Отбасындағы зорлық-зомбылық ең алдымен ана мен балаға әсер етері анық. Яғни жанұясында түрлі зорлықты ұрып-соғу, жанжалды көріп өскен баланың санасы уланары сөзсіз. Осындай олқылықтың алдын алу мақсатында тәртіп сақшылары түрлі кездесулер, тұрғындар мен оқушыларға түсіндірме жұмыстарын жүргізуде.

Мәселен Келес аудандық полиция бөлімінің ювеналдық полиция тобының инспекторлары тұрғындармен кездесіп, тақырыпқа қатысты брошюралар таратты.

Полицейлер тұрмыстық зорлық-зомбылыққа қарсы болғандықтан, кез-келген жағдайда жәбір көрсеткен адам заң алдында жауап беретіндігін ескертеді.

Сондықтан егер де, сіз, отбасында қысымға немесе басқа адамның осы жағдайға тап болғанынан хабардар болсаңыз, міндетті түрде полицияға барып шағымданыңыз.

Киелі шаһарға Қырғыз елінің театр саңлақтары гастролдік сапармен келді. Түркістан музыкалық драма театрының сахнасында Т.Абдумомунов атындағы Қырғыз ұлттық академиялық драма театры «Еңлік- Кебек» шығармасын қойды. Замананың заңғар жазушысы Мұхтар Әуезовтің 125 жылдығына орай, сонымен қатар Қырғызстанның Халық әртісі Нүркен Тұрсынбаевтың 80 жылдығы аясында өткен кешке ТҮРКСОЙ халықаралық ұйымының Бас хатшысы Сұлтан Раев арнайы қатысты.

– Қазақ пен қырғыз бір туған ел. Бізге ұлы өнер мен мәдениет те, әдебиет те ортақ. Бүгінгі қойылымның авторы, қазақ халқының жазушысы Мұхтар Әуезовті қырғыз жұрты да ерекше құрметтейді. Біріншіден, «Манас» жырының сақталуына үлкен септігі тиді. Екіншіден, Шыңғыс Айтматовты әлемге танытқан тұлға, – деген Бас хатшы қос театрға арнайы сый тапсырды. Ал Түркістан облыстық мәдениет басқармасы басшысының орынбасары Әділ Нұржанұлы Түркістан төрінде өнер көрсеткен қырғыз ағайындарға алғыс білдіріп, түбі бір түркі елдері арасындағы осындай қадамдар өзара ынтымақтастық пен мәдени-рухани байланысты нығайтуға, өнерпаздардың тәжірибе алмасуына ықпал етеді деді.

Қоюшы-режиссері – Қырғыз Республикасының еңбек сіңірген әртісі Н.Мендебаиров. Қойылымда XVII ғасырда өмір сүрген қос ғашықтың мөлдір махаббаты, Кебек пен Еңліктің арасындағы сезім, руаралық қақтығыстар, Нышан атты абыз әулиенің хикаяның соңын болжаған көрегендігі, кикілжіңнен пайда іздеген екі ру билерінің жауыздығы, сондай-ақ Еңлікті күтіп отырған Жапал атты жетім қойшының арманы бейнеленген.

Ресей Федерациясында ішінара жұмылдыру жарияланғаннан кейін елге кіретін Ресей азаматтарының саны күрт өсті.

Шетелдік азаматтардың үлкен ағыны елдің жедел жағдайына, қылмыстық, сондай-ақ әкімшілік құқық бұзушылықтардың өсуіне әсер етуі мүмкін.

Осыған байланысты, құқық бұзушылықтардың алдын алу бойынша шараларды күшейту, заңсыз көші-қонның жолын кесу, сондай-ақ шетелдіктердің Қазақстан Республикасында болу тәртібінің қағидаларын (әсіресе Ресей Федерациясының азаматтарын) бұзушылықтарын анықтау, сондай-ақ халық арасында ішкі істер органдарының имиджі мен беделін арттыру, азаматтармен сенімді тығыз қарым-қатынас орнату, қызмет көрсететін әкімшілік учаскелерде қоғамдық-саяси жағдайды қадағалау мақсатында, Мақтаарал ауданы аумағында ағымдағы жылдың қазан айының 1 мен қараша айының 1 күндері аралығында Республикалық «Учаске» жедел-профилактикалық іс-шарасы өткізілуде.

Аталған іс-шараға, жалпы 60 қызметкер, оның ішінде Мақтаарал АПБ жергілікті полиция қызметінен 36, жедел уәкілдер 4, аудандық пробация қызметінен 4, қоғамдық құрылымдардан 11 тұлғалар жұмылдырылып, іс-шара бойынша қарқынды жұмыстар атқарылуда.

 Татарстан Республикасының "Сауда-өнеркәсіп палатасы" Одағы төрағасының орынбасары Ахматов Марат бастаған бір топ бизнес өкілдері облыстың инвестициялық мүмкіндігімен танысу үшін Түркістанға келді.

Сапар аясында делегация Түркістан қаласында орналасқан индустриалды аймақ пен арнайы экономикалық аймақтың мүмкіндіктері мен инвестициялық жобаларға көрсетілетін қолдаулар мен жеңілдіктері жөнінде баяндама тыңдап, “TURKISTAN Textile” тігін фабрикасының жұмысымен танысты.

Сондай-ақ татарстандық бизнес өкілдері түркістандық инвесторлармен және ауыл шаруашылығы саласындағы іскер азаматтармен кездесулер өткізді.

Сауран аудандық полиция бөлімі Жергілікті полиция қызметінің әйелдерді зорлық зомбылықтан қорғау тобының инспекторы полиция аға лейтенанты Мадина Баймаханның ұйымдастыруымен "Қызыл әскер" мектебінде келелі кездесу өткізілді. Іс-шараға полицеймен бірге психолог мамандар қатысып, мектеп оқушыларына «Тұрмыстық зорлық-зомбылықты болдырмау» тақырыбында ашық сабақ өткізді.

Әсіресе қыз баласының тәрбиесі жөнінде, сондай-ақ отбасы жайында қозғалып, құнды ақпараттар айтылды. Оқушыларға отбасындағы, қоғам алдындағы жуапкершіліктері, сондай ақ заңға қайшы әрекетке бармаулары бойынша да ақыл-кеңес айтылды. "Қыз баланың міндеті мен тәрбиесі" тақырыбында дебат ұйымдастырылды. Және психолог мамандары кері байланыс жасап, сұрақ қою арқылы қатысушы қыздарымыздың ойларын тыңдап, сырласу сәті өткізілді.

Сонымен қатар полиция аға лейтенанты М.Баймахан, басқа да оқу орындарында профилактикалық түсіндіру жұмыстарын жүргізді.

Одан бөлек профилактикалық бақылау есебіне алынған, қорғау нұсқамасы шығарылған тұлғалардың тұрғылықты мекен-жайлары бойынша аралап шықты. Олардың жұбайларымен тиісті деңгейде сұхбаттар жүргізді. 102-ге түскен хабарламалар бойынша азаматшалардың тұрғылықты мекенжайына бекітілген учаскелік полиция инспекторларымен бірге барды.Қажеттілерін қорғау нұсқамасына алып, барынша түсіндірме жұмыстарын жүргізді.

Отбасы-тұрмыстық қарым-қатынастар аясындағы әйелдерге және балаларга жасалынатын зорлық-зомбылық мәселесiн зерттеу мақсатында, Жетісай ауданы көлемiнде учаскелік полиция инспекторлары тартылды. Аталмыш полицейлер өз аумақтарында тiркелген жайсыз отбасыларға барып, тұрмыстық жағдайын тексеріп шықты.

Шараның негізгі мақсаты- зорлық-зомбылықтың тәсiлiн және әдiсiн, сондай-ақ оның себептерi мен жағдайларын анықтау болып табылады. Және алдағы уақытта осы бағыттағы жұмыстарды тиiмдi ұсыныстарды қолға алу.

«Елімізде тұрмыстық зорлық-зомбылықтан зардап шегетін әйелдер санының артуына байланысты қоғамда тұрмыстық зорлық-зомбылықты қылмыстық жауапкершілікке тартуды, сондай-ақ мұндай заңсыз әрекеттерден зардап шеккендерге көмек көрсететін дағдарыс орталықтарының санын көбейтуді талап етуде»,- дейді мамандар.

– Отбасылық-тұрмыстыққатынастарсаласындатіркелгенбарлыққұқықбұзушылықтардың 40%-данастамыфизикалықзорлық-зомбылықпенбайланысты. Бұлреттенегізгіүлесті (70%) әкімшілікқұқықбұзушылықтар (денсаулыққақасақанажеңілзиянкелтіружәнеұрып-соғу) құрайды. Бүгіндебізденсаулыққажеңілзиянкелтірудідекриминализациялаумұндайқұқықбұзушылықтарсаныныңекіесегежуықөсуінеәкелгенінкөріпотырмыз. Егер 2017 жылыденсаулыққажеңілзиянкелтірубойыншатіркелгенқұқықбұзушылықтардыңсаны 7652 шамасындаболса, біржылданкейінбұлкөрсеткіш 15 496-ғажеткен, – дейді.

Маманныңайтуынша, еліміздеденсаулыққажеңілзиянкелтіретінұрып-соғуқылмыстарыбірнешеретқылмыстықжауапкершілікретіндемойындалып, олсанаттанқайташығарылған. Мәселен, 1997 жылымұндайқылмыстарҚРҚылмыстықкодексінің 105-16-баптарыбойыншақылмысдептанылғанболса, 2004 және 2011 жылдарықылмысдептанылмады – басқашаайтқанда, Әкімшілікқұқықбұзушылықтуралыкодекскеауыстырылды.

2014 жылыжаңаҚылмыстықкодекстіңқабылдануыменқылмыстықжазаныңнақты, әріқисындыжүйесіқұрылды. Ұрып-соғужәнеденсаулыққажеңілзиянкелтіруҚРҚылмыстықкодексіндеболды. Алайда 2017 жылыбұлбаптартағыдабұлсанаттаналыныптасталынды.

ОсығанбайланыстыазаматтықбелсенділерҚазақстандабартұрмыстықзорлық-зомбылықүшінжазаныңформаларыментүрлеріәділеттіліктіжүзегеасырмайды, сотталушынытүземейдіжәнежаңақұқықбұзушылықтардыңалдыналмайдыдепсанайды.

СерікБеркамаловқоғамдықкеңесатынанзорлық-зомбылықтықылмыстықжауапкершіліккетартудыңорындылығынақатыстыбірқатарұсыныстарберіпөткенболатын.

– Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстің үш бабы бойынша қылмыстық жауапкершілікке тарту керек. Бұл – 73-1 (Денсаулыққа қасақана жеңіл зиян келтіру), 73-2 (ұрып-соғу) және 461 (қорғау нұсқамасын бұзу) баптар. ҚР Қылмыстық кодексінің 110-бабы (азаптау) қылмысты жасаған адаммен отбасылық-тұрмыстық қатынастарда болатын адамдарға қатысты қылмыс жасау квалификациялық (ауырлататын) белгімен толықтырылсын. Сондай-ақ ҚР Қылмыстық-процестік кодексіне денсаулыққа қасақана жеңіл зиян келтіру мен ұрып-соғуды жеке-жариялы айыптау санатына қосу үшін өзгертулер енгізу маңызды. Қылмыстық іс жүргізу кодексінде ҚР Қылмыстық кодексінің 108, 109, 110-баптары бойынша қылмыстық жауаптылықтан босатудың (тек істі сот қарауы барысында) ерекше тәртібі қарастырылсын. Бұл өзгеріс жеткілікті және объективті негіздерсіз тараптар татуласқаннан кейін тергеуді тоқтатуды болдырмауға мүмкіндік береді.Бүгінде тек бір жыл ішінде тұрмыстық зорлық-зомбылық фактісі қайталанған жағдайда ғана үш тәуліктен аспайтын мерзімге әкімшілік қамауға алынады. Алматы қалалық адвокаттар алқасының адвокаты Жанна Оразбахова бұл жөнінде былай деп пікір білдіреді:

– Бар мәселе –  бізде әкімшілік қамауға алынғандарды ұстайтын жер жоқ. Қазір Алматы қаласының уақытша ұстау изоляторының бірінші қабаты түгелдей мас күйінде көлік жүргізгені үшін әкімшілік қамауға алынғандарды ұстауға берілді. Онда тұрмыстық зорлық-зомбылыққа тартылғандар да орналастырылады. Уақытша қамау орнында орын тапшы. Бұл қылмыстарды жасаған тұлғалармен психокоррекция жүргізілмейді. Осылайша жағдай жалғаса береді: адам ескерту алады, ол үйіне келіп, тағы да әйелі мен балаларын ұрып-соғуды жалғастырады. Бүгінде дағдарыс орталықтары тұрмыстық зорлық-зомбылық құрбандарын қолдауда және психологиялық оңалтуда маңызды рөл атқарады. Олар еліміздің әртүрлі қалаларында жұмыс істейді.

Профилактикалық шара кезінде полицейлер, тұрғындарға заң тұрғысынан толыққанды түсіндіріп, қандай да бір кұқық бұзушылық дерегі орын алған жағдайда бірден полицияға хабар берулерiн ескертті.

Республика күніне орай, Ұлытау жерінде өткен өнерлі жастардың сайысында Түркістан облысының Ассамблея жастары топ жарды. 14-16 қазан аралығында Жезқазған қаласында Қазақстан халқы Ассамблеясының «Бір ел» тарихи-ағартушылық жастар жобасы өтті. Бірлікке үндеген бұл шараға «Ассамблея жастары» РҚБ Түркістан облыстық өкілдігінің жастары да қатысты.

ҚР АҚДМ «Қоғамдық келісім» мекемесі ұйымдастырған іс-шараның мақсаты Қазақстанда тұратын этностарды «бірлігіміз әралуандықта» қағидасы бойынша біртұтас ұлтқа біріктіру. Сондай-ақ жастардың тарихқа қызығушылығын арттырып, көшбасшылық қасиеттерін дамыту. Осы бағыт бойынша Әулиетау тауының етегінде бір шаңырақ астында уық біріктіріліп, киіз үй тігілді.

Жобаға Ұлытау облысы әкімінің орынбасары Г. Құсманғали, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты В. Нәбиев, ҚР Сенаты аппараты басшысының орынбасары М. Споткай, «Елбасы академиясы» корпоративтік қорының басқарушы директоры М. Жұманбай, «Ассамблея жастары» РҚБ төрағасы Т. Джумурбаев, астаналық өзбек этномәдени орталығының төрағасы Ш.Пулатов, «Ассамблея жастары» РҚБ өңірлік штабтарының, республикалық жастар ұйымдарының, аймақтық этномәдени бірлестіктердің өкілдері, еріктілер т.б белсенді жастар қатысты.

Осы іс-шарада "Жайдарман" ойыны бойынша ұйымдастырылған «Достық» кубогында Түркістан облысының жастар құрамасы жүлделі III орынға ие болып, сыйлықпен марапатталды. Республикалық өнер додасына түрлі этнос өкілдерінен құралған командалар қатысты. Сайыста топ жарған облыстағы Ассамблеясы жастарының жеңісімен Түркістан облысы қоғамдық даму басқармасының басшысы Аңсар Өсербаев құттықтап, тілектестігін білдірді. Жүлделі үшінші орын иеленген жастар өздерінің өнеріне қолдау жасап, Ұлытау облысына барып қайтуға қамтамасыз еткен Түркістан облысы қоғамдық даму басқармасы “Қоғамдық келісім” мекемесі ұжымына зор алғыстарын жеткізді. 

Айта кетейік, үш күндік іс-шара барысында әр өңірден жиылған жастар тарихи орындарға саяхат жасады. Бұдан бөлек шеберлік сабақтары мен тренингтер, мотивациялық кездесулер де өтті. Жастар көшпелі экскурсияда көңілге түйгендерін ортаға салып, пікір алмасты. 

 Республика күніне орай Мемлекет және қоғам қайраткері, қазақ әдебиеттанушы, публицист Ильяс Омаровтың туғанына 110 жылдығына арналған "Көркем сөз зергері" атты әдеби кеш ұйымдастырылды. Кеш қонақтары сазгер-әнші, композитор Афион қаласы мен Жаңақорған ауданының"Құрметті азаматы", Мәдениет қайраткері Сауранбек Елеуов, ардагер кітапханашы Тойлақова Раушан апай, жас ақын тілдерді оқыту және дамыту орталығвның қызметкері Айкерім Жумабаева, №1 А. Байтұрсынов атындағы мектеп лицейдің кітапхана меңгерушісі Жайсан Төле, кітапханамыздың оқырмандары болды. Ел аузында аты аңызға айналған аса сыйлы азаматымыз Ілияс Омаровтың өмір жолы мен естеліктері және өлеңдері оқылды.

Айта кетейік, Ілияс Омаров (1912-1970) – мемлекет және қоғам қайраткері, әдебиет сыншысы, жазушы, публицист. Орта Азия жоспарлау экономикалық және сауда-тауар ісі институтын бітірген (1933, Ташкент). 1933 – 1936 жылдары Республиканың сауда мекемелерінде жауапты қызметтер атқарған. 1941 – 1945 жылы Қазақ КСР Сауда халық комиссарының орынбасары, комиссары болды. “Қазақ халқының майдандағы қазақ жауынгерлеріне жазған хатын” ұйымдастыруда, 1944 жылы желтоқсанда Алматы қаласында өткен республикалық ақындар айтысын өткізуде, “Қазақ КСР-інің ерте заманнан осы күнге дейінгі тарихының” жарық көруіне ұйытқы болды. Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық институты мен Құрманғазы атындағы мемлекеттік консерваторияны ұйымдастырды. 1945 – 1947 жылы Қазақ КСР-і ХКК төрағасының орынбасары, Шығыс Қазақстан облысы партия комитетінің 1-хатшысы қызметін атқарды. 1947 – 1952 жылы Қазақстан КП ОК-нің идеология жөніндегі хатшысы. Ол 1949 жылы Мәскеуде өткен қазақ әдебиеті мен мәдениетінің онкүндігін ұйымдастырды. Омаров халық өнері мен музыкасын, ауыз әдебиетін насихаттауға зор үлес қосты, Шоқан, Ыбырай, Абай еңбектерін өнеге ретінде ұсынды. 1949 жылы жарық көрген “Қазақ КСР тарихының” толықтырылған 2-басылымының жауапты редакторы болды. Е.Бекмахановтың қазақ халқының шын мәніндегі тарихын ашық жазуына, Кенесары, Наурызбай батырлар жайында ақиқаттың айтылуына, І.Жұмалиевтің Исатай мен Махамбет жөніндегі материалдарды бастыруына ұйытқы болды. Осы жағдайлар оның 1951 – 1952 жылы “ұлтшылдарды қолдаушы” деген науқаншыл айыппен Қазақстан КП ОК-нің құрамынан шығарылып, қудалануына алып келді. 1952 – 1955 жылы КОКП ОК жанындағы Жоғары партия мектебінің тыңдаушысы болды. 1955 – 1959 жылы Солтүстік Қазақстан облысы партия комитетінің хатшысы қызметін атқарды. 1959 – 1961 жылы “Қазақфильм” киностудиясының директоры, Қазақ КСР-і Министрлігі Кеңесінің кеңесшісі қызметтерін атқарып, жаңа қалыптасып келе жатқан қазақ кино өнерінің дамуына өзіндік қолтаңбасын қалдырды. 1961 – 1967 жылы Қазақ КСР-і Министрлігі Кеңесі жанындағы Мемлекеттік жоспарлау комитеті төрағасының орынбасары, 1-орынбасары, 1967 – 1970 жылы Қазақ КСР-і Мәдениет министрі болды. Омаров осы кезеңде қазақтың эстрадалық өнерін, ұлттық циркті, театр жұмысын жетілдіруге, кәсіби өнердің басқа да салаларын тыңнан дамытуға барынша күш салды. Осы жылдары қазақтың хор капелласын, классикалық және халық билерінің хореграф.

Түркістан қаласының әкімі Нұрбол Тұрашбеков бүгін ІІ мөлтек ауданындағы, Т.Бокин көшесіндегі екіқабатты тұрғын үй аулаларындағы абаттандыру құрылысын аралап, жұмыс барысын тексерді.

Аралау барысында аулалардағы заңсыз құрылыстарды бұзу бойынша сала басшысына нақты тапсырмалар беріп, орындалу мерзімін бекітті.

Бірлік секторындағы сквер, "Отырар" мөлтек ауданындағы желілік саябақ құрылысы мен жарықтандыру жұмысына қатысты бірқатар кемшіліктер айтылып, мердігер мекемеге ескертілді.

Сонымен қатар, жолдарға тас төсеу мәселесі мен қала аумағындағы тазалық жайы да бақылаудан тыс қалмады.

Жауапты мамандарға кемшіліктерді жоюға уақыт берілді.

Нұрбол Әбдісаттарұлы "Қазір әр сәтті тиімді пайдалану керек. Алдымызда жауын-шашын кезеңі бар. Сондықтан уақытпен санасудың қажеті жоқ" деп, тірлікті тиянақтауға барлық күшті жұмылдыру қажеттігін атап өтті.

Түркістанда Қазақстан журналисттер одағының мүшесінің, Түркістан қаласының "Құрметті азаматы" Тұрабай Мырзахметовтің 100 жылдығына орай БАҚ өкілдері арасында кіші футболдан жарыс өтті.

Төрт командадан құралған журналисттер өзара үш орынды бәйгеге салып, үздіктер арнайы номинациялармен марапатталды.

Қалалық "Қайрат" Спорт кешенінде өткен шара барысы Тұрабай Мырзахметовтің мемориалдық тақтасының ашылуымен жалғасты.

Шарада ескерткішке гүл шоқтары қойылып, келушілер ардагер тілші туралы естеліктерімен бөлісті.

Сонымен қатар, журналисттің құрметіне арналған ас беріліп, шығармашылық жиыны ұйымдастырылды.

Жарыс нәтижесі бойынша:

"Түркістан ТВ" - "Түркістан" медиа холдингі ұжымы бірінші орын.

"Тұран БАҚ" командасы - Түркістан газетінің ұжымы екінші орын.

Түркістан облысының журналисттерінен құралған –

"Өзіміздің жігіттер" құрамасы үшінші орын иеленді.