Жоба аталған ауылдық округтерде ауылшаруашылық өндірістік коперативтерін құру арқылы жүзеге асырылмақ. Яғни, көкөніс, құс, балық, мал шаруашылықтарын дамыту көзделіп отыр.

Жобаға 410 адам қатысып, 422 жаңа жұмыс орны ашылады деп жоспарланған. Мысалы, Бөген ауылдық округінде 200 бас түйені құрайтын АӨК құрып, оған 90-нан астам мүше енгізілмек. Мұнда түйе сүтін өткізу, жинау, өңдеу жұмыстары қолға алынатын болады.

Ордабасы ауданынан бұл жобаға былтыр Бадам, Шұбар, Бөржар, Қараспан ауылдық округтері қосылғна болатын. Ауданның басым бағыты — мал шаруашылығында, 118 жоба бойынша құжаттары мақұлданып, 60 жобаға 326 миллион теңге несие берілді.

Сонымен қатар Ордабасы ауданында сирек кездесетін ағаш егумен айналысатын кәсіпкер де бар. Айталық, 100 гектар жерге павловния ағашы отырғызылған «БалКәусар» шаруа қожалығы. Негізінен Шығыс Азияның тропиктік аймағында өсірілетін ағаштың ерекшелігі — жапырағы шипалы, діңі жиһаз бен музыкалық аспаптар дайындауға таптырмас шикізат.

«Ауыл аманаты» демекші, былтыр күзде аудан әкімі Азат Оралбаевтың төрағалығымен аудан активінің кеңейтілген мәжілісінің күн тәртібінде «Ауыл аманаты» жобасының іске асырылуы, жергілікті бюджет түсімдерін ұлғайту, қосымша кіріс көздерін анықтау туралы атқарылған жұмыстар баяндалған еді. Сол жиында Мемлекет басшысының «Қазақстан Республикасының ауылдық аумақтарын дамытудың 2023-2027 жылдарға арналған тұжырымдамасы туралы» Жарлығын іске асыру мақсатында қолға алынған «Ауыл аманаты» жобасының ауданда орындалуы бойынша аудан әкімінің орынбасары Қыдырбай Сейітқұл есеп берді.

Аудан әкімі Бадам, Шұбар ауылында қолға алынған жобаға қызығушылық танытқан тұрғындардың қатары көп болғанмен, ауыл-аймақта осы бағыттағы көрсеткіштің әліде төмен екендігіне тоқталып, ұйымадастыру жұмыстарын тиісті деңгейде атқара алмаған ауыл әкімдеріне ескерту жасады.

Аудан әкімінің орынбасары Олжас Болатханұлы бюджет түсімдері мен кіріс көздерін арттыру жөнінде аудан көлемінде атқарылған жұмыстар жөнінде айтып өтті. Өз кезегінде Азат Әбдіғалиұлы аудан экономикасының маңызды көрсеткіштерінің бірі – салық түсімдерінің, оның ішінде жеке табыс (жер, көлік, мүлік) салығының орындалуын ауыл әкімдері қатаң қадағалауға алып, толық қамтамасыз етуді тапсырды.

Сонымен қатар жыл басынан бері аймақта тіркелген бірқатар кәсіпорындарды ауданға қайта тіркеп, салықты аудан қазынасына түсіру бойынша да статистиканың төмендігін тілге тиек еткен аудан басшысы салаға жауапты әкім орынбасарына аудандық Мемлекеттік кірістер басқармасымен бірлесе отырып, осы бағыттағы жұмыстарды жандандыруды тілге тиек етті.

Аудан активінде аудандық Ауыл шаруашылығы және жер қатынастары бөлімінің басшысы Берік Алтынбеков жерді тиімді пайдалану жөнінде баяндама жасап, игерілмей жатқан жерлерді аудан қорына қайтару, ортақ жайылым бойынша атқарылған жұмыстар жөнінде есеп берді.

Айта кету керек, облыста өндіріс саласын дамыту мәселесі — ұдайы облыс басшылығының назарында. Осы тұрғыдан алғанда Ордабасы ауданының Шұбарсу ауылы сұранып-ақ тұр. Тіпті Дархан Сатыбалдының «Шұбарсудың өз бренді болу керек. Дәл осы саланы дамытуды ұсынамын. Кәсіпкерлерді тартып, зауыт, фабрика, цехтар ашуға күш салу керек. Еңбекқор халқымыз кез келген салада нәтижелі жұмыс көрсететініне сенімдімін» деген сөзі әлі ұмытыла қойған жоқ.

Ордабасы ауданында облыс басшысының тікелей тапсырмасымен бірқатар игі істер атқарылып келеді. Шұбарсуда кәсіпкер өз қаражатына 2000 орындық мектеп салуда. Заманауи талаптарға сай білім ұясында балалар үшін барлық жағдай жасалмақ. Мектепте екі ауысымда 4 мыңға жуық оқушының білім алуына мүмкіндік бар. Құрылысты сапалы жүргізу үшін ауылдан 6 цех ашылған. Онда мектептің жиһаздары, терезе және құрылыс материалдары жасап шығарылады.

Темірлан елді мекенінде жеке кәсіпкер есебінен 70 гектар жерде 22 тұрғын үй салына бастады. 22 үй «Отбасы банк» арқылы беріледі. 50% банктен, 50% бюджеттен 0,1% қайтарымды негізде қаржыландырылады. Бұл баспана мәселесін шешудің тиімді жолы болмақ.

Ордабасы ауданында жаңа өндірістік кәсіпорындарды ашу үшін 27 гектарды құрайтын инфрақұрылыммен қамтылған индустриялды аймақ құрылған. Индустриялды аймақта 1 млрд. теңгені құрайтын 2 инвестициялық жоба, алюминий профилін өндіру цехы мен «Александровский сад» – көкөністерді өңдеу цехы іске қосылған.

Қазіргі уақытта қосымша газоблок және металл конструкцияларын жасайтын екі цехтың құрылыс жұмыстары жүргізілуде. Бұл жобалар іске асырылғанда ауданға 1,7 млрд. теңге инвестиция тартылып, құрылған жұмыс орындарының саны 150-ден асады.

Өндіріс хақында сөз қозғағанда, «Бірыңғай Индустрияландыру картасы» аясында іске қосылған «KARLSKRONA LC AB» машина жасау зауыты туралы да айтпай өтуге болмас. Жоба құны 1,7 млрд. теңгені құрайтын Бадам ауылдық округіндегі кәсіпорында гидравликалық және пневматикалық жабдықтары, шойын, болат және құрылыс металл шығарылады. Болат құю өнімдерін, стандартты емес және электр жабдықтарын өндіруге арналған машина жасау зауыты жылына 5000 тонна өнімді ішкі нарыққа өткізеді.

Былтыр көктемде Түркістан облысы әкімінің орынбасары Ермек Кенжеханұлы Ордабасы ауданына жұмыс сапарымен келіп, Шұбар және Бадам ауылдық округінің тұрғындарымен кездескенін, сол кездесуде аталған «Ауыл аманаты» жобасы туралы жан-жақты түсіндіру жұмыстарын жүргізгенін де естеріңізге сала кетейік. Шұбарлықтармен болған сол кездесуде Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Жарлығымен еліміз бойынша іске асырылып жатқан «Ауыл аманаты» жобасы, оның ішінде ауылдағы азаматтардың тұрмысын түзеуге бағытталған жылдық мөлшерлемесі 2,5 пайызды құрайтын жеңілдетілген несие туралы толыққанды ақпарат берілді.

Аталған жоба аясында Ордабасы ауданында Шұбар және Бадам ауылдық округтері пилоттық үлгіде таңдалып алынған. Мысалы, Шұбар ауылдық округінде мал бордақылау бағытына басымдық беріліп отыр. Қазірдің өзінде 70-тен астам шұбарлық азамат тиісті қаржы ұйымына несие рәсімдеу үшін құжаттарын өткізіп үлгерген.

«Ауыл аманатының» артықшылығы — берілетін несие пайызының аздығы, әрі ауылдық жердегі үйді кепілдікке қоюға болатыны. Сондай-ақ аталған жобаға кез-келген жұмыссыз ауыл тұрғынының қатыса алатыны.

Кездесуге келген шұбарлықтар облыс әкімінің орынбасары Ермек Кенжеханұлына, аудан әкіміне жоба және несиелеу шарттарына қатысты өздерін толғандырған сұрақтарын қойды. Облыс әкімінің орынбасарының келесі кездесуі Бадам ауылындағы «Бөрте милка» сүт фермасында өткен болатын. Онда ол бірнеше кооператив төрағаларымен кездесіп, «Ауыл аманаты» жобасының тиімділіктерін түсіндірген еді.

Айта кету керек, Бадам ауылдық округінің тұрғындарына 2,5 пайызбен сүтті бағыттағы ірі қара алуды несиелеу жүзеге асырылмақ. Себебі, онда “Бөрте милка” сүт фермасы орналасқан. Қазіргі таңда ферма 30% ғана көлемде өнім шығаруда. Толық қуатқа өту үшін қосымша шикізат (сүт) қажет. Оның бір ғана жолы-тұрғындардан белгіленген бағада сүт жинау.Кездесуде сүт бағытындағы ірі қара малды несиелеуден бөлек, Бадам ауылдық округіндегі жылыжай шаруашылығына да мүмкіндік беру жолдары сөз болды.

Көпшілікті қызықтырған, пайыздық мөлшерлемесі өте төмен бұл қандай несие? Ауыл халқы бұл несиені қалай алады? Қойылатын талаптары мен шарттары жеңіл ме?

Бұл жоба «AMANAT» партиясымен бірлесіп, жүзеге асырылады. «Бұл — біздің ауылдарды көтеруге мүмкіндік беретін нақты қадамдар. Жобаны пилоттық іске қосу қорытындысы бойынша Жамбыл облысының 11 ауылдық округінде ауылдардағы орташа айлық табыс 1,7 есе өсті, атаулы әлеуметтік көмек алушылар саны 3 есе азайды, жұмыссыздық деңгейі 36% — ға төмендеді. «AMANAT» партиясы мен Үкіметтің міндеті — «Ауыл аманаты» жобасын бүкіл елге масштабтау. Жобаның барлық артықшылықтары туралы халықты дұрыс ақпараттандыру маңызды», — деп атап өткен-ді «AMANAT» партиясының төрағасы Ерлан Қошанов.

Жоба мақсаты — ауыл тұрғындарының әл-ауқатын жақсарту және ауыл азаматтарын жұмыспен қамту. Негізінен бағдарламаның пилоттық жобасы Ақтөбе облысында күзден бастап, ал Жамбыл облысында пилоттық режимде 2019 жылы басталып, сәтті іске асырылды. Биыл оған 100 миллиард теңге бөлінеді. Бұл қаражатқа 17 мың микронесие беріліп, 18 мың ауыл тұрғыны жұмыспен қамтылмақ.

Ал несиенің шарттары мынадай:

Пайыздық мөлшерлемесі – 2.5 %.

Мерзімі – 5-7 жыл.

Ең жоғарғы қарыз мөлшері – 8.6 миллион теңге.

Коопертивтер үшін – 27.6 миллион теңге.

Қаражатты ісін жаңа бастаған және жұмыс істеп жүрген кәсіпкерлер; зейнеткерлік жасқа толмаған жұмыскерлер; жеке кәсіпкер ретінда тіркелмеген бірақ, тауарларды өндіру немесе өткізумен айналысатын, жұмыстарды орындауды және қызмет көрсетуді дербес жүзеге асыра алатын тұлғалар және еңбекке қабілетті, өз кәсібін бастауға ниетті ауыл мен шағын қала тұрғындары ала алады.

«Бұл несие тек ауылдар мен шағын қала тұрғындарына арналған. Бізге ақпарат сұрап, қала тұрғындары да хабарласып жатады. Бірақ бұл – ауылды дамытуға арналған бағдарлама. Сондықтан бұған көпшілік түсіністікпен қарағаны жөн. Елімізде бұған дейін мұндай бағдарлама болған емес. Бұрын осыған ұқсас бағдарлама болды, онда көпбалалы отбасыларға ғана 4 пайызбен берілген. Ал қазір мұның ауқымы кеңейді. Бұл жоба әр өңірде жергілікті басқару органдары арқылы жүзеге асырылады. Олар қаржы бөлетін операторларды анықтаса болды, ақша дайын тұр», — дейді Ауыл шаурашылығы министрлігінің баспасөз хатшысы Дамир Егізбаев.

Кредит алуға ниетті азамат жергілікті әкімдікке келіп, өтініш береді. Ол өтініш аудандағы оператор – ауыл шаруашылығы өндірістік кооперативіне жолданады. Ал кооператив рұқсат берсе болды, мәселе шешілді деген сөз. Қазақстан фермерлер қауымдастығының, Ақтөбе облысы бойынша филиалының төрағасы Берік Сариев бұл жобаға қатысудың оңай екенін айтады.

«Негізінен шарттары да оңай. Сұралатын құжаттар да көп емес. Біріншіден кепілдікке қойылатын мүлкің болуы керек. Мәселен, ауылдағы үйің немесе техника, көлік болуы мүмкін. Шыны керек, қазіргі уақытта ауылдағы үйлерді кепілдікке қойып, қандай банк кредит беріп жатыр? Сондықтан да, бұл мүмкіндікті жастар пайдалануы керек», — дейді ол.

Пилоттық жоба ретінде Жамбылда басталып, Ақтөбеде осы күзден бері жалғасып келе жатқан бұл жобаға әзірге ауыл халқы қатты қызығушылық таныта қоймапты. Өйткені ақпарат жетіспейді.

«Біздің облыста, халықтың мұндай жобадан хабарсыз қалмауы үшін «Ауыл аманаты» қоры құрылған. Қазір онда ылғи жастар жиналып, ауыл тұрғындарына арналған тренингтер өткізіп тұрады. Яғни жобаға қатысам деген ауыл тұрғындары сол қорға хабарласып, жоба туралы, жинау керек құжаттар туралы біліп, тіпті бизнес жоспар құруды да үйрене алады», — дейді Берік Сариев.

Мал өсіремін деген шаруа үшін жақсы мүмкіндік. Десе де, ауыл тұрғындарының басты мәселесіне айналған жайылымдық жер тапшылығы қалай шешіледі? Малмен айналысу үшін ауыл тұрғынына мал жаятын жайылым, шөп шабатын шабындық керек.

«Біздің өңірде ондай мәселе жоқ. Жайылымдық жер тапшылығы үлкен қалалар орналасқан өңірлерде бар шығар. Бірақ Ақтөбе өңірінде ондай қиындықтар әзірге болған жоқ. Неге десеңіз, ірі-қара өсірумен айналысатын кәсіпкерлер ауылға жақын отырудан қашады. Себебі олар етті, сүтті немесе асыл тұқымды мал бағады. Ондай малдардың екпесін егіп, барынша түрлі ауру ошағынан алшақ ұстауға тырысады. Ал ауылда әркімнің малы әртүрлі. Екпе уақытымен егілді ме, жоқ па біле алмайсың. Сондықтан да біздің кәсіпкерлер ауылға жақын жер алмауға тырысады. Соның есебінен біздің өңірде жайылымдық жер тапшылығы жоқ», — дейді Қазақстан фермерлер қауымдастығының Ақтөбе облысындағы өкілі Берік Сариев.

«Біздің облыс бүгінде президенттің ауылдық аумақтарды дамыту туралы тапсырмасын орындауға дайын, соның арқасында «Ауыл аманатына» дайындық кезінде әрбір ауылдық округке скрининг жүргізілді, жұмыссыздар мен өзін-өзі жұмыспен қамтығандардың нақты саны, әрбір отбасының табысы, халықты сапалы және қолжетімді азық-түлікпен қамтамасыз ету үшін дамыту қажет өндірістер анықталды», — дейді Ақтөбе облысының әкімі Ералы Тоғжанов.

Өңір әкімдігі бойынша бірінші кезеңде өңірдің 24 ауылдық округінде 2700-ден астам жоба іске асырылатын болады. Осы мақсатқа 3 миллиард теңге бөлінді. Жобаның ерекшелігі ақшалай, тауарлық несие беру болып табылады. Атап айтқанда, 27 ірі шаруа қожалығы есебінен ауыл тұрғындарына 6 мың бас мал беру жоспарлануда. Қарызды ауыл тұрғындары алған төлдерімен қайтарады. Бүгінгі таңда 42 жеке қосалқы шаруашылыққа 650 бас мал берілді.

«Ауыл аманаты» аясында құс шаруашылығына ерекше көңіл бөлінуде. 2100-ден астам жоба ауыл шаруашылығы қызметінің осы түрімен байланысты.

«Ауыл аманаты» — өте жақсы бағдарлама, өйткені 2,5% — бен, бірінші жылға арналған демалыспен және ауылдық жылжымайтын мүлік кепілімен бірде-бір қаржы ұйымы қарыз бермейді. Біз бәріміз бұл идеяны қолдауға дайынбыз. Өйткені, жергілікті сапалы ауыл шаруашылығы өнімі – Ұлт денсаулығы!», — дейді кәсіпкер Евгения Макаревич.

Естеріңізде болса, «AMANAT» партиясының төрағасы Ерлан Қошанов Мемлекет басшысы өзінің сайлауалды бағдарламасында ауылдағы өмір сүру деңгейін арттыру мәселелеріне ерекше назар аударғанын атап өткен-ді. Таяудағы 7 жылда ауыл тұрғындарының табысын арттыруға 1 триллион теңге бөлу көзделген, бұл ауыл шаруашылығында 350 мыңнан астам сапалы жұмыс орнын құруға мүмкіндік береді.

Жобаның негізгі мақсаты – ауылдық елді мекендердегі жұмыссыздық пен атаулы әлеуметтік көмек алушылар санын азайту, сонымен қатар өзін өзі қамтушыларды заңдастыру. Бағдарламаның қалай жүзеге асырылатыны және несиелеудің шарттарына тоқталатын болсақ, ең бірінші кезекте жобаны іске асыруда жеке қосалқы шаруашылықтарды кооперативтер негізінде дамытуға басымдылық беріліп жатқанын айтты.

Несие алу үшін ауыл тұрғындары алдымен ауыл әкімдіктеріне өтінім білдіру қажет. Бұл жобаның ауылдық жерлерде жаңа жұмыс орындарын құруға, мал мен құстың санын көбейтуге, шағын кәсіпкерлікті ашу арқылы халықтың табысын арттыруға және азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуге септігі тиеді деген ойдамын. Шартта көрсетілгендей, несие алушы кем дегенде бір жыл сол жергілікті ауылдың тұрғылықты азаматы болуы керек. Оған қоса, міндетті түрде кепілге қоятын жылжымайтын мүлкі болуы шарт. Егер кепіл болмаған жағдайда туыстардың кепілін пайдалануға болады. Бағдарламада уақыт шектеуі жоқ. Аталған жоба 2023-2025 жылдар аралығында жүзеге асырылады. Микрокредит мерзімі – 5 жыл, мал шаруашылығы жобаларына 7 жылға дейін беріледі. Жылжымайтын кез-келген мүліктің 60 пайызы бағаланады. Бір жылға дейін демалыс қарастырылған.

Бұл ретте Түркістан облысы кәсіпкерлер палатасы облыс бойынша «Жұмысшы топ» құрамымен бірге барлық аудандарды аралап, бағдарламаның концепциясын құруға, басым бағыттарын таңдауға, несие беру ережесіне қатысады. Нақтырақ айтқанда, палатаның қызметі жобаларды сүйемелдейді, бизнес жоспар дайындап береді, құжаттарды жинақтауға көмек береді.

Несие алушыға ауыл тұрғындарының ауыл шаруашылығы кооперативіне кіруіне кеңес береміз. Неге десеңіз, бұл арзан бағамен жем сатып алуға, жер жыртуға, қоқыс шығаруға, арнайы техникаларды арзан бағамен пайдалануға мүмкіндік береді. Қысқасы, кооперативке бірігудің пайдасы көп. Бірінші кезекте сату мәселесі шешіледі. Мәселен, кооперация мүшесі 8,6 миллион, ал төрағасы 27 миллион теңге ала алады.

«AQ-QARA.KZ» - ақпарат