ҚАЗ РУС

Руханият

Руханият (115)

Түркістан: Дін: Кең болсаң, кем болмайсың

Түркістан: Дін: Кең болсаң, кем болмайсың

 Қайырымдылық – адам бойындағы ең асыл қасиеттердің бірі. Адамдар айналасындағы жандарға мейрімділік, қайырымдылық танытса, өзінің адамгершілік қарым-қатынастарын білдіреді. «Қайырымдылық жасасаң, қайырын өзің көресің» деген қазақ атамыз. Ата-бабамыз қайырымдылықты сауапты іс деп қабылдап, ұрпағын әрдайым жақсылыққа, адалдыққа, қайырымдылық пен мейірімділікке баулыған. Қайырымдылық – адам бойындағы ізгі іске бағыттайтын алтын қақпа іспеттес, ізгіліктің, адамның адамға деген таза ниетін, адамгершілік қарым қатынасын көрсететін адамдардың бір-біріне деген  сүйіспеншілігі мен көмегі.  

          Қайырымдылық жасауды тек қаржылай көмек көрсету деп ойламау керек. Кез келген мейрімге, көмекке мұқтаж адамға қол ұшын беріп, оған жылулық танытып, сөзбен де, іспен де, басқа жолдармен де қайырымдылық жасап, көмектесе аламыз. Қайырымдылық жасау әр адамның қолынан келетін игі іс.  Әрбір жасалған істе ізгіліктің бар екенін есте сақтаған абзал. Қамқорлықты қажет ететін жандарға қол ұшын беру арқылы адам баласы жақсылыққа қадам басады. Жақсылық жасау әрбіріміздің қолымыздан келіп тұрса, қуаныш сыйлауға мүмкіндігіміз  жетіп тұрса неге қол ұшын созбасқа?!                                                                                              
           Қайыр-садақа жасаған адам осы дүниенің өзінде айналасындағы адамдардың шапағатына, құрмет-қошеметіне бөленіп әрі ризық-несібесі арта түседі. Қазақта: «Қайырымды адамдар суармалы жер іспеттес, алғанын сан есе арттырып қайырып береді» деген қанатты сөз бар. Ойлап қарасақ, дұрыс тауып айтылған сөз. Біреуге жасаған жақсылығымыз ізгілікті ісіміз, көмегіміз ерте ме, кеш пе қайтып оралады. Жасаған қайырлы істің түбінде жақсылық жасаған адамның өзі толығымен пайдасын көреді. Қайырымдылық көрсетіп, жәрдемдесудегі ең басты мақсат – Алла разылығы үшін жасау. Сондықтан да әр адам қайырлы іс жасайтын кезде Алла ризалығын мақсат тұту қажет.
            Қайырымдылық. Бір ғана сөз болғанымен, астарында үлкен мән мен мағына, терең ой жатыр. Қазіргі кезде қоғамда талай қайырымдылық қорлары жұмыс жасап, біраз мұқтаж жандар өз көмектерін алып, сәл болсын бақытқа кенеліп жатқаны өте қуантарлық жайт. Қазіргі таңда біздің елімізде түрлі іс-шаралар, акциялар, қайырымдылық қорлары көп ұйымдастырылуда. Сол арқылы қол ұшын беріп, көмектесетін жандар қатары әсіресе еріктілер тобының саны көбейіп келеді. Жақсылық жасау үшін міндетті түрде бай, ақшасы көп адам болуымыз қажет емес. Бастысы, біздің шын ниетімізде деп ойлаймын. Қазақ халқының ең жақсы қасиеттерінің бірі – жомарттық, кеңпейілділік. Қазақ халқы жетімін жылатпаған, жесірін қаңғытпаған халық. Жалғызбасты жандарға, үлкен қарияларға, мүмкіндігі шектеулі жандарға, көп балалы отбасыларға көмек көрсету ешқашанда халқымыздың санасынан ұмытылған емес. Қазіргі кезде қайырымдылық жұмыстары көп ұйымдастырылуда. Мұндай игі істердің көп болуы өте қуантарлық жағдай деп ойлаймын.                                                                                     
           Құран Кәрімде: «…Қайыр-садақа ретінде не берсеңдер де, өздерің үшін (жақсы болады). Не берсеңдер де, тек Алланың разылығы үшін берулерің керек. Ізгілік жолында не жұмсасаңдар да, соның бәрі өздеріңе толық қайтарылады және сендер әділетсіздікке ұшырамайсыңдар (яғни, сауаптарыңды толық аласыңдар)» деген. Әрбір жан осы сөздерді терең түсініп, қайырлы іс жасау жолында Алла разылығы үшін деген ойда болуы керек.                                                                                                      
         «Кең болсаң, кем болмайсың» деген сөзде үлкен мағына жатыр. Жомарттық, қайырымдылық, кеңпейілділік қасиеттерді меңзеп отыр. Адамның жасаған қайырымдылық істері ешқашан бос кетпейді. Сондықтан қайырымдылық жасау – қайтарымы мол ізгі амал. «Жылуы жоқ үйден без, қайырымы жоқ биден без»,- дегендей қайырымдылықты, адамгершілікті биік ұстап, кісілікті ту етіп, жаны жаралы жанның жасын сүртіп, мейірім-шапағатын төгу, қолдан келген жәрдемін ұсынып, достық қарым-қатынас танытып, қол ұшын беру әр жанның азаматтық парызы деп түсіну керек.

 

Ж.Байгерей   

Түркістан облысының дін істері басқармасының

«Дін мәселелерін зерттеу орталығы» КММ-нің

дінтанушы маманы               

Бидғат ұғымының мағынасы

Бидғат ұғымының мағынасы

Ислам дінінің таралуы мен қарқын алып дамуы тарих беттерінде баяндалғанындай, Орта Азияның  мұсылмандану кезеңі түркі қағандары тұсында бастауын алып, Қарахан мемлекетінде ислам дінін мемлекеттік дін деп қабылдады. Қазақ мемлекеті құрылуы кезеңінде нығайа түсіп, қазақ халқының тарихы мен руханияты, мәдениеті мен дәстүрінің қалыптасуындағы негізгі қайнарлардың бірі болды. Тәуелсіз Қазақстандағы ислам ықпалды қоғамдық күшке айналды. Түрлі мұсылман бірлестіктері мен діни білім беретін оқу ордалары ашылды.

Алайда исламды тану тұрғысында діни танымның таяздығынан діни топтар, ағымдар мен түрлі ұйымдарда қатар пайда болды. Олар діндегі мәселелерде талас­-тартыстар тудырып, қайшылықтар жасап отырды. Соның бірі мұсылмандар арасында жат ағым өкілдерінің  қолданып жүрген тәсілдерінің бірі – қоғам арасында «бидғат» мәселесін көтеріп, олардың түсінігіндегі діни ұстанымға қайшы барлық пікірлерді бидғат деп айыптаулары. Осындай әрекеттерімен олар мұсылман қоғамына сызат түсіріп, алауыздық отын тұтатты. Негізінен «бидғат» ұғымы жаңа құбылыстың бәріне бірдей тыйым салмайды. Бірақ нақты хадис аяттарға қайшы келіп, шариғи бекітілген үкімді жоққа шығарып жатса, ол бидғат болып табылады. Исламда қандай да бір жақсы әдет бастаса, сол өзінің сауабын алады және өзглерге үлгі болары анық.

         Бидғат – ойдан шығару, жаңа нәрсе жасау, жаңа, бұрынсоңды болмаған жаңалық  деген мағыналарды береді. Тілдік мағынасында «бидғат» – бір нәрсенің діни мәселеге немесе дүниелік істерге жататындығына, адам сол істің орындалуын діннің бір бөлігі деп санайтын-санамайтындығына қарамастан, жаңалық енгізу дегенді білдіреді. Фиқһ саласында бидғат енгізуші не болмаса ғылыми жаңалық ашушы адамды (мубтади′) бидғатшы деген дәреже берген.  

         Бидғат – ислам дінінің негізінде кез келген бір құндылығын алып тастау немесе  ислам дініне  жаңадан жат нәрселерді енгізу, сол секілді, дінде құпталған  заттарды оған киліктіру дегенді білдіреді. Бұл анықтамадан бидғаттың тек қана исламға бір жаңалық енгізу емес, сондай-ақ оның құрамынан бір нәрсені алып тастау екенін ұғуға болады. Демек, исламға және  оның негіздеріне кереғар жаңалықтар енгізу бидғат болғаны сияқты, оның ішінен бір нәрсені алып тастау да бидғат, әрі бұлай ету үлкен күнә болып табылады, тіпті кейде діннен шығаруға алып баратын тұстары бар. Бұл бидғаттар әдетте, ғибадатта немесе иманда болады. Әдетте бидғаттың діни тұрғыдан зияны жоқ.

         Ғибадатта бидғат – деп Пайғамбар (с.а.с) және төрт халифасының заманында болмай дінімізге кейіннен кірген, ойдан шығарылған сенімдерге, сөздерге, амалдарға және әдеттерге айтылады. Ғибадатқа бидғат араластыру үлкен күнә болады. Бидғатты сүннет деп орындау харам. Бұлардың барлығын дін деп, ғибадат деп дінге қосу немесе діндегі маңызды нәрселерді дінге қайшы нәрсе, дінде бұл нәрсе жоқ деп айту бидғат болып табылады. Бидғаттардың кейбіреулері күпір, кейбіреулері үлкен күнә болады.

Бұл жөнінде құранда және хадис шәрифте былай бұйырылды: «Дін атына ойдан шығарылған барлық нәрсе бидғат болып табылады, барлық бидғаттар адасушылық, барлық адасушылық та жаһаннамға апарады» (Бұхари, Муслим, Ибни Мажә, Нәсаи) сынды ғалымдар анықтама берген.

         Ғалым Имам Науауи «Тахзибул Асма уа Луғат» кітабында баяндалып келген ғалымдардың анықтамаларынан түсінеріміз: бидғат – Пайғамбар (с.а.с) кезінҒде болмаған жайт, егер Құран мен хадисте оны дәлелдейтін негіз болмаса қабылданбайды және ол жақсы немесе жаман болып екіге бөлінеді. Бұған Пайғамбар (с.а.с)  «Сахих Мүслімде» келген басқа бір хадисі дәлел болмақ:

         «Кім Исламда қандай да бір жақсы әдет бастаса, сол өзінің сауабына және одан кейін осыны істейтіндердің сауабына ие болады, және бұл олардың сауабын еш кемітпейді, сол секілді кім Исламда жаман әдет бастаса, сол өзінің амалы үшін жаза тартады және соны істейтіндердің де жазасы еш кеміместен сондай болады»

          Қорыта келе, ғұламаларымыз жақсы және жаман бидғаттың ортасын ажыратып алудың басты өлшемі – ислам шариғатының жалпы ережелері екенін айтты. Яғни, Пайғамбар (с.а.с) уақытында байқалмаған іс- әрекет осы шариғат ережелеріне сәйкес келсе, онда ол қателікке апаратын бидғат болып саналмайды. Керісінше, бұл мақтауға тұрарлық, «жақсы бидғат» саналады. Бұл дегеніміз, Пайғамбардың (с.а.с) қалдырған сара жолымен жүрудің нақты айғағы болмақ.

Е.Ештай 

Теолог маман 

ҚАЗЫҒҰРТ: "Жасөспірімдер мен Жастар арасында теріс ағымдар ықпалының алдын алу" тақырыбындағы колледж жастарымен кездесу ұйымдастырылды

ҚАЗЫҒҰРТ: "Жасөспірімдер мен Жастар арасында теріс ағымдар ықпалының алдын алу" тақырыбындағы колледж жастарымен кездесу ұйымдастырылды

Түркістан көпсалалы-техникалық колледжінде жастарды кереғар діни ағымдардың жетегінен сақтау, діни сауаттылықтарын арттыру, ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын жүргізу мақсатында Түркістан облысы дін істері басқармасы “Дін мәселелерін зерттеу орталығы” КММ теолог маманы Әбдірахман Бауыржан және Төлеби аудандық ақпарат және насихат тобының мүшесі Жаппаров Жандарбекпен "Жасөспірімдер мен Жастар арасында теріс ағымдар ықпалының алдын алу" тақырыбындағы колледж жастарымен кездесу ұйымдастырылды. Кездесу барысында колледж жастарына зайырлы мемлекетімізге қауіп төндіретін мұндай ұйымдардың жұмысына тосқауыл қою, алдын-алу шаралары бойынша насихат жұмыстары түсіндіріліп, өздерін толғандырған сауалдарға толыққанды жауап берілді.

«Соңғыкездерадикалдыдіниағымдардыңіс-әрекетіқоғамдаалаңдаушылықтуғызыпотыр». Деп бастады баяндамаларын мамандар.

 

Өкінішпенмойындайтынжәйт – бүгіндеҚазақстандадінәубастағыміндеті – біріктірушіфакторболудыңорнынакерісіншежік-жіккебөлінуге, тіпті, араздыққажолберді. Әрине, Исламныңбұғанешқатысыжоқ. Мәселеасылдініміздіөздігіншебұрмалапуағыздайтынжекелегентоптарментұлғаларға, олардыңкөздегентүпкімақсаттарынақатысты.

1991 жылыөктемКеңесОдағыыдырап, оныменбіргедінатаулыныжоққашығарушыатеизмніңзаманыкелмескекетті. ЖаңадәуірдетәуелсіздігіналғаналғашкүндерденбастапҚазақмемлекетіұлттықболмыстыжаңғыртуісінекірісті. Тіл, дәстүр, мәдениетсекілдіруханиқұрауыштардыңқатарындаИсламғадаерекшекөңілбөлінді.

Алайда, "Дін – апиын" дегенұранмендүйімелдіңсенім-нанымынаяусызжаныштаған 70 жылданастамсұрапылатеизмізсізқалмады. Тарихтыңсындарлысәтіндедініміздіңқоғамдаөрлеуінемұрындықболарлықотандықмолда-имамдар, еңболмасажеткіліктідінисауатыбаройшылдаржоқтыңқасыеді. Олкездееліміздебірде-бірдіниуниверситеттұрмақ, қарапайыммедреседеболғанемес.

Осындайкиынсәттебірқатарбауырласмұсылманмемлекеттерібізгекөмекқолынсозды. СаудАрабиясы, Түркия, Египет, Иордания, Ливия, басқаларынан ҚұранКәрімнің, діникітаптардыңнұсқаларыәкелініптаратылды. Жаңамешіттердіңқұрылысықолғаалынабастады.

Бұлсарынмен 1990 жылдардыңбасынан-аққазақжастарыдінисауатынашуүшін арабелдерінебеттеді.

Рас, дінатаулыны, оныңқыр-сырын, ғибадатамалдарынәркімөзіншеқабылдапатқаруы – бұлоныңжекеықтияры. Алайда өз ұстанымын ғана хақ санап оны басқаға мәжбүрлеп, келіспегенді кәпір деп сөгіп қыспаққа алу, басқаның пікіріне деген асқан төзімсіздік таныту діншілдікке жатпайды.

Осындай керағар ұғымдағы шолақ белсенділер қазақтың арасында іріткі салды. Арабтарға еліктесе, оларша сақал қойып киінсе, бетті бүркемелесе, қазақтың сөзін арабша баламаға алмастырса, бітті – таза мұсылман боласың деген тұрпайы пікір етек жайды. Есесіне Ислам дегеніміз сырт пішін емес, ең алдымен ыждахат, иманға келу, адалдыққа ұмтылып, сабырлық таныту, мұқтаж жандарға көмек беру, ашу-ызаны ақылға жеңгізу, кешірімшіл болуды меңзейтін ілім екені ескерілмей қалды.

Жүре-бара салафшылар ұлтымыздың сан ғасырлық әдет-ғұрпын, құндылықтарын жоққа шығарды. Оның арасында ата-бабаның аруағын қастер тұтуды, зират басында құран бағыштауды иә болмаса келіннің сәлем бергенін Аллаға серік қосқанмен теңеп болдырмауға тырысып-бақты. Онысы адал, көкірегі ояу азаматтардың намысына тиді.

Мұхаммед пайғамбардың өзі (с.ғ.с.) хадистердің бірінде сахабаларына айтқаны бар: "Ислам жолында сендер ертеңгі күні түрлі елдерге барып, Алланың хикметін жеткізесіздер. Сонда Шариғатқа қайшы келмесе, сол елдердің әдет-ғұрпына, сенім-нанымына құрметпен қарап ардақтаңдар".

Дәл осы ұстаныммен Қазақ жерінде орныққан Ханафи мазхабы Исламды жергілікті құндылықтарға қарсы қоймай, қайта өзара үйлесіп, байи түсуіне қолайлы жағдай туғызды. Бұның арты Қазақ даласының, жалпы Түркі әлемінің Ислам өркениетінен ойып өз орнын алуына жол ашты. Аталған ретте әлі күнге шейін күллі мұсылман үмбеті қастерлеп, бас иетін әл-Фараби, әл-Бұхари, Бейбарыс, Яссауи сынды жауһарлардың есімдерін атаса жеткілікті.

Ендігі хадисінде пайғамбарымыз (с.ғ.с.) "Ертеректе сендерге қабірдің басына барып тағзым етпеуге үндеп едім, бірақ бұдан былай зиярат етуге рұқсат" деген.

Уақытша тыйым салудың себебі Исламды енді ғана қабылдаған жамағатты молаға табынудан сақтандыру еді. Пайғамбардың өзі (с.ғ.с.) серіктеріне моланың басында қандай сөздер айтылу керегін үйретіп кеткен.

Жалпы, экстремизм біткеннің бәрі шектен шыққандық дегенді білдіреді. Соның ішінде діни экстремизмге иә радикализмге тоқталсақ, оның артында жамағаттың сенім-нанымын саясиландыруды көздеген арам пиғылдың, сырт күштердің арандатуы жатқанын көреміз. Ал бұған мойын ұсынар болса, арты неге ұласатынын кезінде экстремизмнің жетегінде кетіп, бүгінде быт-шыты шыққан Сирияның, Ливияның, Йеменнің, Египеттің, Алжирдің тағдыры куә.

Екінші жағынан назар аударарлығы – шаш ал десе, бас алғыш дінпаздар пір тұтқан Сауд Арабиясы, Біріккен Араб Әмірліктері және Кувейт бүгінде ғаламдық модернизация үдерісіне қарқынды ену үстінде. Соның бір көрінісі сипатында аталған елдердің жастары бетті бүркемелеу, ұзын сақал қою секілді ескіліктің рәміздерінен алшақтап бастады. Әлбетте, мұнысы діни ұстанымынан қол үзуді білдірмейді, қайта оны уақыт талабына сай жаңғыртуға, керек болса, икемдеуге келіп саяды. Тек осы мақтаулы арабтарының жаңағы ісіне жергілікті жанкүйерлері не уәж айтар екен?

Қалай болғанда да, дін ескілікті дәріптеу ғана емес, қайта алдыңғы буындардың рухани ғибратын заман талабына сай қорытып, кәдеге жарата білуді алға тартады. Керек десеңіз осындай бірегей қабілетіне бола дін ғасырлар бойындағы өміршеңдігін сақтап, өрісін кеңейтумен келеді. Демек, өркениеттің бірізді дамуын тоқыратуға әуез, бүгін мен ертеңді өткенге ғана бағынышты етпек күштер кәдімгі өмір философиясына қарсы шығып отырғаны айтпаса да түсінікті.

Діннің жасампаз әлеуетінен гөрі оның атын жамылған қауіпті идеологияның етек жаюы, әлбетте, жекелеген мемлекеттің әлсіздігін білдіреді. Әсіресе, аталған жағдай материалдық құндылықтарды бірінші орынға шығарып, руханиятқа немқұрайлық танытқан елдерге тән. Керісінше жауапкершілігін жіті ұғынған билік дер кезінде әрекеттеніп, зор пәленің алдын алады.

Айтылғанға дәлел ретінде бүгінгі Өзбекстандағы ахуалға зер салайық. Ауғанстан мен Тәжікстандағы соғыстың жақындығына, іштегі алуан түрлі діншіл радикалдардың сесіне қарамастан, неліктен көршімізде уахабшы атаулылар тойтарыс алды? Себеп оларды қатқыл түрде басып-жаншуда ғана жатқан жоқ. Мәселе діннің құдіретін дұрыс бағалап, Өзбек билігі 1990-жылдардың өзінде-ақ дәстүрлі бағыттағы имам-молдаларына барынша қолдау көрсетіп жеткілікті түрде еркіндік бере алғанында. Жастарының діни тағылымыды шетте емес, өз елінде алуын кешенді түрде қамтамасыз еткенінде. Осының негізінде олар елдің сана-сезімі үшін күресте бүгінгі заман тілімен айтқанда бәсекелестікке қабілетті болды.

Сонымен қатар, ел ағалары ұлттық болмысты жаңғырту, қоғамды өзбектендіру тұрғысынан жалаң ұрандарға салынбай, жүйелі шаруаларды тындыра алды. Яғни, сенім мен наным сияқты өте сезімтал салада тек тыйым салумен шектеліп қалмай, балама идеология ұсыну арқылы қатерлі дерттің жолын кесті.

Ендеше, кеш те болса, осындай игі тәжірибені Қазақстан да қолға алғаны жөн. Айналып келгенде Абайды, Шәкәрімді, Мәшһүр Жүсіпті оқып-білген, қазақ тілі мен мәдениетінен сусындаған, ішкі жан-бітімі мығым боп өскен ұрпақ ешқашан келімсек ағымдардың арбауына түспейді.

Тиісінше кері ағымдардың бой көтеруіне белгілі дәрежеде егемендік алған жылдары қазақ тілін тежеп, ұлттық сана-сезімнің қалыптасуына мейлінше қарсыласып, елге жөн сілтей алатын зялыларды қыспаққа алып келген ресми орталар кінәлі. ХХІ ғасырда аңқау елге арамза молда болғандығы, рухани тұрғыдан халықтың қорғансыз қалғандығы осының кесірі болар.

Мәселенің келесі тұсы қоғамдағы әділдік пен теңдік секілді құндылықтардың құлдырауымен тікелей байланысты. Әдетте экстремизмге бірінші кезекте буыны қатпаған, ақыл-есі толыспаған жастармен қатар, күнделікті өмірде әділдік таппай ашынған, әлеуметтік жағдайының ауыртпалығын көтере алмай күйзелген жандар бейім тұрады.

Тәжірибе көрсетіп отырғандай, жекелеген елдерде экстремистік қозғалыстардың таралуына анағұрлым икем жерлер, негізінен алғанда – әлеуметтік-экономикалық ахуалы мүшкіл аудандар мен елді мекендер, мәдениет пен білім ошақтарына кемтар моноқалашықтар, түрмелер, тағы басқалар.

Демек мәселені түбегейлі шешу үшін азаматтардың өмірлік қажеттіліктерін өтеу, жұмыспен, тұрғын үймен, әлеуметтік баспалдақтармен қамту, әркімнің заң алдындағы теңдігін баянды ету, азаматтық құқықтар мен бостандықтарды шектемеу, имандылыққа бет бұру сияқты шаралар қажет. Әрине, аталған мақсатқа жету бір-екі жылдың ісі емес, әсіресе, онысы жылдар, тіпті, онжылдықтар бойында ескерілмей келгенін назарға алған жөн. Десе де, ұзақ мерзімде өркендеуді қамтамасыз ету үшін басқа жол жоқ.

ТҮРКІСТАН: ДІН-ТӘРБИЕ ДІҢГЕГІ АШЫҚ САБАҒЫ ӨТТІ

ТҮРКІСТАН: ДІН-ТӘРБИЕ ДІҢГЕГІ АШЫҚ САБАҒЫ ӨТТІ

Түркістаноблысыныңадамиәлеуеттідамытубасқармасының«Арысқаласыадамиәлеуеттідамытубөліміне» қарастыҚабылсайжалпыортабілімберетінмектептедиректордыңтәрбиеісіжөніндегіорынбасарыР.Абилханованыңбастамасымен 8-11 сыныпоқушыларыарасында "Дін-тәрбиедіңгегі" тақырыбындаашықтәрбиесағатыөтті.

Мақсат - исламдініндегіимандылықтуралытүсінікберу, оқушылардыңойлауқабілетіншыңдау, олардыадамгершілікке, ұлтжандылыққатәрбиелеу.

 Дін дегеніміз - ежелден келе жатқан мәдениет түрінің бірі. Екінші сөзбен айтсақ, дін адамгершіліктің, қайырымдылықтың, ізгіліктің, мейірбандылықтың мықтап орнығуына көмектесуде. «Қиянат қылма, ұрлық істеме, кісі ақысын жеме, күштілер әлсіздерге үстемдік жасамасын, жетім жесірге, қаріп - қасірге қорған бол, ақ бол, а дал жүр», дейді дін.

Дін дегеніміз – әлемді байланыстыратын күш Алланың барлығына сенім. Діннің басты белгісі – адамның ақыл - ойы, сезім мүшелері қабылдай алмайтын болмыс ретінде сену және оны мойындау. Діннің басты мақсаты – адамның рухани жетілуі және оның Жаратушы Құдаймен байланысын орнат.

Діндер туралы түсінік беру: Адам баласының тарихында көп тараған дүние жүзілік діндер: буддизм, христиан, ислам. (картадан діндердің таралу аймағын көрсету)
1. Буддизм – әлемдік діндердің ішіндегі ең ежелгісі (б. з. д VI ғ.) болғанымен бұл дінді ұстанушылардың саны христиандар мен мұсылмандарға қарағанда әлдеқайда аз.
2. Христиан діні – әлемдік діндер арасындағы саны жағынан басым. Бұл дінге сенушілер 2/5 бөлігін құрайды. Христиан діні үш топқа бөлінеді: Православие, Католик, Протестант
3. Ислам – салыстырмалы түрде жаңа дін болса да, барлық дерлік дүние бөліктеріне таралған. Сүнниттік, шииттік ағымдарынан тұрады. Дүниежүзінің 120 елінде мұсылман мешіттері мен қауымдастықтары бар.
Ислам дінінің негізі 610 жылы Арабия түбегінде қаланды. Исламның дүние жүзіне кең таралуына алғашқы кезде Арабтардың жаулап алу соғыстары мен сауда қатынастары ықпал етті. VІ – VІІ ғасырларда Арабтар мәдениеті кіші Азия мен Үнді өзені бойына солтүстік Африкаға таралса X ғасырда ислам қазіргі Иран, Ирак, Орта Азия жерлеріне келіп жетті. Ислам дінінің қағидаларында мұсылмандардың білім алуға ұмтылысы жаңа жерлерге саяхат жасауы құпталады. Араб саяхатшылары сауда керуендерімен бірге көптеген алыс - алыс елдерге барып, ислам мәдениетінің кеңінен таралуына себепші болды. Мұсылмандар үшін Сауд Арабиясындағы Мекке (Мұхаммед Пайғамбардың дүниеге келген жері) және Мәдиненің (Пайғамбардың жерленген жері) орны ерекше. Осы қалаларға қажылық сапарға барып – келу мұсылманның парызы болып саналады.
Діндер халықты қамтуы жөнінен: халықтық – тайпалық, ұлтаралық, әлемдік болып та бөлінеді.
Иманды адам және имансыз адам қасиеттерін топтастыру: өзімшіл, күншіл, пайдакүнем, менмен, тәкаппар, суайт адамды имансыз адам деп атайды. Сондықтан адамның асыл қасиетінің – адамгершілік, жақсылық, ерлік, қарапайымдылық, кішіпейілділік, адамдық, әділдік шыншылдық ұяттылық жиынтығын имандылық дейміз.
Дүниежүзілік діндердің қайсысы болсын жаратушыны насихаттайды, адамды имандылыққа баулиды. Қазақстан көп ұлтты ғана емес, сондай - ақ көп дінді ел. Діннің орасан зор адамгершілік қуаты республиканың өмірінде біріктіруші рөл атқаруға тиіс және атқара алады.

IІІ. Ислам діні – Қазақтың рухани негізі
Құран Кәрімде Пайғамбарымызға 23 жыл бойы түсіріліп отырған
30 парадан, 114 сүре мен 6236 аяттан тұрады. Онда 77934 сөз, 325743 әріп бар.
Пайғамбарымыз Мұхаммедтің білім және тәрбие туралы айтылған хадистерінен:
Имандылықтың шынайы төріне төрт нәрсе арқылы жетуге болады делінген. Олар: шыдамдылық, шүкіршілік, Аллаға шын пейілмен сенушілік, барлық істе де Аллаға жүгінушілік.
Бір сағат бойы білім игеру бір түнді жалбарынумен ұйқысыз өткізгеннен артық. Бір күн бойы білім үйрену үш ай қосымша ораза тұтқаннан жақсырақ.
Білім үйрену ғибадаттан да артық және ол діннің тірегі.
Тәртіпшілдік – тұрмыстың жартысына, достасу – ақылдың жартысына, уайымшылдық – кәріліктің жартысына тең.
Ілімді үйреніп, одан соң оны басқаларға үйретпеу, мол дүние жыйып, оны керегіне жаратпай көміп қойғанмен бірдей.
Апта күндері туралы түсінік беру:
Қазақтың әр күні қасиетті:
Дүйсенбі – сауда жасауға сапарға шығуға қолайлы күн.
Сейсенбі – “қанды күн”.
Сәрсенбі – дұшпанға қарсы тиген күн, сәтті күн
Бейсенбі – “жақсы күн” Тілеген тілек қабыл болады.
Жұма – Адам Ата жаратылған, пайғамбарлар некелескен күн.
Сенбі – сейіл күн.
Жексенбі – күні басталған жұмыс тез әрі сапалы бітеді.
Сейсенбі күні Алла тағала жер жүзіне жап - жасыл өсімдіктерді жаратты. Бұл күні ағаш егудің сауабы мол да қисапсыз болмақ.
Сейсенбі — күллі адам баласының ұлы анасы Хауа ана қайыз қанын көрген күн. Махаббат қызғанышынан Адам атаның балалары — Қабыл бауыры Әбілді қызыл қанға бояп өлтірген күн. Ибраһим елі қасиетті Сиықтың түбіне жетіп, қанға бояп өлтірген күн.
Сахабалардың бірі Алланың елшісі Мұхаммед пайғамбардан “Сейсенбі күні қандай күн?”- деп сұрағанда. “Қанды күн”, “Қан төгілген күн” - деп жауап қайырған екен.
Қазақтардың сейсенбі күнді сәтсіз күн деп сапарға шықпай жатуы, үлкен жүмыстарды істемеуі, келелі істерді бастамауы бәлкім “Қан төгілмесін”, “Істеріміз сәтсіз болып қалмасын”, “Бұл күні жол тұйықталып тұрады” деген нанымның арғы алыс астарында пайғамбарлар заманындағы оқиғалармен сабақтасып жеткен жетелі сырдың жебеуіндегі жетістік болса керек.
Сейсенбі күні — тырнақ алуға болмайды, өкпе - реніш туылуы мүмкін, қол қысқарып, кедейлік басуы, жол қысқарып, тұйықталуы ғажап емес. Шаш алдыруға болмайды, басқа қауіп - қатер төнуі осыдан болар.

 Ислам діні – ұлтымыздың басты рухани және ел болып, тамырымызды тереңге жаюымыздың негізі, ата – бабамыздың ұстанған, қастер тұтқан жолы ретінде құрметке лайық.

 

 

МАҚТААРАЛ: жасөспірімдер мен жастар арасында Білімділік - ислам діні туралы, мұсылмандықтың бес парызы туралы түсіндіру жұмыстары өтуде

МАҚТААРАЛ: жасөспірімдер мен жастар арасында Білімділік - ислам діні туралы, мұсылмандықтың бес парызы туралы түсіндіру жұмыстары өтуде

Мақтаарал мектептерінде жасөспірімдер мен жастар арасында теріс ағымдардың алдын алу мақсатында түсіндіру жұмыстары жүргізілді.

Мақсаты: Білімділік - ислам діні туралы, мұсылмандықтың бес парызы туралы ұғындыру. Теріс ағымдарға ермеу, дінді дұрыс ұстану. Арнайы келген теолог мамандар оқушыларға түрлі теріс ағымдардың пайда болғанын, және оларға ермеуін түсіндіріп, балаларға дұрыс жолды көрсетті.

Исламдінітарихсахнасынашық­қа­лыберібілімгеай­рықшакөңілбөлді. VIII-XIV ғасырлардабілімменғылымғаарқасүйегенмұсылманөрке­­ниетіәлемніңғылыми, мәдени, ру­ханиорталығынаайналып, білімиелерінеерекшеқолдаукөрсетеді. Дінинегіздерденнәралғанисламмәдениетіөз­геөркениеттердіңғылымиже­тістік­те­рінқабылдап, олардыбейімдеді, әріқарайдамытты. Солкезеңдебілімдін­ніңнегізгіерекшеліктерініңбіріболды. 

Осылайша, исламмәдениетіБатысөркениетініңдамуыназорықпалетіп, адамзаттыңда­муынадаңғылжолашты. Арабжазуығылымқұралырө­лінатқарып, ақпаратпенбі­лімоғандейінадамзаттарихындаболмағанауқымдакеңта­ралды. 

Еңбастысыисламдініндеақылменжүрекарасындақай­­­­шылықболмады. Исламфи­лософиясыбойыншақұдайзат­тардыадамдаройлансын, па­йымдасындепжаратқан. Адамқұдаймензаттардытануыүшіндінменқатарсолзаттар­ды – табиғаттызерттейтінғы­­­­лымдардыжаратқан. Орта­ға­­сырлықБатыстабілімдімо­йын­дамағандінғылым­ғақарсысоғысашып, дінифанатизм, инквизиция, соғыстарменим­периализмгежолберді. Қазірдемұсылмандарнадандықтан, тарұғым­дарданәлідеқұтылаалмайкеледі. 

ХIV ғасырданкейінмұсыл­манәлемібелгіліобъективтіксебептергебайланыстыдамудаарттақалды. Мұсылманай­мағындаауызбіршіліктіңболмауы, исламныңкеңпейілді, тереңрационалдыжәнеруханинегіздерініңорнынашектеулі, аясытарформализмніңсалтанатқұруы, сыртқыкүштердіңжорықтары, Жібекжолындағыхалық­аралықсауданыңтоқы­рауы, Еуропадағыдемо­графия­лықөсім, капитализмменөн­дірістіктөңкеріссияқтысебептержатады. Жаңадәуірдемұсылманелдерітүгелдейдерлікәлемдікгеосаясиалпа­уыткүштердіңықпалынатәуел­діболып, ғылымдамымады. 

Отаршылықкезеңінбасы­нанөткер­генкөптегенмұ­сыл­манелдеріндесаяси, құ­қықтық, әлеуметтік-эконо­ми­калықмәселелерұзақжылдарбойышешімінтаппай, ТаяуШығыстаүздіксізхалықнара­зылығыныңбастысебебінеайналды. Аймақтатарихижағ­дайғабайланыстыбілімменғылыммәселелеріекіншіқа­тардағыпроблемаларғаайналды. Кейбірмұсылманел­де­ріндегідінирадикализмна­дандықпенқатаркедейліктенбас­тауалады. Алнегізінде, дамығанелдердебілім, ғылымжәнетех­нологияныңдамуыадамныңсаяси-экономикалыққұ­қықтарыныңқор­ғалуынабайланыстыекенібелгілі. 

Мұсылманелдеріәлемдегіэнер­гетикалықресурстардыңүш­тенекібөлігіне, атапайт­қандамұнайқорларыменгаз­­дың 63%-ынаиелікетеді. Соғанқа­ра­­мастанИЫҰ-ғамүше 57 м­емлекетхалқының 26%-ыкедей, басымкөпшілігіәлеу­меттік-экономикалықда­­мутұрғысынанәлемніңөр­кениеттіелдеріненарттақал­ған. 

ХХ-ХХІғасырлардаисламәлеміндедемографиялықдүм­пуорыналып, әлемхалқыныңтөрттенбірбөлігінқұрағанынақарамастанбілімменадамкапиталыныңсапасытөмендеңгейде. Мәселен, ИЫҰел­деріменсалыстырғандаЕу­ропадағызерттеушілерсаны 10 есекөпекен. Еуропада 1 мил­лионадамғашаққандаға­­лымсаны 4651 кісіболса, мұсылманелдеріндебұлкөр­сеткішТүркия, Иран, Мы­сыр, Әзербайжан, Қазақ­стан, Ту­нис, Малайзиясияқтыел­дердісанамағанда 1000 кі­сідентөмен. ТүркияменИранИЫҰелдеріндежарияланатынғылымизерттеулердіңжар­тысынқамтамасызетеді. АлИЫҰ-дашығатынғылымима­қалалардыңүштенбірбөлігіМалайзиядажарияланады. Тех­нологияэкспортысаласындаМалайзияИЫҰөндіретінөнім­дердің 80%-ынсыртқашығарады. Араб елдерінен Тунис пен Иордания ғалым саны бойынша алда келеді. Парсы-араб шығанағының бай елдері ғылыми зерттеулерден гөрі университеттік және ді­ни білімге қомақты қолдау көр­сетуде. 

SESRIC ұйымының зерт­теуіне сәйкес Ислам ынты­мақтастығы ұйымы­на мү­ше елдер әлемде ғылым мен тех­но­­логияға бөлінетін қаржының тек 2,4%-ы, патенттердің 1,6%-ын және жарияланымдардың 6%-ын ғана қам­тамасыз ете­ді. ИЫҰ елдері ғылыми зерт­теу­лерге шамамен жылына 30 млрд АҚШ долларын жұм­сайды. Ал бұл көрсеткіш Ресейдің ғылымға бөлетін бюд­жетіне жақын. ИЫҰ елдері ІЖӨ көрсеткішінің 1%-ын ғана ғылым-білімге жұмсайды. Түркия мен Иран ғылыми зерт­теулерге шамамен 10 млрд АҚШ долларын бөліп, мұ­сылман елдерінің көшін бастап тұр. ИЫҰ елдерінің басым көп­шілігі ғылымға ІЖӨ-нің 0,7 %-ын бөледі. Түркия, Тунис, Иран, Малайзия сияқты елдер кісі басына шаққанда ғылымға ең көп қаражат жұмсайды. 

Қазіргі мұсылман елде­рін­­дегі ең өзекті мәселе қо­ғам­ мен мемлекеттің үй­ле­сім­ді, жан-жақты дамуын­ қам­­­­­та­масыз ететін білім мен­­ ғылым саласы тұралап, әлеу­меттік және қауіпсіздік про­блемалары белең алуын­­да жатыр. Мұсылман әле­мінде тұрақтылық орнап, ғы­лым мен білімге қайта кө­ңіл бөлінуі, дүниежүзілік қо­ғам­дастыққа интеграция­ла­нуы үшін исламның төзім­ділігі, ашықтығы және пікір алуандығы туралы жа­ңа тұ­жырымдамалар мен филосо­фияға мұқтаждық айқын сезілу­де. Ол үшін мұсылман қоғамдары жал­пы адамзаттық құндылықтарды, өзге өрке­ниет­­тердің жетістіктерін қа­был­­дауға, жаңа білім мен тех­­­но­логия­ны үйренуге ниет та­нытуы қажет. Мұ­сылман әлемінің үштен бір бөлігі жас-тар екенін ескерсек, ғаламат әлеуеттің барын түсіну аса қиын емес. 

Қазіргі мұсылман әлемін­дегі күйзелістен шығу, ке­дейлік мәселелерін шешу қо­ғамның білім деңгейі мен тә­лім-тәрбиесіне тікелей байланысты болмақ. Сондықтан мұсылман әлемінде адам мен табиғат туралы жаңа дүние­таным қалыптастырып, ақыл мен жүректі тең ұстаған ислам­ның кең көкжиегіне қайту қажет. 

Қазақстанға келсек, еліміз ислам әлемінде білім индексі бо­йынша алдыңғы қатарлы мем­лекет. Сондай-ақ, ИЫҰ ел­­дері арасында Қазақстан ғы­лы­ми және индустриалды негіз­дері күшті мемлекет­тер­ге жатады. Өйткені, елі­міз­де сауаттылық деңгейі жо­ға­ры, кеңестік, ұлттық және ба­­тыстық білім жүйелерінің эле­менттері үйлесім тапқан. Қазақстан ізгілік пен білімге құштар жастарды тәрбиелеу арқылы ислам әлемінің интеллектуалды жаңғыруына сеп­тігін тигізіп, мұсылман әле­міне өз даму үлгісін ұсына алады. 

 Ислам діні бес парызға негізделген. Сол үшін адам баласы оның барлығына иман келтіріп, орындамаса немесе тиісті амал істемесе шынайы мұсылман бола алмайды.

     1 - парыз: Аллаһтан басқа тәңір жоқ екеніне және Мұхаммед Аллаһтың елшісі екендігіне куәлік беру. Бұл куәлік Ислам дінінің кілті, Ислам дінінің негізі осы болып табылады: "Лә иләһа иллаллаһ" аудармасы "Аллаһтан басқа тәңір жоқ" ал, мағынасы "Жалғыз Аллаһтан басқа құлшылық қылуға лайықты тәңір жоқ". Яғни, Аллаһ Тағала шынайы Құдай, ал Одан өзге құлшылық қылынатын "құдайлардың" барлығыда бекер немесе жалған деп білу. "Иләһ"-деп араб тілінде құлшылық қылынатынды айтады. "Мұхаммадар-расулул-лаһ" - куәлігінің аудармасы "Мұхаммед Аллаһтың елшісі" ал, мағынасы "оның хабарлағаны рас деп білу, бұйырған нәрселеріне бағынып, қайтарғандарынан аулақ болу және оның көрсеткені бойынша Алаһқа құлшылық-ғибадат ету".

     2 - парыз: Намаз оқу. Тәулігіне бес рет оқылатын бес уақыт намазды Аллаһ Тағала Өзінің пенделеріне Өз хақысының өтелуі үшін, берген нығметтеріне шүкірлік қылуы үшін және мұсылманмен Раббысы арасында байланыс болсын деп бекітті. Сонымен қатар намаз - арсыздықпен жамандықты тыюшы. Аллаһ Тағала намаз оқыған адамға дінінің көркемдігімен иманының ізгілігін және сауабын реттейді. Мұсылман адам бес уақыт намаз арқылы бұл дүниеде де, ақыретте де оны бақытты қылатын рухани және дене рахатына ие болады.

     3 - парыз: Зекет беру. Зекет дегеніміз - байлығы, мал-дүниесі белгілі нысапқа жеткен дәулетті мұсылманнан кедей, кембағалдарға жылына бір рет беріліп тұратын садақаны айтады. Ал, малы, байлығы зекет берілетін мөлшерге жетпеген пақыр-кембағалдарға зекет беру міндетті емес. Зекет садақасы діндерімен мұсылмандығы толық болуы үшін, халдерімен ахлақтарының дамуы үшін, сол сияқты өздері мен малдарын түрлі апаттардан сақталуымен және күнәларынан тазаланулары үшін беріледі. Сондай-ақ зекет садақасы мұқтаж адамдарға және пақыр, кедейлерге қарайласуларымен олардың жалпы пайдалары үшін демеу ретінде болады. Негізінде зекет садақасы бай, дәулетті адамдарға ғана уәжіп болады.Соған қарамастан Аллаһтың оларға берген малы және рызығымен салыстырар болсақ,бұл дегеніміз дүниелерінің азғантай бөлігі болып табылады.

     4 - парыз: Ораза тұту. Барлық мұсылмандар һижра есебімен жылдың тоғызыншы айында ораза тұтады(1). Бұл айда барлық мұсылмандар ішіп-жеу, жыныстық қатынастар жағы сияқты өздерінің табиғи құмарлықтарымен шәһауаттарынан таң атқаннан күн батқанша тиылады. Оның есесіне Аллаһ Тағала Өз пенделерінің дінін толық әрі мықты етіп, оларды Өз рахымына алады және оларға Өзінің құрметімен көптеген сауаптар жазады. Сондай-ақ олардың иман байлықтарын арттырып, күнәларын жарылқайды да, дәрежелерін көтеріп қояды. Және де ораза тұтқандары үшін дүниемен ақыреттің көптеген жақсылықтарынан береді.

     5 - парыз: Қажылық қылу. Ислам шариғатында мәлім болғандай қажылық деп - белгіленген уақытта ниет қылып, белгіленген ғибадаттарды орындау үшін Меккедегі Аллаһтың үйі - қасиетті Қағбаны зиярат қылуды атайды. Аллаһ Тағала қажылықты жағдайы келген әрбір мұсылманға өмірінде бір рет орындауын парыз етті. Қажылықты орындау үшін мұсылмандар әлемнің әр түкпірінен жер бетіндегі ең қасиетті мекенге жиналып, бәріне бірдей ортақ, жалғыз Раббылары - Аллаһқа құлшылық қылып, бірдей киім киеді. Сондықтан, қажылықта басшы мен бағынышты, бай мен кедей, ақ пен қараның араларында ешбір айырмашылық болмайды. Олардың барлығы Арафат тауында тұру, мұсылмандардың қыбласы Қағбаны тауаф(2) ету, Сафа мен Маруа арасында жүру тәрізді қажылық амалдарын орындайды. Мұсылмандар үшін, қажылықта екі дүниесінде де пайдалы, санауға ешкімнің есебі жетпейтін көптеген сауаптар жатыр.

КЕНТАУ: «ДІН —ТӘРБИЕ ДІҢГЕГІ» ШАРАСЫ ӨТТІ

КЕНТАУ: «ДІН —ТӘРБИЕ ДІҢГЕГІ» ШАРАСЫ ӨТТІ

 

Бүгін Кентау қалалық «Жастар ресурстық орталығының» ұйымдастыруымен «Дін мәселелерін зерттеу орталығы» КММ тарапымен бірге «Дін —тәрбие діңгегі» атты іс-шара өткізілді.

Іс-шара барысында қала аумағында дін саласындағы тұрақтылықты қамтамасыз ету арқылы, діни экстремизмнің теріс пиғылды ағымдардың алдын алуға бағытталған ақпараттық түсіндіру жұмыстарын жүргізді.

Дін мәселерінің насихаттау мақсатында өткен отырысқа қаладағы мектептердің жоғары сынып оқушылары мен NEET санатындағы жастар қатысты.Бүгінгі таңда Қазақстан үшін негізгі қауіпті факторларының бірі — діни экстремизм. Бұл факторды, елдегі әлеуметтік-саяси жағдайды тұрақтандыру үшін (әсіресе бірқатар проблемалық аймақтарда) Қазақстанда арнайы мемлекеттік орталықтар жұмылдырылған. Кейбір сарапшылардың сөзіне сүйенсек Қазақстанда ислам экстремизмінің даму қарқыны 2011 жылдан бастау алды деседі, экстремистердің іс-әрекеттері әсте терроризм әдістеріне көшуі, билікпен қарулы қарсыласу кезеңі деп атап өтіледі. «Білім» мәдени-оқыту орталығының директоры, сарапшы-саясаттанушы Р.Иржановтың мәлімітіне сүйенсек елімізде соңғы он жылдың көлемінде 14 террористік іс-әрекет орын алып, жалпы 90 адам қайтыс болған. Ал, 2016 жылы Ақтөбе қаласында лаңкестік шабуылдар болды, оған негізінен жастар қатысты, сол жылы Алматы қаласындағы жалғыз террористік акті болды. Ақтөбе облысы мен Алматы қаласындағы болған оқиғалардан 27 адам қайтыс болған болса, олардың арасында 18 террорист пен 4 құқық қорғау органдары және 5 бейбіт тұрғын құрбан болған. Террористік шабуылдар негізінен құқық қорғау жүйесіне, соттарға, түзеу мекемелеріне қарсы бағытталған және көбінесе жарылыстар, соның ішінде жанкешті-террористер арқылы жүзеге асырылды. Сонымен бірге «Халифат сарбаздары» (Жунуд аль-Халифат), «Дін қорғаушылары» (Ансар-уд-дин), «Бейбарыс батальоны» және тағы басқалары осы террористік ұйымдардың Қазақстанда орын алған террористік актілерге қатысы белгілі болды.Қазақстан тарихында болмаған осындай террористік оқиғалардан кейін мемлекет тарапынан тез арада іс-шаралар қолға алынды. 2016 жылғы террористік актілер мемлекеттің зорлық-зомбылық экстремизмі мен терроризмге қарсы практикалық шараларын жүйелі және жан-жақты нығайтудың жаңа кезеңін бастады. «Экстремизм мен терроризмге қарсы іс-қимыл мәселелері бойынша кейбір заңнамалық актілерге өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасы қаралды. Сондай-ақ, діни қатынастарды оңтайландыру мақсатында 2017-2020 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының діни саласындағы мемлекеттік саясатының жаңа тұжырымдамасы қабылданып Елбасымыздың 2017 жылғы 20 маусымдағы жарлығымен бекітілді. Кейін Қазақстан Республикасында діни экстремизм мен терроризмге қарсы іс-қимыл жөніндегі 2018 – 2022 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы бекітілді.Мемлекет сарапшылары террористік актілердің басты себебін халық арасындағы діндарлықтың өсуінен деп алға тартады, бірақ біз бұл жерде діндарлықтың өсу процесі тәуелсіздіктің алғашқы жылдары мемлекеттің сыртқа ашықтығы жағдайындағы табиғи процесс деп түсінеміз. Себебі Қазақстан мемлекеті тәуелсіздігін алған жылдардан бастап экономикалық дағдарыстан шығу жолдарын іздегенде, тарихын, шекарасын түгендеп жатқанда ислам атын жамылған көптеген жат ағымдар бас сұғып келгені ақиқат. Деструктивті діни ағымдардың пайда болысымен, олардың таратқан ақпараттарынан дәстүрлі діни нанымдарымыз бен салтымызға сіңген діни көзқарасымызға мүлдем кереғар көзқарас, ұстанымдар шыға бастады. Бұл бүлікшілер елімізідегі діни сауатсыз, жұмыссыз, әсіресе жастар арасынан өз жақтастарын тауып, өзімізге қарсы қойып және еліміз ұстанып отырған ішкі, сыртқы бірлігіне сызат түсіруге тырысты. Жат ниетті ағым бұқара халықты сонау ата-бабадан жалғасып келе жатқан дінінен үркітіп-шошыту арқылы ұлттық құндылықтарымызға да өзінің кері әсерін тигізді.Қазіргі таңда Қазақстанның  барлық облыстарында экстремизм мен терроризмнің алдын алу мақсатында арнайы орталықтар республика көлемінде қарқынды жұмыстар жүргізуде.Қабылданған шаралар нәтижесінде бастапқы кезеңінде террористік актіні жасауға бағытталған 3 ұмтылыстың жолы кесілді. 7 радикалдық топтың және 34 жекелеген экстремистің қылмыстық әрекеттері бейтараптандырылды.

2019 жылы Түркістан облысы Полиция департаментінің полиция қызметкерлері деструктивті діни ағымдарды ұстанушылардың қатысуымен 34 қылмысты ашты. Оның ішінде діни араздықты қоздыруға, жеке мүлікті ұрлауға, есірткі құралдарын өткізу мен сақтауға және басқа да қылмыстық құқық бұзушылықтар болған. Сонымен қатар, діни тәжірибесін жасырып, заңсыз медициналық қызмет пен емшілік жасаған дерегі анықталды. Аталған кезеңде тәртіп сақшыларымен деструктивті діни ағымдарды ұстаушы 567 адам әкімшілік жауапкершілікке тартылды, олардың 16-ы діни сипатты бұзғаны үшін құрықталды. Тәртіп бұзушыларға қатысты 5 миллион теңгеден астам әкімшілік айыппұл салынды. Қазақстан Республикасы бойынша радикалдық көзқарастан 907 адам қайтарылды. Бас бостандықтарынан айыру орындарында террористік және экстремистік қылмыс жасағандары үшін жазаға тартылған 162 сотталушы радикалсыздандырылды. Жергілікті жерлерде «Жусан» гуманитарлық операциясы шеңберінде террористік қарқынды аймақтардан қайтарылған әйелдер мен балаларды оңалту бойынша жұмыс жолға қойылды. Бұрынғы сенімдерінен осы  әйелдердің үштен бір бөлігі бас тартты, қалғандары бойынша жұмыстар табысты жалғасуда. Жалпы, қай елге болмасын экстремизммен терроризм деген ешқашан береке әкелген емес. Терроризм мен экстремизм өршіген елдерге тек соғыспен тоқырау әкелгенін білеміз. Зұлымдық пен жанкештікке тек діни сауаты жоқ адамдар барады. Ел бірлігі мен мемлекет қауіпсіздігіне зиян келтіретін ағымдардың жетегіне кетіп қалмау шараларына баршамыз атсалысуымыз қажет. Ал, бірліктің, бейбітшіліктің, татулықтың алмаған асуы жоқ. Келер ұрпағымыздың болашағы мен жарқын келешегі үшін қоғамдағы діни тұрақтылықты қамтамасыз ету маңызды. Себебі, білім, ғылым, денсаулық, экономика бәрі-бәрі де тек бейбіт күнде ған да дамымақ.

Жастар мамандардың айтқан деректерімен дәйектерін мұқият тыңдады. Көкейінде жүрген сұрақтарын да қойып, жауап алды.

Зайырлы ғылым және дін қатынастары

Зайырлы ғылым және дін қатынастары

Біз өмір сүріп жатқан технологиялық ғасыр, ақпараттық-коммуникациялық төңкеріс ғасыры дейміз, сондай-ақ спутниктер, бағдарламалар және жаһандану ғасыры немесе ғаламтор дәуірі деп әртүрлі атаулар берудеміз. Бұл дәуірдің өткен ғасырлардан мүлде ерекше екендігі айдан анық.

Тұнғыш президентіміз Н.Ә. Назарбаев айтқандай, неге әлемге әйгілі ірі дамыған он мемлекеттің тізімінде бірде-бір мұсылман елі жоқ. Бәлкім, бұл мұсылман әлемі нақты жауап таба алмай келе жатқан сұрақтардың бірі болар? Күн сайын Батыс елдері мен Азия елдерінде жарық көріп жатқан таңқаларлық ғылыми жаңалықтар мен жетістіктер, ислам әлемін ерекше толғандырады. Ғылыми төңкеріс дәуірінде мұсылман елдері өздерінің қаншалықты артта қалып жатқанын аңғара бастады.

Ал, сонау VIII-XIV ғасырларда араб елдерімен қатар, Ислам діні тараған басқа да аймақтарда философия, медицина, эстетика, математика, астрономия тәрізді көптеген ғылым салалары қауырт дамығаны тарихтан белгілі. Бұл құбылыс «Ислам Ренессансы» деген атауға ие болған еді. Осынау орта ғасырларда ғылымның ерекше дамуына Шығыстың, араб елдерінің, оның ішінде Орта Азия ғалымдары әл-Фарабидің, Әбу Әли ибн Синаның, Әбу Рушдтың, Бирунидің, Махмұт Қашқаридың, Жүйнекидің және тағы да басқа ғұламалардың сіңірген еңбегі өте ерекше екенін атап өткен жөн. Кезінде Ислам шығысы әлемнің түкпір-түкпірінен білім алғысы келетіндер жиналған әлемдік ғылымның орталығы болғанын бәрі біледі. Осылайша мұсылмандар ғылымның барлық саласын жоғары деңгейде дамытып, өркениеттің дамуына барынша үлес қосты. Діни ғылымдар мен басқа ғылымдар үйлесімділік тапты. Білім-ғылымның арқасында мұсылман елдері әлемдегі ең күшті мемлекетке айналды.

Сонымен, бүгінгі таңда мұсылмандар елдерінің артта қалуының себебі неде? Осыған байланысты бүгінгі ғылыми еңбектер мен баспасөз беттеріндегі мақалаларға назар аударсақ. Біріншіден, ХІV ғасырдан бастап Ислам ғылымының құлдырау кезеңі басталды, ал бұлай болуына тарихшылар әртүрлі болжам жасаған. ХІV ғасырдан кейін Ислам ғылымының көптеген еңбектері латын тіліне аударылып, жалғасын Батыс Еуропа елдерінде тапты. Олардың ішінде музыка, философия, оптика, геометрия, астрономия, медицина туралы ілімдері кең тараған еді.

Екіншіден, Ислам діні ғылымды екіге бөлді. «Діни (шариғат) ғылым және дүниелік (зайырлы) ғылым» деп нақты айырып келген. Осы уақытқа дейін Ислам елдері діни білімдерге басымдық беріп, зайырлы ғылымдарды шектеді. Бұл мәселені мұсылман ғұламалардың еңбектеріндегі пікірлерді зерттеген адам ғылымдарды екіге бөлетінін көреді: шариғаттық ілімдер – тәфсир, хадис, фикһ, т.б. Шариғаттық емес ілімдер – философия, оптика, геометрия, астрономия, медицина, т.б. жай ғана оқуға көмекші құрал ретінде қарастырылды. Сонымен қатар олардың арасында дәреже, құндылық және артықшылық жағынан үлкен айырмашылық беріп келген.

Үшіншіден, XXI-ғасырдағы ғылыми-техникалық прогрестегі артта қалудың ауқымын нақты түсіну үшін төменде көрсетілген дамыған мемлекеттердің ғылыми зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарға (бұдан кейін ҒЗТКЖ) жыл сайын қанша қаражат жұмсағанынан аңғаруға болады. Мысалы: АҚШ-476,5 млрд. доллар, Жапония-170,5 млрд. доллар, Қытай-370,6 млрд. доллар, Германия-109,8 млрд. доллар, Оңтүстік Корея-73,2 млрд. доллар, Франция- 60,8 млрд. доллар.

Енді өздерін ислам өркениетінің негізгі дамыған мемлекеттері ретінде көрсететін алты жетекші мұсылман мемлекеттері (Түркия, Мысыр, БАЭ, Пәкістан, Индонезия, Иран) ҒЗТКЖ-на жалпы алғанда жылына 42,7 миллиард долларға жуық қаражат жұмсаса, Оңтүстік Кореяның өзі ҒЗТКЖ-на 73,2 млрд доллар жұмсайды екен.

Сондай-ақ, Батыс және Азия ғалымдары Венера, Марс планеталарының жер қыртысы мен климатын соңғы ровермен (планета бетінде қозғалатын марсаход) ұзақ уақыттан бері зерттеп жатқанда, кейбір мұсылман елдерінде әлі күнге дейін Жердің тегіс немесе шар тәрізді екеніне байланысты бітпейтін дау-дамай жүргізілуде. Сонымен қатар, бұл пікір-таластар қарапайым мұсылмандар арасында ғана емес, қазіргі дін ғұламалары тарапынан да қызу талқылануда.

Ал қазіргі таңда, өкінішке орай мұсылмандардың шариғат ілімдеріне ғана көңіл бөліп, жаратылыстану ғылымдарын дамытуда кенже қалып жатқаны жасырын емес. Шариғат ілімдерін ғана оқып, әлемнің жаратылыс құпияларын ашатын жаратылыстану білімдеріне мән бермеу мұсылмандар үшін жат, әрі өте қатерлі. Ислам дінінің көркейіп дамуы үшін шариғи білімдер қаншалықты қажет болса, жаратылыстану ғылымдарынсыз оны жүзеге асыру тіптен мүмкін емес. Неге десеңіз ол екеуін бір-бірінен бөліп-жаруға болмайды.

Діни ғылым арқылы біз Жаратушыны танимыз, ғибадатты дұрыс жасау жолдарын үйренеміз. Бұған дінді және шариғатты зерттеуге қатысты барлық ілім салалары жатады. Мысалы Құран ілімдері, сүннет және хадис ілімдері, ақида, фиқһ және оның негіздері, ахлақ, шариғатқа, дінге қатысты ғылымдар. Сонымен қатар, бұл бөлімге осы ғылымдарды үйрену үшін қолданылатын қосымша араб тілі мен әдебиеті, тарих т.б. секілді ғылым салалары да кіреді. Ал зайырлы ғылымдар дегеніміз адам өз өмірін жақсартуға, елін-жерін көркейтуге, қоршаған ортаны зерттеуге, ғаламды тануға арналған ғылымдарды жатқыза аламыз. Бұған медицина, геометрия, астрономия, химия, физика, география, биология, жер бетін және өсімдіктерді, жан-жануарларды зерттеуге арналған ғылым салалары жатады.

Бүгінгі таңда бұл екеуінің арасын бөліп тастау мұсылман мемлекеттерінің дамуы көшінен артта қалуына әкеліп соқтыруда. Орта ғасырларда Ислам діні осы зайырлы жаратылыстану секілді ғылымдар дамыған уақыттарда әлемді мойындатты, орта ғасырдың ең күшті дамыған мемлекеттеріне айналды, атақ-даңқтың шегіне жетті. Осы зайырлы ғылымдары дұрыс жолға қойылмай, зерттелмей қалған кездерде дамымай, артта қалды. Бұған тарихтың өзі куә. Сондықтан екі ғылымды да қатар алып жүру – адамзат баласының негізгі міндеті.

А.Дүйсен

Түркістан облысы дін істері басқармасының

«Дін мәселелерін зерттеу орталығы» КММ

теолог маманы

 

 

Қоғам тұрақтылығы контекстіндегі діни сананың маңыздылығы

Қоғам тұрақтылығы контекстіндегі діни сананың маңыздылығы

Адам табиғатының ерекшелігі сол өткенін саралап, болашаққа жоспарлар құрудан тұрады. Мұның барлығы тікелей адам санасымен байланысты. Әлемнің барлық елдерінде дінге сенушілердің көп болуына қарамастан, діни сананың күшімен шешілмейтін көптеген қарама-қайшылықтар туындап жатыр.

Жалпы алғанда, діни санаға қатысты барлық мәселелер қоғамның, адам өмірінің өзгергендігін және олардың жаңа рухани құндылықтарға ұмтылып жатқандығын көрсетеді. Діни сана жаңа, жиі күтпеген және үйренбеген формаларда көрініс табуда.

Расында да, аяушылыққа, жұбатуға, шын жүректік қарым-қатынасқа деген  қажеттілік  көп адамда бар. Олар бұл қажеттілікті әр түрлі қанағаттандырады. Кейбірі қоғамдық ережелерді ұстанып, дінсіз қол жеткізсе,  ал  қалған  бөлігі діни сенім арқылы жүзеге асырады.

Дін – әлеуметтік құбылыс. Оның пайда болуы, дамуы, өткен мен қазіргі ахуалы арнайы қоғамдық жағдайларымен ерекшеленеді.

Діни сана әділетті өмір туралы сана ретінде қалыптасты. Діни мәселелер адамгершілік мәселелерімен тығыз байланыста болды. Дін ұстанбайтын халық жоқ. Яғни діни сананың пайда болуы мен дамуы нақты мәндік мазмұнға тәуелсіз, адамның рухани қажеттіліктерімен байланысты. Діннің түрлері көп. Бірақ ислам діні, христиандық, буддизм сияқты әлемдік діндердің сыртқы өзіндік  ерекшеліктері  болса да,  олардың  ортақ  қырлары  басымырақ. Бұл ұқсастықтар, ең алдымен, адамзаттың бірлігімен, әлеуметтік даму процестерінің ұқсастығымен, психология заңдарының барлық адамзатқа ортақтығымен түсіндіріледі.

Діни сана діни іс-әрекет, діни қарым-қатынастар және ұйымдармен қатар дін құрылымындағы элемент болып табылады. Діннің элементтері мен құрылымы адамзат тарихындағы процестерде пайда болып, өзгеріп отырды.

Діни сана құрылымында маңызды компонент болып діни сезімдер табылады. Діни сезім ол, ең алдымен, сенушілердің мойындалатын объектісіне (Құдайға) және соған байланысты нәрсенің барлығына: орын, іс-әрекеттер, байланыстар, адамдардың бір-біріне, жалпы әлемге деген деген эмоционалды қатынасы. Діни сезімдер діни ойлар, аңыздар, көзқарастар, идеал, сенімдермен өзара байланысты. Сондықтан оның өз бағыты, мәні және мағынасы бар. Сенетін адамның діни сезімі оның рухани қажеттіліктері мен оларды бастан кешірулерінің объектісі болып табылады. Олар эмоцияға толы және өте сезімтал болуы мүмкін.

Діни сана – ол адамның белгілі бір діни идеялар мен құндылықтарға қатысы болуы, сонымен қатар қандай да бір дін мен діни топтарға жатуы. Адам өзін сенушімін  деп  санайды  және өзін қандай да бір дінге жатқызады.

Діни сана адам өмірінің әр түрлі кезеңдерінде және түрлі жағдайларда қалыптасуы мүмкін. Бұл адамның діни қарым-қатынастар жүйесіне кіріктірілуі мен діни идеялар, құндылықтар, эмоционалды нормаларды қабылдау арқылы жүреді. Көп жағдайда діни сана отбасылық орта (отбасындағы діни тәрбие) мен айналасындағылардың, сонымен  қатар дінді үгіттеушілердің және т.б. әсері арқылы қалыптасады.

Кей  жағдайда  адам  ішкі  күйзеліс  (немесе дағдарыс) нәтижесінде эмоционалдық және психологиялық таңдауы арқылы «сенушілер» қатарына қосылып жатады. Мұнда көп нәрсе тұлғаның индивидуалды ерекшеліктеріне байланысты болып келеді. Бұл процесті діни тәжірибе деп атайды. Адам мен топтардың діни тәжірибесі уақыт өте келе әлемнің стереотипті бейнесіне және мұсылман, христиан болу дегініміз не, бұл топтың мүшелері басқа діни топтардан немен ерекшеленеді деген сияқты түсінікке айналады. Діни сананы діннің жетекші, анықтаушы элементі деп санайтын ғалымдар  арасында екі тенденция анық байқалады. Біреулері діни сананы интеллектуалды феномен ретінде талқылайды. Мұндай ыңғай тұрғысынан  дін мифологиялық жүйе ретінде ұсынылады.

Діни сананың рационалды немесе эмоционалды жағының басым болу мәселесі діни сананың түрлі деңгейлерінің өзара қатынас мәселесін қарастыруда жаңа қырына ие болуда.

Дамыған діни жүйелерде философтар мен әлеуметтанушылар, кем дегенде, екі нақты  анықталған  деңгейлерін көрсетеді. Олар үйреншікті тұрмыстық деңгейдегі діни сана және теориялық рәсімделген, концептуалды діни сана.

Тұрмыстық деңгейде сана діни сенімге қызмет көрсететін бейнелердің, түсініктердің, көңіл-күйдің, дәстүрлердің жиынтығы ретінде ұсынылады. Бұл деңгейде діни сенімнің рационалды, эмоционалды және ерікті элементтері көрініс табады. Қалыптасуы бойынша, ол индивидуалды-тұлғалық сипатқа ие.

Концептуалды деңгейдегі діни сана жүйелі дінді оқыту түрінде тіршілік етеді. Дінді оқыту мазмұны дінді оқытушы кітаптарда (Құран, және т.б.) қалыптасып, өзгермейтін формула түрінде діни ұйымдармен бекітілген. Дінді оқытудың мазмұны діни білімнің арнайы саласында дамып, негізделеді.

Діни тәжірибеге қасиетті мәтіндерді (мысалы, дұға, Құран және т.б.) және басқа да діни дәстүрлердің мәртебеге ие мәтіндерін білу жатады. Бұл өз кезегінде міндетті болып табылады. Ол дінге және оның өкілдерінің санасына тұрақтылық береді.

Қоғам мен мемлекетімізге әлемнің ғылыми бейнесін елестете алатын, білімді азаматтар қажет. Сонымен қатар адамдардың санасын қажетті адамгершілік шеңберінде ұстап тұрушы рөлін атқаратын дін де сақталып келеді. Дін сенушілердің мінез-құлқын белгілі бір деңгейде анықтайды.

Қазіргі ғылым діннің кейбір догмаларын жоққа шығарады. Бірақ дін өзгеріп тұратын жағдайларға иілгіш және тез бейімделеді. Діни сананың сақталу себебі болып ғасырлар бойы сақталып келген және адамдардың тұрмысына толығымен енген дәстүрлердің тұрақты болуы да табылады. Үлкен рөлге адамдардың өміріндегі маңызды жағдайлармен байланысты діни орындарда өтетін салт-жораларға ие (адамның дүниеге келуі, үйлену тойы және т.б.). Діни сананың сақталуы мәдениеттің эстетикалық тартымдылығымен, діни сезімдердің эмоцияға толы болуымен, мейірімділік пен әділеттілікке деген сенім сезімдерімен байланысты. Діни ұйымдар өз қызметтеріне әрқашан архитектура, көркем өнер, мүсін, музыка, поэзия, театр сияқты өнер мен шығармашылықтың әртүрлі түрлерін қоюға тырысатын. Мұның барлығы діннің әсерін нығайтуға, сенімді мықты бекіту үшін жасалынатын. Көп жағдайда басым болып табылатын дін мемлекетпен, саяси билікпен бірігеді. Діннің сақталуына және кеңейтілген әсеріне адамдардың жүректеріне жол іздеуге тырысатын діни ұйымдардың (мешіт, медресе) белсенді іс-әрекеті септігін тигізеді. Мұндай жағдайда бейімделгіш және нақты әдістер қолданылады.

Дін – бұл нақты-тарихи құбылыс. Ол дінге деген қажеттілік жоғалған жағдайда, оған деген сұраныс болмағанда, қоғамдық қатынастар жоғалған жағдайда ғана түбегейлі жойылуы мүмкін.

Сөзсіз, қоғамның діни санасы жеке тұлғаның діни сананың қалыптасуына әсерін тигізеді. Қоғам мен адам түрлі кезеңдерде дамудың маңызды жолдарын жүріп өтті және бүгін, өркениеттілік жағдайында адамдардың артында ар-ұят еркіндігі  принципі сақталуда.

Б.Өтеген 

Түркістан облысы дін істері басқармасы

«Дін мәселелерін зерттеу орталығы» КММ маманы   

 

Түркістан: «Халық заңгері» жалпыреспубликалық акциясы өтті

Бүгін Түркістан өңірінде өткен «Халық заңгері» жалпыреспубликалық акциясына 50-ден аса тұрғындар келіп, көкейлерінде жүрген сауалдарына нақты жауаптар алды. Акцияның мақсаты - халықтың құқықтық сауаттылығын арттыру және тегін заң жөнінен көмек көрсету.

Кез келген азамат еліміздің заң қоғамдастығындағы ең үздік өкілдерден тегін қажетті кеңес ала алады. Олардың арасында белгілі адвокаттар, нотариустар, тергеушілер, сот орындаушылар, мемлекеттік орган басшылары мен өкілдері», - дейді ҚР Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің Түркістан облысы бойынша департаментінің Превенция басқармасының басшысы Е.Жүнісов.

Науқанды ұйымдастырушылар ҚР Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі, zakon.kz желілік басылымы, «Параграф» ақпараттық жүйесі, мемлекеттік билік органдары және Қазақстанның үздік заңгерлері мен адвокаттары екенін айта кеткен жөн. «Халық заңгері» акциясын өткізу дәстүрге айналды және қарапайым қазақстандықтар алғысын білдіруде. 2016-2019 жылдар аралығында акцияға 7000-нан астам үздік сарапшылар мен мемлекеттік органдардың шешім қабылдай алатын құзіретке ие өкілдері қатысты.

Құқықтық көмекке жүгінген 100 000-нан астам азамат кеңес алды.Карантиндік шектеулер енгізілген кезеңде «Халық заңгерін» өткізу тоқтатылды. 2022 жылы санитарлық-эпидемиологиялық жағдайдың қалыпқа келуіне байланысты осы әлеуметтік маңызы бар іс-шараны қайта бастау туралы шешім қабылданды.

Түркістан: Жат ағымдардың айла-шарғысы көп

Түркістан: Жат ағымдардың айла-шарғысы көп

Дін саласындағы ақпараттық түсіндіру тобының 2022 жылға арналған жұмыс жоспарына сәйкес, Түркістан қаласы әкімдігінің Ішкі саясат бөлімінің ұйымдастыруымен "Дін мәселелерін зерттеу орталығы"-ның теолог маманы Дүйсен Асхат және Ішкі саясат бөлімінің маманы Марат Айсұлу қалалық Е.Тәңірбергенов атындағы индустриалды педагогикалық колледжінде болды.  Кездесуде жат ағымдар, терроризм мен экстремизм жайлы сөз болды. Жат ағымдардың айла-шарғысы, олардын қалай сақтану керек екенін айтты. Салафизм ағымының аса қауіпті екенін соңғы 10-15 жылдан бері зиялы қауым өкілдері айтып келеді,-деп бастады баяндамасын Дүйсен Асхат. – Соңғы кезде өрімдей жас жігіттер сақалын сапситып қойып, балақтарын шорт кесіп тастады. Сондай-ақ, бетін тұмшалап, қап-қара көйлек киген қыздардың қатары көбейді. Бұл біздің ұлтымызға да, сана-сезімімізге де, дәстүрімізге де келмейді. Қазақ қара киімді кісісі өлген кезде киген. Әрине, кім не киемін десе, соны киюге құқылы деген сөз бар. Бірақ ол басқа нәрсе, мынау – әдейі­леп тұрып бізге қарсы шығатын, қазақты бөлетін әрекет. Құдай деген адамның жүрегінде болуы керек емес пе? Біз дінімізбен бірге ұлттық дәстүрімізді мықты сақтауымыз керек. Ата-бабаларымыз атамзаманнан бері бөрік киген, ал келіндеріміз орамал тартып, аналарымыз кимешек киген. Жастарымыз бізге керек емес, ата-бабамыз­дан қалмаған өсиетке қарай жүретін болса, еліміздің жағдайы қалай болады? Біз оған жол бермейміз. Мына тәуелсіз елді оларды талтаңдатып қою үшін жасап отырғанымыз жоқ. Бізге Қазақстанның бірлігі мен болашағы және өсіп-өркендеп, зайырлы мемлекет болмағы керек,-деді ол.

Кейбір адамдар салафизм­нің аса қауіпті ағым емес еке­нін айтып, ақтап алғысы ке­леді. Бірақ та күнделікті өмір­де көріп жүргеніміздей, сала­фиттер намаз оқымаған ата-анасынан бас тартып, туған-туыстарымен араласпай кетіп жатыр. Мәселен, інісі ағасының үйіне барып, шәй ішуі мүмкін емес жағдайға айналды. Себебі жат ағымның жетегінде кеткен адам үшін намаз оқымаған бауыры кәпір болып саналады. Осының салдарынан бір ана, бір әкеден туғандардың арасындағы қарым-қатынас үзіліп, әртүрлі кикілжіңдер туындап жатыр. Ал дін исламда ет жақын адамдарыңнан бас тартпау керек екені туралы жақсы айтылғаны көпшілікке белгілі болса керек. Жоғарыдағы мысал отбасының арасындағы ұсақ-тү­йек кикілжіңнің бірі болып көрінуі мүмкін. Әйтсе де, Ақтөбе мен Алматы қалаларында болған қанды қырғынды қалайша естен шығаруға болады? Құдай оның бетін ары қылсын, бірақ салафиттер еліміздің кез келген қаласында бүлік шығаруы мүмкін.  Қазір біз деструктивті ағым деп кез келген радикалды фанатизмге негізделген, Қазақстанға жат діни ағымдарды айтып отырмыз. Бірақ олардың ішінде қазіргі таңда ең өзектісі – салафизм деген радикалды ағым. Дест­руктивті діни ағым, мысал үшін салафизм болсын, олар қателік діни түсініктерді біздің тарихи дәстүрлерімізден, мәдениетімізден, біздің халқымыздың көп этносты, конфессиялық сипатынан жоғары қояды. Олар тек шариғатқа, баяғы ежелгі діни талаптарға негізделген мемлекеттің құрылысын дұрыс жүйе деп есептейді. Мұндай шетін идеялар сан ғасырлық тарихымызға, сан ғасырлық мәдениетімізге қайшы келетіні сөзсіз. Шетелдерден, белгілі бір шейхтардан белгі келсе, ол кез келген уақытта қолға қару алып, өз жерлестеріне, Үкіметке, мемлекетке қарсы шыға алады. Сондықтан оларға сенім деген жоқ. Салафизм ағымының елімізге келіп, орныға бас­та­­­ғанына 15 жылдан асты. Содан бері зиялы қауым өкіл­дері аталған ағымның аса қауіпті екенін айтып келе жа­тыр. Алайда құзырлы орган өкілдері ол кезде мәселеге жіті мән бермеген тәрізді. Егер билік осыдан 15 жыл бұрын салафизмге тыйым салып, оның «көсемдерінің» аты-жөнін жария­лағанда, тап бүгінгідей елімізге қауіп төнбес еді. Алайда ештен кеш жақсы демекші, ­Президенттің пәрменінен кейін салафизмге тыйым салатын жолдар қарастырылатын шығар? Мамандардың баяндамасын мұқият тыңдаған жастар бұл жиыннан түйгеніміз көп деп тарқасты.

Осы RSS каналға жазылу