Түркістан облысы әкімі аппаратының апталық отырысында денсаулық сақтау саласының өзекті мәселелері, жедел медициналық жәрдем қызметінің жай-күйі талқыланды. Облыс әкімі Дархан Сатыбалды денсаулық сақтау саласының техникалық базасын нығайтуға қолдау көрсетілетінін айта келе басқарма басшысы мен бас дәрігерлерге жұмысты ширатуды тапсырды.
Шымкентте бір топ ерекше күтімді қажет ететін жандардың анасы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің қаладағы өкілі Нұржан Әбдезов пен «Қазақстан әйелдері кеңесінің» Шымкент қалалық филиалы төрайымы Баян Жандосоваға алғыс айтты. Мерейлі кездесу «Рахмет саған анашым» мүмкіндігі шектеулі балалар аналарының қоғамдық бірлестігінде ұйымдастырылды.
Осы жылдың 5 қыркүйегінде қоғамдық бірлестіктегі бір топ ана Адам құқықтары жөніндегі уәкілге ауыр жағдайдағы балаларды ІІ топ мүгедектігінен І топқа өткізе алмай жатқанын жеткізген. Көп ұзамай, яғни 15 қыркүйекте Н.Әбдезов өтініш жасаған ата-аналарды, қалалық әлеуметтік қорғау және жұмыспен қамту басқармасының өкілдерін, психикалық денсаулық орталығының бас дәрігерін, Еңбек және әлеметтік қорғау департаменті қалалық филиалының өкілдерін шақырып, мәселені шешудың заңды жолын қарастырыпты.
–Өкілдікке «Рахмет саған анашым» ҚБ-де балалары тәрбиеленіп жатқан 10 ана арызданған болатын. Бүгінгі күні 5 ананың мәселесі мемлекеттік мекемелердің мамандарымен бірлесе заңдылығы қаралып, шешімін тапты. Бір баланың мүгедектігін ауыстыру үшін жыл бойы дәрігерлердің бақылауында болады. Егер денсаулық жағдайында өзгеріс болмаса, ары қарай қажетті жұмыстар атқарылмақ. Қалған төрт ананың өтініші денсаулық сақтау мен әлеуметтік қорғау министрлігіне ұсыныс ретінде жолданды, – деді Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің Шымкент қаласы бойынша өкілі Нұржан Әлібекұлы.
Осы жылдың 9 айында өкілдікке азаматтар тарапынан 134 арыз-шағым түсіп, оның 29-ы оң шешімін тапқан, ал қалғаны алдын ала тергеу амалдары мен сот үкімдері мен шешімдеріне байланысты болғасын кері қайтарылыпты. Мұны уәкіл «Өкілдік тергеу ісіне араласа алмайды. Соттың үкімдері мен шешімдерін тек сот төрелігі ғана өзгертеді», деп түсіндірді.
Бұл туралы өңірлік коммуникациялар қызметінде өткен брифингте Түркістан облысы ветеринария басқармасының басшысы Ғани Құрманбай мәлім етті.
Шымкентте қызылшамен ауырған науқастар саны көбейген. Жыл басынан бері қалада 4795 жағдай тіркеліп, 2026 диагноз расталған. Бұл туралы қалалық денсаулық сақтау басқармасы өкілдері мен санитар мамандар ақпараттық коммуникациялық орталықта өткен баспасөз брифингінде мәлімдеді.
–Жыл басынан бері 167 мектептен 721 оқушы және 337 балабақшадан 1943 бала қызылшамен ауырған. Бүгінгі таңда қалалық жұқпалы аурулар ауруханасында 238 пациент (33 ересек, 205 бала) стационарлық ем алуда. Осы орайда Шымкент қаласының тұрғындары арасында қызылшаның таралуына жол бермеу мақсатында нақты шаралар қабылданды. Атап айтсақ, қалада қызылшаның одан әрі таралуын азайту және алдын алу бойынша қалалық штаб құрылды. Эпидемиологиялық ахуалды бақылап, қызылшаның таралуын қадағалау мақсатында күнделікті мониторинг жүргізіледі, – деді Шымкент қалалық денсаулық сақтау басқармасы басшысының орынбасары Сәуле Дүйсенбаева.
Эпидахуалға байланысты қалалық жұқпалы аурулар ауруханасының төсек қоры 120-дан 240 төсекке дейін көбейтілген. Шымкент қаласының санитарлық-эпидемиологиялық бақылау департаменті басшысының орынбасары Айгүл Тұрымбетова қызылшаның алдын алудың ең тиімді, сенімді жолы вакцинация екенін атап өтті.
Бүгінде қызылшаның асқынуынан құлақтың қабынуы (отит), соқырлық, бронхтық пневмония, мойын лимфотүйіндерінің қабынуы, ларингит, энцефалит және орталық жүйке жүйесінің жұмысы зақымдалып, жүйкенің қабынуынан өзгерістер көп болады. Сондықтан мамандар әрбір адам суық тиіп мазасызданған сәттен бастап, дер кезінде дәрігерді үйге шақыртып, тексеріліп-қаралу керек, дейді.
–Уақтылы диагноз қойып, ем тағайындаған жағдайда ауру ошағын жойып, әрі қарай таралуына жол бермеуге болады – дейді мамандар.
Қазақстандық дәрігерлер психикалық ақаулар дертінің жиілеп кеткенін айтып, дабыл қағуда. Олардың айтуынша, ел тұрғындарының 25 пайызы аталмыш дертке шалдыққан. Өкініштісі сол, оның 14 пайызын жасөспірімдер құрап отыр. Бүгін өзекті мәселе аясында Оңтүстік Қазақстан медициналық академиясы «Психикалық денсаулық сақтау қызметінің заманауи жағдайы» атты өңірлік ғылыми-практикалық конференция ұйымдастырды. Іс-шараға Алматы, Шымкент қалалары мен Түркістан облысының психиатр, нарколог, невролог, педиатр және жалпы тәжірибелік дәрігерлер қатысты.
Басқосу әртүрлі психикалық және мінез-құлыққа қатысты, психикалық ауытқулардан туындайтын проблемаларды шешу, оған заманауи емдеу әдістерін қолдану мақсатында ұйымдастырылды. Сонымен қатар, бүгінгі қоғамда белең алған ең зиянды әдеттердің бірі – лудомания мәселелерін сарапқа салды.
— Жер шарында миллиардқа жуық тұрғын психикалық аурулардың шырмауында жүргені мәлім. Өкінішке қарай, олар мамандандырылған медициналық ұйымдардың көмегіне жүгінуге асықпайды. Себебі, психикалық ауруларға қатысты стигма мәселесі қоғамда, тіпті денсаулық сақтау саласында кең тараған. Динамикалық бақылауға, яғни, диспансерлік есепке алады деген үрей қоғамда бұл дерттің өршуіне әкеліп, науқастардың сапалы, уақтылы ем алу мүмкіндігінен айырып отыр. Бүкіл әлемде ментальді ауруға шалдыққан адамдардың әлеуметтік интеграциясы аса өзекті мәселе болып табылады, – деді Шымкент қалалық денсаулық сақтау басқармасының басшысы Нұрлыбек Асылбеков.
Конференцияда әсері ұзартылған препараттарды қолдану, психореабилитация, балалар аутизмі мәселелері, сонымен қатар, эпилепсия және деменциясы бар пациенттерге медициналық көмек көрсетудің аспектілері бойынша невролог және психиатр дәрігерлердің арасында пікірталас өтті.
Айта кетейік, Шымкент қалалық психикалық денсаулық орталығында 12057 науқас есепте тұр. Сонымен қатар, бүгінде қоғам дертіне айналған лудомания ауруымен республика көлемінде ресми 10 науқас тіркеліпті. Бұл — қоғамда «ауруын жасырып» жүрген жандардың көп екеніне тағы бір дәлел. Дәрігерлер лудоманияға шалдыққандар медициналық көмекке уақтылы жүгінсе, дертінен айығуына мүмкіндік мол екенін алға тартып отыр.
Екі күнге жалғасатын шарада шетелден және еліміздің өзге өңірінен келген дәрігерлер жүрек қызметін жақсарту бойынша тәжірибе алмасуға зор мүмкіндік алуда.
Халықаралық деңгейдегі шараның ашылу салтанатына қала әкімінің бірінші орынбасары Қуаныш Асылов қатысып, үшінші мегополистегі кардилогия саласындағы жетістіктерге тоқталып өтті.
– Бүгінгі күні Шымкент жүрек орталығы мамандандырылған және жоғары мамандандырылған медициналық көмекті қала және Түркістан облысы тұрғындарына көрсетеді. Орталық медициналық қызметтердің сапасын жоғары мамандандырылған медициналық көмектің үлесін арттыра отырып, стент-графт, ЭКМО, Tavi, LVAD имплантациясы сияқты жаңа технологияларды енгізді. 2019 жылдан бастап 2023 жылдың ағымдағы кезеңіне дейін, 16 жаңа технология енгізіліп, 230-дан астам қызметкер біліктілігін арттырды, 34 мастер-класс және 2 халықаралық конференция өткізілді. Орталықтың осы жетістікке қол жеткізуі тікелей Шымкент қаласы әкімдігінің қолдауымен жүргізілуде. Өздеріңізге белгілі, ел тарихындағы алғашқы жүрек трансплантациясы 2012 жылы арамызда отырған Юрий Владимирович Пяның басшылығымен Астана қаласында жасалып, қазіргі таңда оның саны 90-ға жеткен. Конференцияға қатысушыларға, өткізілетін мастер-класстарға нәтижелі жұмыс тілеймін. Осы конференцияның өтуі Шымқала тұрғындарының денсаулығын көтеретініне сенімдімін, -деді Қ.Асылов.
Жалпы конференция барысында теориялық практикамен қатар дәрігерлер жоғары мамандандырылған оталарды жасау бойынша біліктіліктерін арттырады. Шараның басты мақсаты – созылмалы жүрек жеткіліксіздігі бар науқастарды диагностикалау мен емдеуде қазақстандық және шетелдік кардиология, кардиохирургия мамандарының тәжірибе алмасуына мүмкіндік жасау.
Конференция қорытындысы бойынша Орталық Азияда созылмалы жүрек жеткіліксіздігі бағдарламасын дамыту мәселелері бойынша шаралар іске аспақ.
Еске сала кетейік, биыл алғаш рет қаладағы Жүрек орталағында еліміздің бас кардиохирургі Юрий Пяның қатысуымен жүрек алмастыру отасы жасалды. Операция сәтті өтіп, дәрігерлер 61 жастағы тұрғынның жүрегін хирургиялық жолмен алмастырып берді.
Шымкент қаласының халқы 1 қыркүйектегі мәліметке сәйкес, 1 210 658 адамға жеткен. Бұл көрсеткіш республикада 6-шы орынды, тығыздығы бойынша 3-ші орынды иемденген. Ақпараттық-коммуникациялық орталығында өткен баспасөз брифингте Шымкент қаласы статистика департаментінің басшысы Ерназар Құлтаев осылай деп мәлімдеді. Оның айтуынша, халық саны өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 29 193 адамға артқан.
Үшінші мегаполис туу көрсеткіші бойынша 4-ші орында екен. Осы жылдың 8 айында шаһарда 20 234 сәби өмір есігін ашыпты. Ал, халықтың орташа бір айда жан басына шаққандағы ақшалай табысы ІІ тоқсандағы көрсеткішке сәйкес, 110 986 теңгені құрап, өткен жылдың осы уақытымен салыстырғанда 21,1 пайызға, нақты ақшалай табыс 5,1 пайызға өткен.
–Ақшалай табыстың негізгі бөлігі – жалдамалы және өзін-өзі жұмыспен қамтылудан түскен. Халықтың жұмыспен қамтылуын зерттейтін сауалнама нәтижесінде 2023 жылдың ІІ тоқсанында жұмыссыздар саны 21 845 болды. Мұны 2022 жылмен салыстырғанда 795 адамға кемігенін көрсетті. Биылғы жылдың алғашқы жартыжылдығында жұмыс істеп жүрген бір қызметкердің орташа еңбекақысы (шағын кәсіпорындардағы қызметкерлерді есепке алмағанда) 290 858 мың теңгені құрап, республикада орташа жалақы бойынша 18 орында тұр. Негізінен ең жоғары еңбекақы көлік және жинақтау саласы мен қызмет көрсету салалаларына тиесілі. Сонымен қатар, азық-түлік тауарларының бағасы 3,4 пайызға, азық-түлік емес тауарлар 7 пайызға, халыққа ақылы қызмет көрсету – 9,6 пайызға көтерілді. Әлеуметтік маңызы бар азық-түліктен қырыққабат — 91 пайызға, күріш – 49, сәбіз – 24,7, картоп – 10,3 пайызға бағасы өскен. Ал, қарақұмық – 33,1, күнбағыс майы — 25,5, қант- 9,7, тауық еті – 6,1 пайызға арзандады, — деді Ерназар Сейтханұлы.
Брифинг барысында спикер қаланың экономикалық дамуына да тоқталды. Осы жылдың 1 қазанына дейін 28 334 заңды тұлға тіркеліп, өткен жылдан 5 пайызға өскен. Бұл көрсеткіш республика бойынша заңды тұлғалардың жалпы санында қаланың үлесі 5,3 пайызды құрайды. Жалпы, заңды тұлғалардың басым бөлігі сауда саласына тиесілі. Бұл бағытта қаладағы кәсіпорындардың 30 пайызына жеткен. Сондай-ақ, Шымкентте жыл басынан бері өнеркәсіп орындарымен үй шаруашылықтары секторын қоса алғанда 7,6 млрд теңгенің өнімі өндіріліпті. Мұны 2022 жылмен салыстырғанда 1,5 пайызға артқанын көресетді.
–Осы жылдың қаңтар-қыркүйек айларында негізгі капиталға 434,4 млрд теңге инвестиция тартылған. Бұл инвестицияның басым бөлігі жылжымайтын мүлік пен көлік, өнеркәсіп салаларына тиесілі. Инвестиция салымдарының 78 пайызын шағын кәсіпорындар жүзеге асырған, — деді департамент басшысы.
Еліміздің бірқатар өңірлерінде қызылша ауруы дендеп тұр. Түркістан облысында бүгінгі күнге дейін қызылша дертімен 373 күдікті жағдай тіркеліп, 166 науқастың диагнозы расталған.