Мәдениет

ТҮРКІСТАНДА «КҮН СӘУЛЕЛІ – РЕСПУБЛИКАМ» МЕРЕКЕЛІК ШАРАСЫ ӨТТІ

25 қазан - Республика күні мен "Қала күні" мейрамдарын атап өту жөніндегі мерекелік шаралардың салтанатты ашылуына орай бүгін Түркістан қаласының шыға берісінде орналасқан "Жібек жолы" саябағында "Күн сәулелі - Республикам" тақырыбында мерекелік шара өтті.

Елдігіміз бен кең байтақ республикамыздың рухын асқақтатар шараға Түркістан жоғары көпсалы, қолөнер колледжінің студенттері жалаушаларын желбіретіп, көк байрағымызды көк аспанда қалықтатып атсалысты. Ал, Түркістан қалалық Мәдениет үйінің жезтаңдай әншілері патриоттық жанрда ән шырқап, халықтың ықыласына бөленді.

Республика күнімен тұспа-тұс келер Қала күнін мерекелеу осылайша патриоттық үрдіспен жалғасын тапты. Ел мен жерді, егемендік пен татулықты әнге арқау еткен өнерпаздар маңызы айрықша шараға әуезді әндері арқылы үлес қосты.

ТҮРКІСТАН ТЕАТРЫНДА «ЕҢЛІК-КЕБЕК» СПЕКТАКЛІ ҚЫРҒЫЗ ТІЛІНДЕ САХНАЛАНДЫ

Киелі шаһарға Қырғыз елінің театр саңлақтары гастролдік сапармен келді. Түркістан музыкалық драма театрының сахнасында Т.Абдумомунов атындағы Қырғыз ұлттық академиялық драма театры «Еңлік- Кебек» шығармасын қойды. Замананың заңғар жазушысы Мұхтар Әуезовтің 125 жылдығына орай, сонымен қатар Қырғызстанның Халық әртісі Нүркен Тұрсынбаевтың 80 жылдығы аясында өткен кешке ТҮРКСОЙ халықаралық ұйымының Бас хатшысы Сұлтан Раев арнайы қатысты.

– Қазақ пен қырғыз бір туған ел. Бізге ұлы өнер мен мәдениет те, әдебиет те ортақ. Бүгінгі қойылымның авторы, қазақ халқының жазушысы Мұхтар Әуезовті қырғыз жұрты да ерекше құрметтейді. Біріншіден, «Манас» жырының сақталуына үлкен септігі тиді. Екіншіден, Шыңғыс Айтматовты әлемге танытқан тұлға, – деген Бас хатшы қос театрға арнайы сый тапсырды. Ал Түркістан облыстық мәдениет басқармасы басшысының орынбасары Әділ Нұржанұлы Түркістан төрінде өнер көрсеткен қырғыз ағайындарға алғыс білдіріп, түбі бір түркі елдері арасындағы осындай қадамдар өзара ынтымақтастық пен мәдени-рухани байланысты нығайтуға, өнерпаздардың тәжірибе алмасуына ықпал етеді деді.

Қоюшы-режиссері – Қырғыз Республикасының еңбек сіңірген әртісі Н.Мендебаиров. Қойылымда XVII ғасырда өмір сүрген қос ғашықтың мөлдір махаббаты, Кебек пен Еңліктің арасындағы сезім, руаралық қақтығыстар, Нышан атты абыз әулиенің хикаяның соңын болжаған көрегендігі, кикілжіңнен пайда іздеген екі ру билерінің жауыздығы, сондай-ақ Еңлікті күтіп отырған Жапал атты жетім қойшының арманы бейнеленген.

Түркістан: «Көркем сөз зергері» әдеби кеші өтті

Республика күніне орай Мемлекет және қоғам қайраткері, қазақ әдебиеттанушы, публицист Ильяс Омаровтың туғанына 110 жылдығына арналған "Көркем сөз зергері" атты әдеби кеш ұйымдастырылды. Кеш қонақтары сазгер-әнші, композитор Афион қаласы мен Жаңақорған ауданының"Құрметті азаматы", Мәдениет қайраткері Сауранбек Елеуов, ардагер кітапханашы Тойлақова Раушан апай, жас ақын тілдерді оқыту және дамыту орталығвның қызметкері Айкерім Жумабаева, №1 А. Байтұрсынов атындағы мектеп лицейдің кітапхана меңгерушісі Жайсан Төле, кітапханамыздың оқырмандары болды. Ел аузында аты аңызға айналған аса сыйлы азаматымыз Ілияс Омаровтың өмір жолы мен естеліктері және өлеңдері оқылды.

Айта кетейік, Ілияс Омаров (1912-1970) – мемлекет және қоғам қайраткері, әдебиет сыншысы, жазушы, публицист. Орта Азия жоспарлау экономикалық және сауда-тауар ісі институтын бітірген (1933, Ташкент). 1933 – 1936 жылдары Республиканың сауда мекемелерінде жауапты қызметтер атқарған. 1941 – 1945 жылы Қазақ КСР Сауда халық комиссарының орынбасары, комиссары болды. “Қазақ халқының майдандағы қазақ жауынгерлеріне жазған хатын” ұйымдастыруда, 1944 жылы желтоқсанда Алматы қаласында өткен республикалық ақындар айтысын өткізуде, “Қазақ КСР-інің ерте заманнан осы күнге дейінгі тарихының” жарық көруіне ұйытқы болды. Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық институты мен Құрманғазы атындағы мемлекеттік консерваторияны ұйымдастырды. 1945 – 1947 жылы Қазақ КСР-і ХКК төрағасының орынбасары, Шығыс Қазақстан облысы партия комитетінің 1-хатшысы қызметін атқарды. 1947 – 1952 жылы Қазақстан КП ОК-нің идеология жөніндегі хатшысы. Ол 1949 жылы Мәскеуде өткен қазақ әдебиеті мен мәдениетінің онкүндігін ұйымдастырды. Омаров халық өнері мен музыкасын, ауыз әдебиетін насихаттауға зор үлес қосты, Шоқан, Ыбырай, Абай еңбектерін өнеге ретінде ұсынды. 1949 жылы жарық көрген “Қазақ КСР тарихының” толықтырылған 2-басылымының жауапты редакторы болды. Е.Бекмахановтың қазақ халқының шын мәніндегі тарихын ашық жазуына, Кенесары, Наурызбай батырлар жайында ақиқаттың айтылуына, І.Жұмалиевтің Исатай мен Махамбет жөніндегі материалдарды бастыруына ұйытқы болды. Осы жағдайлар оның 1951 – 1952 жылы “ұлтшылдарды қолдаушы” деген науқаншыл айыппен Қазақстан КП ОК-нің құрамынан шығарылып, қудалануына алып келді. 1952 – 1955 жылы КОКП ОК жанындағы Жоғары партия мектебінің тыңдаушысы болды. 1955 – 1959 жылы Солтүстік Қазақстан облысы партия комитетінің хатшысы қызметін атқарды. 1959 – 1961 жылы “Қазақфильм” киностудиясының директоры, Қазақ КСР-і Министрлігі Кеңесінің кеңесшісі қызметтерін атқарып, жаңа қалыптасып келе жатқан қазақ кино өнерінің дамуына өзіндік қолтаңбасын қалдырды. 1961 – 1967 жылы Қазақ КСР-і Министрлігі Кеңесі жанындағы Мемлекеттік жоспарлау комитеті төрағасының орынбасары, 1-орынбасары, 1967 – 1970 жылы Қазақ КСР-і Мәдениет министрі болды. Омаров осы кезеңде қазақтың эстрадалық өнерін, ұлттық циркті, театр жұмысын жетілдіруге, кәсіби өнердің басқа да салаларын тыңнан дамытуға барынша күш салды. Осы жылдары қазақтың хор капелласын, классикалық және халық билерінің хореграф.

ТҰРАБАЙ МЫРЗАХМЕТОВТЫҢ ЖҮЗ ЖЫЛДЫҒЫ АТАЛЫП ӨТІЛДІ

Бүгін “Түркістан” қалалық газетінің ұйымдастыруымен Қазақстан Журналистер Одағының мүшесі, “Түркістан қаласының Құрметті азаматы”, 1954-1955 жылдары “Қызыл Түркістан”, 1959-1985 жылдары “Коммунистік еңбек”, “Коммунистик мехнат” газеттерінің редакторы болған Тұрабай Мырзахметовтің 100 жылдығына арналған іс-шара өтті.

Көрнекті қаламгерді еске алуға арналған іс шара «Түркістан» газетінің жүлдесі үшін БАҚ өкілдері арасындағы шағын футбол турнирімен басталды. Бұл ісшараның ашылу салтанатына қалалық мәслихат хатшысы Мақсат Асылбекұлы, қалалық мәслихат депутаты Ғаппар Амантайұлы мен Қазақстан Журналистер одағының Түркістан облыстық филиалының төрағасы, «Егемен Қазақстан» газетінің меншікті тілшісі, қарымды қаламгер Ғалымжан Елшібай қатысты.

«Түркістан телеарнасы», «Өнер», «Тұран БАҚ», «Өзіміздің жігіттер» командалары бақ сынасқан доп додасында «Түркістан телеарнасы» бірінші орынды иеленсе, ұжымдастарымыз «Тұран БАҚ» командасы жеңіс тұғырының екінші сатысынан көрінді. Ал үшінші орынды жергілікті жас журналистерден құралған «Өзіміздің жігіттер» құрамасы қанжығалады. Жүлдегер командалар қала әкімінің алғыс хатымен және қаржылай сыйлықпен марапатталып, бұдан бөлек үздік өнер көрсеткен ойыншыларға да бірнеше аталымдар бойынша қаржылай сыйлық табысталды.

Сонымен қатар, айтулы жиын барысында 1977 –1991 және 1998-2002 жылдары «Түркістан» («Коммунистік еңбек») газетінің редакциясы болған қазіргі «Форте Банк» ғимаратында Тұрабай Мырзахметовке арналған ескерткіш тақтаның ашылу салтанаты өтті. Іс шарада сөз алған Түркістан қаласының ақсақалдары қарымды қаламгердің жарқын бейнесі мен атқарған жұмыстары жайлы естеліктермен бөлісті. Тағылымы мол жиын қазақ журналистикасына зор үлес қосқан тұлғаға арналған конференциямен жалғасты.

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ФЕСТИВАЛЬ ТҮРКІСТАН ТЕАТРЫНЫҢ «БӨРТЕ» СПЕКТАКЛІМЕН АШЫЛДЫ

Алматы театрында белгілі драматург, ҚР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты Дулат Исабековтың 80 жас мерейтойына орай, II халықаралық «Исабеков әлемі» театр фестивалі басталды. Фестиваль шымылдығын алғаш рет Түркістан музыкалық драма театрында сахналанған «Бөрте» спектаклі ашты.

Бөрте – әлем тарихындағы ұлы қайраткерлердің бірі, Шыңғыс ханның қоңырат тайпасынан алған бірінші әйелі. Бөртеге арналған тұңғыш шығарманың қазақ сахнасында қойылуы да «тұңғыш» екенін атап айту керек. Қойылым 10-11 жастағы Темучин (Шыңғыс ханның шын есімі) мен Бөртенің алғаш танысуынан басталып, Шыңғыс қағанның алып империяны басқарып тұрған кезеңін қамтиды. Бұл кезеңде Темучин алауыздық жайлаған моңғол тайпаларын біртұтас мемлекетке біріктіріп, Шыңғыс қаған атанады. Шыңғыс хан әскерінің жеңісті жорығы Қытайдан басталып, Украинада болған атақты «Қалқа өзені бойындағы шайқасқа” дейін жетеді. Спектакльде өжет те қайсар, ажарлы да ақылды, батыр да батыл, бір басында драмасы мен трагедиясы жетіп артылатын қайсар әйел Бөрте ханымның ғұмыры баяндалады.

«Бөрте» спектаклінің режиссері италиялық – Давиде Ливермор, көркемдік жетекшісі – Айнұр Көпбасарова, композитор – Хамит Шанғалиев, әдеби редактор – Шынар Омарова, ғылыми кеңесші –тарихшы, т.ғ.к., Нұрлан Атығаев. Рөлдерде – Еркебұлан Дайыров, Лейло Ақназар, Әділ Ахметов, Қонысбек Бекайдаров, Зәмзагүл Бекайдарова, Алихан Идрышева, Нартай Сауданбекұлы, Ақбота Рахат, Әшім Ахметов, Толқын Нұрбекова және Түркістан музыкалық драма театрының әртістері.

Қойылым декорацияның шынайлығымен, сахналық киімдердің тартымдылығымен, реквизиттерді шеберлердің арнайы дайындауымен ерекшеленеді.

ТҮРКІСТАН КІТАПХАНАШЫЛАРЫНЫҢ ЕҢБЕГІ ЕЛЕНДІ

Бүгін «Фараб» әмбебап ғылыми кітапханасының ұжымы екі бірдей жетістікке жетіп отыр. 13-14 қазан күндері Алматы қаласындағы ҚР Ұлттық кітапханасында «Қазақстандық Кітапханалық Одақ» ұйымының отырысы өтіп жатыр. Мұнда облыстық кітапхана директоры Жанат Шардарбековаға «Қазақстандық Кітапханалық Одақ төрайымы Бақытжамал Оспанова «Жыл кітапханашысы – 2022» атағымен марапаттады. Бұл мәртебе еліміз бойынша 20 мыңға жуық кітапханашының арасынан жылына тек бір кітапханашыға беріледі.

– Жыл сайын Одақтың кезекті отырысы ұйымдастырылып, түрлі мәселелер талқыланады. Биылғы жиында ҚР Мәдениет туралы Заңының 24-ші бабы – кітапхана ісі бойынша өзгеріс енгізу туралы қарастырылып, кітапханашылар өз ұсыныстарын білдірді. Әрі қарай Заң жобасы Парлаентке ұсынылатын болады. Аталмыш номинацияға лайықты деп таныған басшылыққа алғысым шексіз. Бұл арқылы үлкен жауапкершілік, таудай сенім артылды. Бұл – Түркістан облысындағы 395 кітапхананың бірлесе атқарған еңбегінің нәтижесі, – деді Жанат Сәдібекқызы.

Сондай-ақ Ақтөбе облысының мәдениет, архивтер және құжаттама басқармасы мен Ақтөбе облыстық зағиптар және нашар көретін азаматтардың арнаулы кітапханасының ұйымдастыруымен өткен «Ерекше кітаптар әлемі» жобасы аясындағы «Кеңістікте бағдарлау» республикалық байқауында Түркістан облыстық «Фараб» әмбебап ғылыми кітапханасы III орынға ие болып, арнайы дипломмен марапатталды. Екі ай көлемінде зағип, көзі нашар көретін балаларға арналған тактильді кітаптарды кітапхана қызметкерлері Алия Жұмабек пен Дана Байдәулетова, Сұлтанбекова Айнұр өз қолымен тіккен болатын.

Айта кетейік, халықтың рухани игілігі үшін еліміздің кітапхана ісін нығайту жолында күш-жігерін аямай еңбек етіп жүрген руханият шырақшылары жақын күндері кәсіби мерекелерін тойлауы мүмкін. Яғни, елімізде 24 қазан –Кітапханашылар күнін атап өту жоспарлануда.

ТҮРКІСТАНДА ҚОҒАМ ҚАЙРАТКЕРІ ҚАЗЫБЕК ИСАНЫҢ МЕРЕЙТОЙЫ АТАЛЫП ӨТТІ

Түркістанда халықаралық «Алаш» сыйлығының лауреаты, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты Қазыбек Исаның 60 жылдық мерейтойына арналған «Сырымды айттым далаға» шығармашылық кеші өтті.

Алдымен келген қонақтар шығармашылық кітап көрмесін тамашалап, Түркістан мақамдары негізінде жарық көрген «Текті сөздің төресі» термелер жинағының тұсауын кесті. Содан соң мерейтой иесіне арналған «Тәуелсіздік тарландары» деректі фильмінің көрсетілімі өтті. Ақынның туған жері шағалалы Шардарадан бастау алып, Түркі әлемінің рухани астанасы Түркістанда жалғасын тапқан кешті жазушы, әдебиет сыншысы Құлбек Ергөбек жүргізіп отырды.

Түркістан облысы әкімінің орынбасары Сәкен Қалқаманов өңір басшысының құттықтауын жеткізіп, ақынға құрмет көрсетті. Облыстық мәслихат хатшысы Қайрат Балабиев те Түркістан өңірінен шыққан ақынның қоғамға сіңірген еңбегі мол екенін айтты. Бұдан әрі Р.Сейтметов атындағы Түркістан сазды- драма театрының әртістері Қазыбек Исаның өлеңдерін оқыды.

Мерейтой иесінің әріптестері мен достары, қоғам қайраткерлері, зиялы қауым өкілдері ақжарма тілектерін арнады. Кеш барысында бишілер мың бұрала би билесе, ақынның сөзіне жазылған әндер шырқалды. Кеш соңында мерейтой иегері сөз алып, келген көрерменге алғысын білдірді. Шәмші Қалдаяқовтың «Отан» әні кеш шымылдығын жапты.

ШЫМКЕНТ «ЕЛ БОЛАШАҒЫ – КІТАП ОҚИТЫН ҰЛТ» ШАРАСЫ ӨТТІ

А.Пушкин атындағы қалалық әмбебап кітапханасында «Ел болашағы – кітап оқитын ұлт» атты іс-шара өтті. ҚР Президентінің кеңесшісі Мәлік Отарбаев Шымкент қаласының жас жазушылары, әдебиет сүйер қауымымен жүздесіп, еркін форматта әңгімелесті.

Қазақстан Жазушылар Одағының мүшесі, «Серпер» сыйлығының лауреаты М.Отарбаев қазіргі жаһандану дәуірінде саналы ұрпақ тәрбиелеу, жастарды кітап оқуға ынталандыру, қоғамдық сананы дамыту бағытында өз ойларымен бөлісіп, пікір алмасты.

– Қазіргі бәсекелестік заманында жастардың нақты мақсаты болуы тиіс. Жастар қазір кітаптан алыстап барады. Керісінше, біз кітап оқитын ұлтқа айналуымыз керек. Кітап оқыған жастар, азаматтар өз ұлтын сүйеді. Өмірге деген құштарлығы артады. Интеллектіміз өскенде біздің тұрмысымыз түзеліп, өндірісіміз де дамиды, – деді М.Отарбаев.

Еркін форматта өткен кездесуде Мемлекет басшысының Жолдауы аясындағы міндеттер, оны іске асырудың тетіктері айтылды. Зиялы қауым өкілдері, жас оқырмандар әдебиетті дамыту мәселелері, кітап оқуға қызықтыру, кітапты жарнамалау бойынша өз сауалдарын қойды.

Айта кетейік, Шымшаһарда 240 мыңнан астам жас бар. Жоғарғы және арнаулы оқу орындарында 10 мың студент білім алуда. Кәсіпкерлікті дамыту аясында 18 мың жасты жұмыспен қамту көзделуде. Кеңес отырысының қорытындысында қала әкім жастармен айына бір рет кездесіп отыратын болып шешім қабылданды. Шымкентте 4 ауданның жастары 4 блогқа бөлініп, олармен «Жастар ресурстық орталығында» тұрақты кездесулер өтіп тұрады.

Естеріңізге сала кетсек, 1 қыркүйек 2022 жылы Мемлекет басшысы Қ.К.Тоқаев халыққа өз Жолдауын жолдады. Онда жастар мәселесі де назардан тыс қалмады. Яғни жастардың сапалы білім алуы мен қолайлы жағдай қарастыру айтылды.