ШЫМКЕНТ: ДӘУІРДІҢ ДАРА ТҰЛҒАСЫ – МҰХТАР ӘУЕЗОВ ӘДЕБИ КЕШІ ӨТТІ

Мұхтар Әуезовтің 125 жыл толуына орай Жастар ресурстық орталығы А.Пушкин атындағы әмбебап кітапханасы «Жастар орталығы» мүшелерімен бірлесіп «Дәуірдің дара тұлғасы – Мұхтар Әуезов» атты әдеби кеш өтті.

Мақсаты – жазушының 125 жылдығын атап өту және оның қазақ әдебиетіне қосқан үлесін, еңбегін дәріптеу.

Әдеби кешке филология ғылымдарының кандидаты, М.Әуезов атындағы ОҚУ «Қазақ әдебиеті» кафедрасының доценті Ақжол Қалшабек, «Ізгілік» қайырымдылық қорының мүшесі Алтынбек Срайылұлы, «Жастар орталығы» белсенділері және М.Әуезов атындағы ОҚУ студенттері қатысты.

Атамыш кеште ақын Ақжол Қалшабек жазушының өмірі мен шығармашылығына шолу жасап М.Әуезов атындағы ОҚУ-нің 3-курс суденті Байбала Шұғыла Абайдың «Жасымда ғылым бар деп ескермедім» өлеңін, М.Әуезов атындағы ОҚУ-нің 1-курс студенттері Мақұлбек Алтынбек және Күнкөргіш Қуаныш Абайдың қара сөзін оқыды. «Абадан» мектебінің 4-сынып оқушысы Жанабылова Айгерім Абайдың Гетеден аударған «Қараңғы түнде тау қалғып» әнін орындап қатысушылар керемет әдеби кештің куәсі боп қайтты.

Айта кетейік, Әуезов Мұхтар Омарханұлы  - қазақ әдебиетінің классигі, қоғам қайраткері, филология ғылымының докторы, профессор, Қазақ КСР ҒАның академигі (1946), Қазақ КСРнің еңбек сіңірген ғылым қайраткері (1957).

Өз заманында Әуезов білімдар қазақтардың бірі болды. Алдымен, Семейдегі орыс гимназиясында бес жыл, мұғалімдер даярлайтын семинарияда төрт жыл оқиды.

Замандастары Мұхтар Әуезовті елгезек, бауырмал, ізгілікті, сырбаз адам деп сипаттаған.

1937-38 репрессия жылдарынан кейін Мұхтар Әуезов Фатима Ғабитовамен бас қосады. Фатима Ғабитова Мұхтарға Мұрат есімді ұл сыйлайды.

Мұхтар Әуезовтің балаларының ішінде қазір Мұрат Әуезовтің ғана көзі тірі. Ол бүгінде белгілі мәдениеттанушы-ғалым, қоғам қайраткері.

Түркістан: "Біз де жас болғанбыз" мерекелік шарасы өтті

Түркістан қаласындағы М. Мамаетова атындағы мектептің жас мамандары дәл осындай тақырыпта керемет кеш өткізді. Мереке 1 қазан қарттар күніне орай ұйымдастырылды.

"Біз де жас болғанбыз" атты сахналық қойылымы ұстаздар мерекесі қарсаңында ардагер ұстаздарға арналды.

Қаламыздағы М. Мамаетова атындағы мектептің жас мамандары рольдерді керемет сомдап, өнерлерін ортаға салды.

Бір топ ардагер ұстаздар әсерлі қойылымды тамашалап, артта қалған сағым жылдарын есіне алып, тебіреніп отырды.

Халық қалаулысы Рая Серікбайқызы бірнеше кітаптың, көптеген сахналық қойылымдардың авторы ретінде танылған жан екендігін жақсы білеміз, бірақ бүгінгі оның мұрындық болуымен ұйымдаст ырылған қойылым ерекше әсерлі болды.

Кеш соңында ардагер ұстаздар жақсы лебіздерін білдіріп, ризашылық танытып, алғыстар айтты.

Облыстық "Қазақ тілі" қоғамы төрағасы Бақытжан Сүлейменұлының атынан алғыс хат табыстап, Рая ханымның ерекше бір қыры шахмат ойыны шебері екендігін айтып өттім.

Ұстаздарды ұлықтау, ардагерлерді құрметтеудің озық үлгісін көрсеткен Рая Серікбайқызына және мектеп ұжымына Алланың нұры жаусын демекпін.

Ия, біз де жас болғанбыз...  

Ұстаздар мерекесі қарсаңында әсерлі кештің куәсі болып, марқайып қалған күн болды.  

Айта кетейік, бқл күн 1994 жылдан бері әлемнің 100-ден астам мемлекетінде қазан айының алғашқы жексенбісі мұғалімдер мен білім беру саласындағы қызметкерлердің кәсіби мерекесі болып белгіленген.Біздің мемлекетімізде де бұл мереке қазан айының алғашқы жексенбісіне белгілеген. Дәлірек айтсақ, мұғалімдер күні 1965 жылы 29 қыркүйекте КСРО жоғарғы кеңесі президумының бұйрығымен қазан айының алғашқы жексенбісіне бекітілді. 1966 жылы 5 қазанда ЮНЕСКО мен Халықаралық еңбек ұйымының өкілдері "Мұғалімдердің жағдайы туралы" құжатқа қол қойған.

Ұстаздар күні — көпшілік жақсы көретін кәсіби мерекелердің бірі. Бұл күні ұстаздар өздерінің шәкірттерінен тілектер мен гүлдер, сыйлықтар қабылдайды. Сондай-ақ, мектептерде концерттер ұйымдастырылады.Ұстаз деген — бұл ғылымға жетелейтін маман ғана емес, адамды рухани байытатын тұлға. Ұстаздар ерекше азаматтық миссияны орындайды — келер ұрпаққа тәрбие береді.Сол себепті мереке қарсаңында ұлағатты ұстаздардың жұмысын жеңілдету мақсатында мектептерде оқушылардың өзін-өзі басқару күндері өтеді. Жоғары сынып оқушылары ұстаздардың орнына төменгі сыныптарға сабақ береді. Ол үшін алдын ала ұстаздардан ақыл-кеңес алады.Қазақстандық ұстаздар бұл мерекені міндетті түрде педагогикалық ұжыммен бірге атап өтеді. Сондай-ақ, бұл күні республика бойынша үздік ұстаздар марапатталады.

 

Түркістан: «Отбасы —алтын діңгек» шарасы өтті

Түркістан төрінде қалалық мәдениет үйінің ұйымдастыруымен осы тақырыпта керемет іс-шара өтті.

Байқауды қала әкімі орынбасары Ерлан Күзембаев ашып, барша қатысушыларға сәттілік тіледі.

Байқауға бес отбасы қатысып өз өнерлерін көрсетті.

Өте мән-мағыналы жоба дайындаған мәдениет үйі басшысы Лиза Төлегенқызына, сценаристі Сәуле Шомпиеваға ризашылық білдіреміз.

Жоғарғы деңгейде өткен іс шара барлық отбасыларға үлгі болып, отбасының қадір-қасиетін насихаттайтын, салт-дәстүрлерімізді жаңғыртуда өте маңызы үлкен деп санаймыз .

Тынымсыз еңбек етіп жүрген қаламыздың мәдениет үйі қызметкерлеріне қажымас қайрат, табыс, берек, байлық тілейміз. Айта кетейік, елімізде отбасы мәртебесін көтеру үшін, отбасындағы ахуалды жақсарту масатнда түрлі шаралар қолған алынған. Слардың бірі «Отбасы күні» мерексі. Отбасы күнін   қыркүйек айының екiншi жексенбiсiнде аталып өтiледi. Яғни 11 қыркүйекке сәйкес келеді. Бұдан бөлек – жыл сайын «Мерейлі отбасы» байқауы ұйымдастырылуда. Отбасы-адамзат баласының дүниеге шыр етіп келгенде, есігін айқара ашып енетін үйі, өсіп ержететін, тәрбие алатын аса қажетті, әрі қасиетті алтын бесігі. Қай заманда, қай елде болмаса да отбасының адамзат ұрпағына ықпал мен әсерін өмірдегі басқа еш нәрсені еш нәрсенің күшімен салыстыруға болмайды.  Отбасының ең маңызды қызметтерінің бірі – тәрбиелеушілік міндеті, оны қоғамдық тәрбиенің ең тиімді деген жүйесі де алмастыра алмайды. Оның негізгісі – баланы өмірге келтіру ғана емес, сонымен бірге оған әлеуметтік-мәдени ортаның құндылығын қабылдаттыру, үлкен ұрпақтың тәрбиесін жас ұрпаққа жеткізу, бойына сіңірту, яғни балаларын өздерін қоршаған ортаға және қоғамға пайдалы азамат етіп өсіру әке-шешенің ең маңызды міндеті.  Ата-ананың, басқа да отбасы мүшелерінің өмір сүру тәжірибесі, жүріс-тұрысы, өз міндеттерін таза атқару, бір-бірін құрметтеп сыйлауы – бәрі де үлкен мектеп, тәрбиелік мәселе. Отбасынан тыс та тәрбие бар. Қазақ «Ұлың өссе, ұлы жақсымен, қызың өссе, қызы жақсымен ауылдас, көршілес бол»,- дейді. Ата-ананың жүріс-тұрасы, сөйлегені, іс-әрекеттерінің барлығы барлығы бала үшін үлгі. Осы негізде бала алдында ата-ана өте байсалды, сабырлы болып, жақсы тәрбие көрсетуі керек. Мәселен Абай Құнанбаевтың он тоғызыншы қара сөзінде: «Адам ата-анадан туғанда есті болмайды: естіп, көріп, ұстап, татып ескерсе, дүниедегі жақсы, жаманды таниды дағы, сондайдан білгені, көргені көп болған адам білімді болады. Естілердің айтқан сөздерін ескеріп жүрген кісі өзі де есті болады. Әрбір естілік жеке өзі іске жарамайды. Сол естілерден естіп, білген жақсы нәрселерді ескерсе, жаман дегеннен сақтанса, сонда іске жарайды, сонда адам десе болады. Мұндай сөзді есіткенде шайқақтап, шалықтанып не салбырап, салғырттанып есітсе, не есіткен жерде қайта қайырып сұрап ұғайын деп тұшынбаса, не сол жерде сөздің расына көзі жетсе де, шыға беріп қайта қалпына кетсе, естіп-есітпей не керек? Осындай сөз танымайтұғын елге сөз айтқанша, өзіңді танитұғын шошқаны баққан жақсы деп бір хакім айтқан екен, сол секілді сөз болады»-деп атап өтеді.  Заманға сай отбасында бала тәрбиелеу аса үлкен жауапкершілік пен білімді талап етеді. Қазақ үшін отбасынан киелі ештеңе жоқ. Өмірге келген нәрестеге ана махаббаты мен кіршіксіз таза көңілі ауадай қажет. Отбасы –сыйластық, жарастық орнаған орта. Отбасы- бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. М.Жұмабаев былай деген екен: «Ата-аналар баланы тәрбиелегенде дәл өзіндей етіп тәрбиелеуге тырыспау керек,олар баланы өзінен күшті етіп тәрбиелеуі тиіс. Өйткені олардың заманы ата-аналарының өмір сүріп отырған заманына қарағанда анағұрлым күрделі талабы жоғары болатынын ұмытпаған жөн”  Баланың тәрбиелі болып өсуіне берекелі отбасының әсері мол. Отбасының ең маңызды қызметтерінің бірі – тәрбие беру. Тәрбие тал бесіктен басталады.   Қасым Аманжолов өзінің жарына арнаған бір өлеңінде: "Отбасы – шағын мемлекет, Мен – президент, сен – премьер" дегені бар. Шынында, отбасы – ол да бір шағын мемлекет. Әр мемлекеттік өз басқару жүйесі әртүрлі болады. Осы сияқты әр отбасының өз тактикасы, басқару жүйесі болады. Ұрпақтың ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасатыны белгілі. Жанұя – табиғат сыйлаған кереметтердің бірі. Жеке адамның бойындағы ар – ұятын, ақыл-ойын, адамгершілігін, мәдениеттілігін тәрбиелеуге отбасы – алғашқы қадам. Жанұя – өте қажетті, басқадай еш нәрсемен өзгертуге болмайтын баспалдақ. Отбасының басты қызығы, алтын тіреу діңгегі – бала. Баланың тәрбиелі болып өсуіне берекелі отбасының әсері мол. Жанұяның әрбір мүшесі өзара сөйлесіп, не болмаса ата-ананың, баланың, міндетін атқару ғана емес, береке - бірлік, сүйіспеншілікпен араласса, босағасы берік, шаңырағы биік отбасына айналары сөзсіз. Ата мен ана – бала тәрбиесінің қамқоршысы, өнегесі. Ата – асқар тау, Ана – бауырдағы бұлақ, Бала – жағасындағы құрақ, - деп ата – ана мен баланы табиғаттың тамаша құбылыстарына теңеген халық мақалына қайран қаларсың. Адалдық пен мейірімділік, жауапкершілік пен кешірімділік те отбасында шын ықылас пейілменен баланың көкірегінде орын тебеді. Қазақ отбасында әуелі әке, содан кейін ана, бұлар – жанұя мектебінің ұстаздары болады. Әке мен ананың баласына қоятын ең біріші басты талап – тілектері – баланың «әдепті» болып өсуі. Қазақ халқы отбасындағы тәрбиені ең бірінші орынға қойған. Ата – ана балаларына қандай тәрбие берсе, ертең ол бала өскенде сол тәрбие арқылы өмірдің жаңа баспалдақтарынан өтеді. «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің» деп қазақ халқы бекер айтпаған.  Әкенің «батырым», шешенің «құлыным» деген сөзін естіген балада жақсы сезім туатыны белгілі. Ғ.Мустафинның «Ата- ананың міндеті- тәрбиелеу және жақсылықты үйрету» деген сөзінде көп тәрбие жатыр. Бала тәрбиесі ол дүниеге келген алғашқы күннен басталады. Өнеглі ұрпақ тәрбиелеу әр ата-ананың арманы және борышы екені даусыз. Әрқашан отбасымыз аман, босағамыз берік болғай. 

 

Түркістан: "Дария кеуде, тау мүсін" атты тақырыпта өнеге сағаты өтті

Түркістан қалалық орталық кітапхана мен Ахмет Байтұрсынов атындағы мектеп лицейімен бірлесе отырып 1 қазан -Қарттар және ұрпақтар ынтымақтастығы күніне орай "Дария кеуде, тау мүсін" атты тақырыпта өнеге сағаты қарттар мен студенттер арасында болып өтті.

Іс шараның мақсаты жас жеткіншектердің бойына үлкенді сыйлап тыңдай білуге, халқының салт – дәстүрінен нәр алуға, инабаттылық пен мейірімділікке тәрбиелеу.

Іс шара барысында Түркістан қалалық ардагерлер кеңесінің мүшелері Кеңесбек Мәрсәліұлы, Хамза Пәйізұлы, "Даму" мектеп - лицейнің басшысы Юсупова Зейнеш, Түркістан көпсалалы қолөнер колледжінің кітапханашысы Одаман Гүлсара, Түркістан қалалық орталықтандырылған кітапханалар жүйесінің әдіскері Журкаева Жансұлу Божбанбайқызы қатысып, қарттарға деген жылы лебіздерін білдірсе, Ахмет Байтұрсынов атындағы мектеп лицейінің оқушылары Жанайым Қасымбек, Аяулым Есіркеп, Аяулым Қуаныш, Мирас Тастанбек ата -әжелерімізге жыр шумақтарын мәнерлеп оқып берсе, Құрманғали Мұхаммед "Секіртпе", Бейсенбай Айбарлы "Көңіл толқыны" күйлерін тебіренте орындаса, Ахмет Байтұрсынов атындағы мектеп - лицейінің ұстаздары Бейбіт Мамуов "Ана" әні, Аманбай Қожақанов "Қарттар асыл қазынам" атты арнауын арнаса, "Шегебаева Марал "Жақсы адамдарым" атты әнін нақышына келтіріп орындады.

Кеш соңында оқырмандар "Қарттар - біздің асыл қазынамыз" атты тақырыпта кітап көрмесімен танысты. Айта кетейік, Халықаралық қарттар күні - 1990 жылы 14 желтоқсанда БҰҰ Бас ассамблеясында бекітіліп, жарияланды. Бұл мереке елімізде жыл сайын аталып өтіледі. Және оның аясында қарттарға құрмет көрсетіліп, түрлі форматтағы іс-шаралар ұйымдастырылады. Атап айтқанда, қарттарға құрмет көрсету акциялары, мемлекет тарапынан біржолғы қаржылай көмек, сондай-ақ, азық-түлік себеті, шипажайларға жолдама және тағы басқа. Сол секілді, егде жастағы жандарға арналып мерекелік концерт те ұйымдастырылады. Одан бөлек, қарттарға арналған ауқымды шараның бірі «Белсенді ұзақ өмір» ұлттық жобасы. ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі былтыр қолға алған жоба аясында еліміздің барлық өңірлерінде белсенді ұзақ өмір сүру орталықтарын ашу жоспарланған. Жоспарға сай онда егде жастағы жандар бос уақытын өткізе алады. Аталған орталықта ағылшын тілін үйрену, компьютерлік сауаттылық курстарынан өту, емдік дене шынықтыру, би және тағы басқа шараларды өткізу қарастырылған.

ТҮРКІСТАН МЕКТЕПТЕРІНДЕ ӘУЕЗОВТЫҢ 125 ЖЫЛДЫҒЫ ДӘРІПТЕЛУДЕ

С.Сейфуллин атындағы №4 мектеп-лицейінде 28 қыркүйек Мұхтар Омарханұлы Әуезовтің туғанына 125 жыл толуына орай «Дәуірдің дара тұлғасы» атты мерекелік кеш болды. Мұхтар Омарханұлы Әуезов ұлт әдебиетінің алтын ғасырының бастауында тұр. Бұл бастаудың қайнар бұлағынан су ішіп, рухани кемелдену кез-келген ұрпақ алдындағы мызғымас парыз. Дәуірдің дара тұлғасын мектеп ұжымына, оқушылар арасында танытып қана қоймай, оның өмірлік жолы, ізденісі мен іскерлігі, қайталанбас туындылары мен белгісіз қырлары, жазушының жеті қыры мен, бір сырлылығын үлгі ету болатын.

Бұл мақсатты жүзеге асыру тек бір мерекелік шарамен шектелген жоқ, мерейтой қарсаңында жазушы шығармашылығын оқушылар арасында дәріптеп, етене таныстыру мақсатында мектеп оқушылар арасында «Үздік оқырман», «Үздік эссе» байқауы болып өтті. Байқаудан 2 аптадай уақыт алдын балалардың жас ерекшелігіне қарай жазушы шығармашылығынан мынадай туындылары оқуға ұсынылды: 5-6 сыныптар үшін «Көксерек» әңгімесі, 8-9 сыныптарға «Қараш-қараш оқиғасы» шығармаларын оқуға ұсынылып, сол оқыған әңгімелері бойынша тест сұрақтарына жауап беру арқылы, сайыс қатысушылары арасында «Үздік оқырман» анықталды. Сайысқа қатысушылар тек сол әңгімелермен шектелмей, жазушының басқа да туындыларын оқи отырып, жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар болып, сыныптастарының арасынан суырылып шықты.

Сондай – ақ мектебіміздің кітапханашы Мырзабекова С. «Ұшан-теңіз білім дариясының кемеңгері» атты кітап көрмесін жасады. Бұл көрмедегі Мұхтар Әуезов шығармаларын балалар кезектесіп оқып, танысып, бос уақыттарында бір-біріне оқыған білгендерімен бөлісіп, мұғалім басшылығымен Әуезовтің басқа да шығармаларын оқуға тапсырма алды.

Мектебіміздің қазақ тілі пән мұғалімі Букенова Г. «Абайдың ұлылығы мен данагөйлігін ашқан Мұхтар Әуезов» тақырыбында 8- сыныптармен жазушыға арнап көрініс қойды. Көрермендерді тамсандырып, жазушы өміріндегі Абайдың алатын орнын көз алдымызға бейнелей көрсете отырып, рухы биік қазақтың нағыз әдебиетін құрметтеген халық екенін дәріптеді. Мерейтой қорытындысы «Үздік оқырмандар» мен «Үздік эссе» жеңімпаздарын анықтап марапаттаумен аяқталды.

Бүгінгі қазақтың өмірі де, әлем картасында алып отырған орны да бөлек. Абай армандаған, Әуезов армандаған тәуелсіз Қазақстанның жаңа тарихы жазылып жатыр. Абай дегенде – Әуезов, Әуезов дегенде Абай көз алдымызға келіп тұра қалатыны бүкпесіз шындық. Ендеше бұл шындықтың тәтті балынан өскелең ұрпағымыздың да дәм татуына жағдай жасауымыз қажет!

 

Түркістан: "Дәуірдің дара тұлғасы" тақырыбында әдеби сазды кеш өтті

Түркістан қалалық орталық кітапхана мен Сәкен Сейфуллин атындағы жалпы орта мектебінің ұйымдастыруымен жазушы Мұхтар Әуезовтің 125 жылдығына орай "Дәуірдің дара тұлғасы" атты әдеби сазды кеш өтті. Кештің мақсаты оқырмандарды жазушы Мұхтар Әуезовтің өмірі мен шығармаларын кеңінен таныстыру, жастарды кітап оқуғп, адамгершілікке, Отансүйгіштікке тәрбиелеу. тКеш барысы оқушылар жазушы Мұхтар Әуезовтің "Абай жолы" роман - эпопеясынан көрініс көрсетсе, 6-7 сынып оқушылары жазушыға деген өз арнауларын мәнерлеп оқып берді. Т Кеш соңында оқырмандар Түркістан қалалық орталық кітапхананың "Әдебиет - халықтың рухани байлығы" атты тақырыпта кітап көрмесімен танысты. Кеш өте әсерлі өтті. Мұхтар Омарханұлы Әуезов – көрнекті қазақ жазушысы, драматург және ғалым, филология ғылымдарының докторы, профессор, Қазақ КСР-нің Ғылым Академиясының академигі (1946), еңбек сіңірген ғылым қайраткері. Мұхтар Әуезовтің шығармашылық жолы 1917 жылы екі ғашықтың трагедиялық тағдырын жыр еткен «Еңлік-Кебек» атты пьесаны жазудан басталды.

 Ол «Кінәмшіл бойжеткен», «Жетім», «Кім кінәлі?», «Қараш-Қараш оқиғасы», «Көксерек» атты әңгіме-повестері, «Қилы заман» романы, «Тас қауырсыны», «Алма бағында» сынды қазақ феодалдық қоғамының өткір мәселелерін ашатын пьесаларының, қазақ және қырғыз әдебиеті мен фольклорының тарихы бойынша монографиялық зерттеулердің авторы.

Жазушының бүкіл шығармашылық жолының шарықтау шегі болып табылатын «Абай жолы» атты төрт томдық романы оның әлемдік деңгейде танылуына зор септігін тигізді. Бұл шығарма әлемнің көптеген тілдеріне аударылып, «Әлем әдебиеті кітапханасына» енді.

1945 жылы, Абайдың 100 жылдығы аясында М.Әуезов «Абай» операсының либреттосын, «Абай әндері» көркем фильмінің сценарийін жазды. 1949 жылы эпопеяның алғашқы кітабы – «Абай» романы КСРО Мемлекеттік сыйлығымен марапатталып, 1959 жылы «Абай жолы» кітабы Лениндік сыйлыққа ие болды.

Сонымен қатар, М.Әуезовтің әңгімесі негізінде 1973 жылы Т.Океев режиссері түсірген «Көксерек» фильмі КСРО-дан «Оскар» сыйлығына ұсынылды.

Мұхтар Әуезов өзінің шығармашылық еңбектерімен қазақ стилін қалыптастырған өзіндік мектептің қалыптасуы мен дамуына ықпал еткен алғашқы әдебиетші болды. Оның арқасында Н. Гогольдің «Ревизор», У.Шекспирдің «Асауға тұсау», К.Треневтің «Любовь Яровая» пьесалары сияқты классикалық әлемдік әдебиеттің жауһарлары қазақ тіліне аударылып, жұртшылыққа қолжетімді болды. М. Әуезовтің шығармалары бірнеше рет қайта басылып, әлемнің көптеген тілдеріне аударылды. Мұхтар Әуезовтің есімімен Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің әдебиет және өнер институты, Қазақ академиялық драма театры, Алматы, Нұр-Сұлтан, Семей қалаларындағы көшелер мен мектептер аталды. Жазушыға республиканың барлық өңірлерінде ескерткіштер орнатылған. Қазақ телевизиясы ұлы жазушы туралы 12 сериялы деректі фильм түсірді (авторы Ә.Тойбаева).

 М.Әуезовтің туғанына 100 жыл толуы ЮНЕСКО шешімімен 1997 жылы дүние жүзінде аталып өтті.

Биыл М. Әуезовтің 125 жылдығы аясында 500-ден астам, оның ішінде халықаралық деңгейде 50-ден астам іс-шара өткізу жоспарлануда.

 

ШЫМКЕНТ: МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛ- ТӘУЕЛСІЗДІГІМІЗДІҢ ТІРЕГІ ФОРУМЫ ӨТТІ

Шымкентте Қазақстан халқы тілдері күніне орай «Мемлекеттік тіл – менің тілім» форумы өтті. Шымкент қалалық тілдерді оқыту-әдістемелік орталығы ұйымдастырған форум тақырыбына Ахмет Байтұрсынұлының 150 жылдық мерейтойы арқау болды. Модератор М.Әуезов атындағы ОҚУ «Мұхтартану» ғылыми-зерттеу орталығының бас маманы Әзімхан Исабек сөз сөйлеп, форум қатысушыларына сәттілік тіледі.

Тіл- ұлттың аса ұлы игілігі әрі ажырамас бөлігі. Тәуелсіздік алып, ана тіліміз мемлекеттік мәртебеге ие болып, қолданыс аясы кеңейе түсті. Белгілі бір тілдің мемлекеттік мәртебеге ие болуы оңай міндет емес. Себебі ол тіл, мемлекет иесі болып отырған халықтың мүддесінен шығып, барлық саладағы мұқтаждықты өтей алатын дәрежеде болуы шарт. Яғни, өнер, әдебиет, мәдениет, баспасөз, дипломатиялық қарым-қатынас, ғылым, өндіріс, ресми іс-қағаздар тағы басқа салаларда қызмет ететін қоғамның қажетті құралына айналуы қажет. Ал, қазіргі қоғамдағы қазақ тілі осындай мұқтаждықтарды өтей алып жүр ме? Бұл мәселе тұрғысында Ш.Шаяхметов атындағы «Тіл-қазына» ұлттық ғылыми-практикалық оратылығының атқарушы директорының орынбасары Лиза Қожаққызы баяндама жасап, орталықтың тілдің дамуына қосып жатқан үлесіне де қысқаша тоқталып өтті.

-«Тіл-қазына» орталығы тіл ғылымының дамуына, сонымен қатар тілдік қолданыс аясын кеңейтудің әдіс-тәсілдері мен технологияларын меңгеруге кең көлемде қызмет етіп келе жатқан бірден-бір орталық деуге болады. Атап айту керек, биыл Ахмет Байтұрсыновтың мерейтойына орай, көптеген іс-шаралар қолға алынды. Жуырда орталық алғаш рет А.Байтұрсынұлының таңдамалы шығармалар жинағын ағылшын, түрік, орыс тілдеріне аударып, баспадан шығарды. Сондай-ақ, еліміздің түкпір түкпіріне ат басын бұратын «Ахаң жүріп өткен жол» экспедиясы өз жұмысын бастады. «Тіл –қазына» орталығының қолданбалы «Sozdikqor.kz» платформасы, қазақ тілін деңгейлі оқытуға арналған Tilqural.kz веб-сервис қызметі, дұрыс жазуға көмекші құрал «Emle.kz» сайты мен терминологиялық қордың біріздендірілген жинағы «Termincom.kz» сайты туралы мәліметтеріне қанығуға болады. Сондықтан, қазақ тілін өзіміз қажет етпесек, өзіміз қолдану аясын кеңейтпесек, тұрмыста, жұмыста пайдаланбасақ өзгелерге бірдеңе деу артық сияқты. Қазір қазақ тілінде қандай мәлімет, ақпарат керек болса бәрі де қолжетімді. Ал жоқ дейтін адамды тілді үйренуге, меңгеруге құлқы жоқ деп түсіну керек, - деді Лиза Есбосынова.

Бұдан кейін ОҚМПУ профессоры, жазушы ғалым Құлбек Ергөбек сөз алып, тілдің мәні мен маңыздылығына тоқталса, Ж.Тәшенов атындағы университеттің ғалым хатшысы, филология ғылымдарының кандидаты Ләззат Әбенова тіл мәселесі мен тілдік орта жайлы мазмұнды баяндама жасады.

Шара барысында Қазақстан Ассамблесының корей этно мәдени бірлестігінің мүшесі Тимур Пак пен Қазақстан Ассамблеясының өзбек этно мәдени бірлестігі Жастар қанатының мүшесі Гузал Бахтияровна Хаджимуратова құттықтау сөздерін айтты. Сонымен қатар мемлекеттік тілдің дамуына қосқан үлесі үшін бірқатар азаматтар тіл жанашыры ретінде басқарма тарапынан Алғыс хаттармен марапатталды.

Айта кетейік, форумды ұйымдастырушы Шымкент қалалық тілдері оқыту-әдістемелік орталығы қаладағы мемлекеттік, бюджеттік, құқық қорғау мекемелері мен кәсіпорын қызметкерлеріне қазақ, орыс, ағылшын тілінде деңгейлі курстар өтеді.

Отырарда «Тіл ғұмыры - ұлт ғұмыры» атты мерекелік кеш өтті

Халқымыздың рухани байлығы, атадан балаға, ұрпақтан-ұрпаққа мирас болып отырған баға жетпес асыл мұрасы – қазақ тілі. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев: «Қазақ тілі – қазақтың жаны! Біз мемлекеттік тілдің мәртебесін көтеру бағытындағы жұмыстарды үздіксіз жалғастыра береміз»,- деп атап өткен болатын. Қазақстан өзінің тәуелсіздік туын тіккен 30 жыл ішінде елімізде мемлекеттік тілдің жүйелі түрде дамуына ерекше көңіл бөлініп келеді. Осы орайда Отырар ауданында «Қазақстан халқының тілдері күні» мерекесіне орай «Тіл ғұмыры - ұлт ғұмыры» атты мерекелік кеш өтті. Шараға аудан әкімінің орынбасары Айдос Құлмаханов қатысып, тұрғындарды қос мерекемен құттықтады.