Шәуілдір аулының тұрғыны Жанұзақ Ерімбетов көне кітаптар мен қолжазбаларды қалпына келтіреді. Ол ескі кітаптардың жыртылған, қырқылған парақтарын жамап, түгендеп береді. Сондай-ақ, ұстағанда үгітіліп тұратын беттерді де ешқандай аппаратсыз-ақ қалпына келтіре алады.
Шымкент қаласында ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің бастамасымен «Кітап Time – 2023» республикалық кітап фестивалі өтуде. Іс-шара аясында бүгін А.Пушкин атындағы қалалық әмбебап кітапхана алаңында кітап көрме-жәрмеңкесі, кітап сыйлау акциясы, жазушы З.Жантасованың «Мейірім мұнарасы» атты жаңа кітабының тұсаукесер рәсімі ұйымдастырылды.
Іс-шараға зиялы қауым өкілдері, ақын-жазушылар, мәдениет қайраткерлері мен қызметкерлері, кітапхана оқырмандары қатысты. Жазушы Момбек Әбдәкімұлы, жазушы-журналист Захардин Қыстаубайұлы жастардың кітап оқуға деген қызығушылығы артқанын атап өтті.
– Бұл кітап фестивалі осыдан 5-6 жыл бұрын басталған еді. Содан кейін біраз үзіліп қалды. Биыл міне, қайта жалғасын тауып отыр. Мен осы кітапханаға жиі келемін. Кітап оқитын жастар көп. Жастардың арасында 2-3 іс-шара ұйымдастырылып, әдебиет мәселелері, жаңа кітапт талқыланып жатады.
Өңірімізден шыққан қаламгерлердің шығармаларын насихаттау, кітап оқуға қызықтыруды мақсат еткен іс-шара жалғасын таба берсін, – деді жазушы Момбек Әбдәкімұлы.
Сонымен бірге, жазушы кітапханаға Шымкент қаласының энциклопедиясы, Шымкент қаласының тарихы, тағы басқа жаңа кітаптарын сыйға тартты.
Сондай-ақ, фестиваль аясында жазушы, филология ғылымдарының кандидаты Зылиха Жантасованың «Мейірім мұнарасы» кітабының тұсауы кесілді. Зылиха Тұрарқызы 50 жылдық мерейтойы қарсаңында төртінші кітабын оқырманға ұсынды.
Тұсаукесер жиынды ҚР мәдениет қайраткері Күлия Айдарбекова жүргізіп отырды. Күлия Смайылханқызы қаламгердің ғалымдығымен қатар, көркем әдеби шығармалар жазып жүргенін, ізденімпаздығына жан-жақты тоқталып өтті.
Жазушы Момбек Әбдәкімұлы, жазушы-журналист Захардин Қыстаубайұлы да З.Жантасованың қаламгерлік қырларына тоқталып, ізгі тілектерін жеткізді.
Отырар ауданында «Ұлы Жібек жолы бойындағы тоқыма және зергерлік өнер» тақырыбындағы Халықаралық қолөнер шеберлері жәрмеңкесі ұйымдастырылды. Салтанатты шараны ҚР Мәдениет және спорт министрлігі Мәдениет комитетінің Төрағасы Күміс Сейітова, Халықаралық түркі мәдениеті мен мұрасы қорының өкілі Талғат Мұханов және Отырар ауданының әкімі Сәкен Сұлтанханов ашып берді.
Ән әлемінің падишасы, тәуелсіз еліміздің мемлекеттік әнұранының авторы Шәмші Қалдаяқовты – күллі қазақ даласын әуелеген әсем әндерімен тербеткен «Вальс короліне» өнерсүйер халқы жүрегінің төрінен орын беріп, шартарапты шарлап кеткен абыройлы атын көкке көтеріп құрметтеп келеді. Оған Шәмшінің құрметіне орай өткізілген өнер фестивальдері мен ән кештері айқын дәлел бола алады.
Елімізде Қазақстан халқы тілдері мерекесі 5 қыркүйекте тойланып келеді. Оның өзіндік себебі де бар. Бұл күн – «Ұлттың сақталуына да, жоғалуына да себеп болатын нәрсенің қуаттысы – тіл» деп, ұлағатты сөз қалдырған, қазақ халқының тағдыры, тілі үшін күрескен Алаш арысы, Ұлт ұстазы Ахмет Байтұрсынұлының туған күні. Сондықтан қазақ әліпбиінің негізін салған ғалымның туған күнінде Тіл мерекесі тойланады. Мемлекеттік тіл — елдіктің белгісі! Әрбір елдің қастерлі де қасиетті байлығы болғандықтан – азаматтық патриотизм, мәдени тұтастық және түрлі эстностарды бауырына басқан еліміздегі ынтымақтастықты нығайтудағы басты құрал.
Тіл - ұлттың аса ұлы игілігі, әрі оның ажырамас белгісі. Еліміз егемендік алып, ана тіліміз мемлекеттік мәртебеге ие болғаннан бері қолданыс өрісі кеңейе түсті. Белгілі бір тілдің мемлекеттік мәртебеге ие болуы оңай міндет емес. Себебі сол мемлекет иесі болып отырған халықтың мүддесінен шығып, барлық саладағы мұқтаждықты өтей алатын дәрежеде болуы шарт. Демек тіліміз – өнер, әдебиет, мәдениетте, баспасөз, дипломатиялық қарым-қатынас, ғылым, өндіріс, ресми ісқағаздарда қызмет ететін қоғамның қажетті құралына айналуы қажет.
Мереке қарсаңында, осы тақырыптарда ой қозғаған Қаратау дәстүрлі өнер мектебінде – «Мемлекеттік тіл — менің тілім» атты форум өтті. Жиынға Шымкент қаласы мәдениет және тілдерді дамыту, архивтер басқармасының басшысы Сәкен Шәкеев қатысып, мерекемен құттықтады. Сондай-ақ қаламызда қазақ тілінің дамуына атсалысып, республикалық байқауларда жүлделі орындарға ие болған бірқатар жастарды марапаттап, сый-сияпат табыстады.
Шымкент қалалық Тілдерді оқыту әдістемелік орталығының ұйымдастыруымен өткен форумда ақын, жазушы, аудармашы Абай Қалшабек, Әл-Фараби атындағы қалалық ғылыми-әмбебап кітапхана директоры, айтыскер ақын Анар Жаппарқұлова, ОҚМА әлеуметтік мәселелер және жастар саясаты басқармасының басшысы Ербол Сәлім баяндама жасады.
Баяндамада қазақ тілінің қолданыс аясына, грамматикасына, терминологиялық сөздердің аудармасына қатысты орынды пікірлер мен ұсыныстар айтылды.
– Бүгінгі таңда әлеуметтік желілерде жастардың хат алмасуда қолданатын қысқа жазбалары грамматикалық сауатсыздыққа алып келіп жатыр. Мұның өзі үлкен мәселе. Осындай ауқымды дүниелерге қолды сілтеп, құр қалдыруға болмайды. Жастарымызға сөздің қадірін, ана тілінің қасиетін жиі насихаттауымыз керек, – дейді Анар Жаппарқұлова.
Форум соңында Қаратау дәстүрлі өнер мектебінің оқушылары тіл туралы өлеңдер оқып, ән шырқады. Айта кетейік, биыл ағартушы ұстаз Ахмет Байтұрсынұлының туғанына 151 жыл толды. Ұлы ұстаз – қазақ тіл білімінің негізін қалап, қалыптасуына ерен еңбек сіңірген.
Шымкенттегі театр сахналарында жаңа маусымның шымылдығы түрілді. Қалада мәдениет, тілдерді дамыту және архивтер басқармасына қарасты 6 театр жұмыс істейді. Жаңа маусымның жаңалықтарымен қалалық мәдениет, тілдерді дамыту және архивтер басқармасының мәдениет және тарихи-мәдени мұраны сақтау бөлімінің басшысы Бауыржан Орынбасарұлы баспасөз брифингінде бөлісті.
– Осы жылдың 8 айында Шымкент қалалық Жұмат Шанин академиялық қазақ драма театрында «Серінің сергелдеңі», «Ахан» лирикалық драмасы, Шымкент қалалық өзбек драма театрында «Сәби» драмасы, Шымкент қалалық қуыршақ және жасөспірімдер театрында «Кейкінің кегі», жалпы 13 премьера көрермен назарына ұсынылды. Сондай-ақ репертуарлық 738 қойылым қойылып, 131 мыңнан аса көрермен келген. Биыл гастрольдік іс-сапармен Жамбыл облысында, Түлкібас, Ордабасы аудандары, сондай-ақ Түркістан облысында «Қуыршақ және жасөспірімдер» театрының 40 жылдығына орай, «Шымкенттен шашу», ал, Ж. Шанин академиялық қазақ драма театры Алматы, Түркістан қалаларында У.Шекспирдің «Қораз» трагикомедиясы қойылымын ұсынды. Жыл басынан бері 38 облыс, ауданда гастрольдік іс-сапармен қойылымдар қойылды. Алдағы 6-10 қыркүйек күндері Шымкент қалалық орыс драма театры Алматы қаласының М.Лермонтов атындағы Ұлттық орыс драма театрына «Театр, или шум за сценной», «За двумя зайцами» қойылымдарымен гастрольдік сапары жоспарлануда ,– деді Б. Орынбасарұлы.
Жыл соңына дейін қаладағы барлық театрларда 389 қойылым қою жоспарланған. Тамыздың соңында бастау алған маусымашарда Шымкент қалалық опера және балет театры Т.Жармұхамбеттің «Домалақ ана» операсымен 16-шы театр маусымын, А. Пушкиннің «Пиковая Дама» драмасымен Шымкент қалалық орыс драма театры 94-ші маусымын, А. Маудановтың «Кейкінің кегі» драмасымен Шымкент қалалық қуыршақ және жасөспірімдер театрының 40-шы театр маусымы ашылды.
Айта кетейік, 7 қыркүйек күні М. Әуезовтың «Қарагөз» трагедиясымен Шымкент қалалық Жұмат Шанин атындағы қазақ академиялық драма театрының 90 маусым ашары, 14 қыркүйек күні С. Ваннустың «Сұлтанның аты сұлтан» трагикомедиясымен Шымкент қалалық әзіл-сықақ және сатира театрының 16-шы, 28 қыркүйек күні Жоэль Помраның «Сәби» драмасымен Шымкент қалалық өзбек драма театрының 21 театр маусымының ашылуы өтеді.
Қазақстан Республикасының Конституциясы – еліміздің құқықтық жүйесінің ғана емес, бүкіл мемлекеттілігіміздің негіздерінің бірі.
Бүгін Шымкенттегі «Түркістан» сарайында 30 тамыз — Қазақстан Республикасы Конституциясы күні мерекесіне арналған салтанатты шарада сөз сөйлеген Шымкент қаласының әкімі Мұрат Әйтенов осылай деді.
— Ата Заң — барша адамдардың тең құқықты болуының кепілі, әрбір азаматтың құқықтары мен бостандықтарының қайнар көзі. Сол себепті Конституция күнін бүкілхалықтық мереке деп айтуға толық негіз бар, — деді Мұрат Дүйсенбекұлы.
Ол Мемлекет басшысының елімізді саяси, құқықтық және әлеуметтік-экономикалық тұрғыда жаңғыртып, Әділетті Қазақстанды қалыптастыру мақсатында жүйелі реформаларды жүзеге асырып келе жатқанына тоқталып өтті.
—Ұлттық жаңғырудың берік құқықтық негізін қалау мақсатында өткен жылы бүкілхалықтық референдум өткізіліп, Конституцияға өзгерістер мен толықтырулар енгізілгені белгілі. Референдум нәтижесінде Қазақстан суперпрезиденттік басқару үлгісінен президенттік республикаға түбегейлі көшіп, билік тармақтары арасында өкілеттіліктер қайта бөлінді. Әсіресе, Парламенттің рөлі күшейіп, мәртебесі артты. Арада өткен бір жылдың ішінде Ата Заңға енген өзгерістерді қолданысқа енгізу мақсатында бірқатар Конституциялық заңдар мен Кодекстер қабылданып, күшіне енді. Парламент Мәжілісі мен мәслихаттар сайлауы алғаш рет аралас жүйе бойынша өтіп, халыққа етене жақын, ықпалды әрі іскер депутаттық корпус қалыптасты.
Осының барлығы елді басқару ісіне халықтың қатысу мүмкіндігін кеңейтіп, қоғамда ашықтық пен жариялылықтың орнауына жол ашып отыр, — деді М.Әйтенов.
Шаһар басшысы Конституцияға енгізілген өзгерістер мен Мемлекет басшысының «Халық үніне құлақ асатын мемлекет тұжырымдамасы» жергілікті әкімдіктердің де халықтың алдындағы жауапкершілігін арттырып, тұрғындармен байланысын күшейте түскенін атап өтті.
—Ата Заңға енгізілген өзгерістер мен толықтырулар азаматтардың құқықтарын қорғау тетіктерін күшейте түсті. Атап айтар болсақ, Конституция Сот институты қалпына келтірілді және Адам құқықтары жөніндегі Уәкіл институтының өкілеттілігі мен рөлі айқындалды.
Бір ауыз сөзбен айтқанда, бүгінде Қазақстан құқықтық-демократиялық дамудың жаңа бір кезеңін бастан өткізіп жатыр. Азаттығымыздың айшықты айғағына айналған Ата Заң — тәуелсіздіктің теңдессіз тартуы. Референдумда халықтың өзі дауыс беріп қабылдаған өзгерістер арқылы Конституциямыз өркениетті мемлекеттің барлығына тән демократиялық қағидалармен толық қамтылып отыр, — деді қала әкімі.
Салтанатты шарада еліміздің дамуы жолында талмай қызмет атқарып жүрген бірқатар азаматтар түрлі марапаттарға ие болды.
Мұнан әрі қарай салтанатты шара «Ұлы Дала шежіресі — Ата Заң» атты концерттік бағдарламамен жалғасын тапты. Онда сонау Қасым ханның қасқа жолы, Есім ханның ескі жолы, Тәуке ханның «Жеті жарғысынан» бері қарай жалғасып келе жатқан құқықтық мәдениет пен мемлекеттілігіміздің терең тарихы сахналандырылған қойылым арқылы көрермен назарына ұсынылды.
Сонымен қатар концертте әлемдік деңгейде танымал опера әншісі Майра Мұхаммедқызы бастаған шымкенттік әртістер өнер көрсетті. Өнерпаздар халық әндері мен күйлерін, патриоттық әндерді нақышына келтіре орындап, көпшілікке мерекелік көңіл-күй сыйлады.
Бүгін Шымкентте Тәжікстанның мәдениет күндерінің салтанатты ашылу рәсімі өтті. Шара екі ел арасындағы дипломатиялық қатынастардың 30 жылдығына орай ұйымдастырылуда. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев мемлекеттік сапармен келген Тәжікстан Президенті Эмомали Рахмонмен кездесіп, қазақ-тәжік ынтымақтастығын одан әрі дамыту перспективаларын талқылаған болатын. Сондай-ақ сауда-экономикалық, соның ішінде өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы және көлік салаларындағы ынтымақтастықты кеңейтуге ерекше назар аударылды.
Бүгін қала әкімі М.Әйтенов Мәдениет күндерінің аясында ұйымдастырылған “Көрме” орталығында өткен Тәжікстанның ауыл шаруашылығы өнімдері мен өнеркәсіп тауарларының көрме-жәрмеңкесіне арнайы қатысты. Делегацияны Тәжікстан Республикасының ауыл шаруашылығы министрі Хакимзада Құрбан бастап келді.
Кәсіпкерлер қала тұрғындарына 189 тонна жеміс түрлері мен кептірілген жемістерді, 85 тонна бақша өнімдерін, 248 тонна көкөніс өнімдері мен 8 тонна бал ұсынды. Сонымен қатар 13 тонна өнеркәсіп өнімдерінің арасында газды және газсыз, энергетикалық сусындар, шырындар, консервіленген жемістер мен көкөністер, кондитерлік өнімдер бар.
“Бүгінде Тәжікстан Шымкенттің сенімді сауда серіктесі болып табылады. Қаладан көрші елге өсімдік майлары, минералды тыңайтқыштар, макарон өнімдері, сабын, киім және де басқа тауарлар экспортталады. Экономикалық ынтымақтастық пен сауда қатынастарын кеңейту мақсатында біз инвестициялар мен өзара саудаға қатысты мәселелерді талқылауға дайынбыз.
Бүгінгідей іс-шаралар ортақ келісімдерге жол ашып, екі ел арасындағы экономикалық ынтымақтастықты одан әрі дамытуға жаңа серпін береді деп санаймын.
” – деді қала әкімі.
Айта кетейік, Шымкентте сыртқы сауда айналымы соңғы 5 жылда 12 млн. АҚШ долларынан 37 млн. АҚШ долларына дейін 3 есе өскен. Алдағы уақытта сауда айналымын ұлғайтуда үлкен мүмкіндіктер бар. Елімізде тәжік-қазақ қатынастары бүгінде ынтымақтастықтың барлық саласы
бойынша қарқынды дамып келеді. Бүгінде екі ел арасында сауда-эконо¬микалық ынтымақтастықты нығайту, оның ішінде өзара тауар айналымын ұлғайту, инвестиция тарту, өнеркәсіп коо¬перациясын арттыру, ауыл шаруашылығы, көлік-транзит әлеуетін дамыту мәселелеріне басымдық беріліп отыр.