке қойылатын санаттарға сай келмесе, оны шығарады. Осының нәтижесінде, екі айдың ішінде үй кезегіне тіркелгендердің саны өскен жоқ. Керісінше, үйі бар, жағдайы жақсы азаматтар кезектен шығарылып, шын мұқтаждардың үйге қол жеткізуін жақындады. Қазір еліміз бойынша 640 мың адам үй кезегінде тұрса, автоматтандырылған жүйенің көмегімен 200 мың адамға азаяды деп болжап отырмыз. Ал, Шымкентте кезектен шыққан азаматтардың 18-і көпбалалы ана, 77-сі әлеуметтік әлсіз топ, толық емес отбасы – 57, мүгедектігі бар –19, тағы да басқа санаттар бар, – деді Т.Қарағойшин.