Руханият

Руханият (115)

Түркістан: Ислам діні көркем мінез-құлықтан тұрады

Дін саласындағы ақпараттық түсіндіру тобының 2022 жылға арналған жұмыс жоспарына сәйкес, Түркістан қаласы әкімдігінің Ішкі саясат бөлімінің ұйымдастыруымен "Дін мәселелерін зерттеу орталығы"-ның теолог маманы Дүйсен Асхат және Ішкі саясат бөлімінің маманы Марат Айсұлу қалалық №16 Т.Бигелдинов атындағы жалпы орта мектептің оқушыларымен кездесу өтті. Мамандар оқушыларға діни экстремизмнің, теріс пиғылды діни ағымдардың зияны жайлы айтып берді. Оқушылардың «Теріс ағымдардың мақсаты не?» деген сұрағына жауап берді. «Теріс ағымды насихаттаушылардың мақсаты біреу – қоғамды «біз» және «басқаларға» бөліп, мемлекеттегі дінаралық татулықты, ұлтаралық келісімді, бейбіт өмір мен тұрақтылықты бұзу. Мысалы, қоғам мүшелерін «мұсылман» және «кәпір» деп бөлу әдісі осындай жат ағымдардың қолданатын тәсілдерінің бір ғана көрінісі. Айрандай ұйып отырған бір отбасын немесе мешіттің бір бүтін жамағатын топтарға бөліп тастайды, қоғам мүшелері арасында ауызбіршілік жоғалады. Кез келген жат ағым өзінің адептілерінің (жамағанының) көбейгенін қалайды. Сол үшін аянбай күреседі. «На войне все средства хороши» дегендей, олар жамағат санын көбейту үшін барлық әдіс-тәсілдерді қолданады: қайырымдылық қор ашады, тегін дәрі-дәрмек таратады, киім-кешек береді, әлеуметтік жағдайы төмен отбасыларға материалдық көмек көрсеткен болады, психологиялық күйзеліске түскен адамға келіп «Құдай сені жақсы көреді» деген сияқты жанды жұбататын жылы сөздерді айтады және т.б. Бір ескеретін жайт, «теріс діни ағым» деген уақытта біз тек исламды жамылған жат ағымдарды түсінбеуіміз керек. Бұлай ойлау қате. Себебі терроризм, экстремизм адамның тіліне, дініне, нәсіліне қарамайды. Мысалы, дәстүрлі христиан дінін жамылған теріс діни ұйымдар, топтар, ағымдар мен секталар да жетіп жатыр. Теріс діни ағымдар мен секталар бір адамды өз қатарларына қосып алған соң, сол арқылы оның отбасына, ағайын туыстарына шығады. Кейін уақыт келе халықтың тарихы және мәдени қалыптасқан дінін бұрмалап, ділін терістеп, дәстүрі мен салтын, тарихы мен мәдениетін жоққа шығарады, мемлекеттік рәміздерді құрметтемейді және т.б. (Мысалы, ән ұран айтылғанда орнынан тұрмау, әскери борышты өтемеу, референдумғе яғни, дауыс беру сайлауына қатыспау және т.б.) Ұлтқа өзіндік нақыш беріп тұрған (мысалы, сәлем салу, дастарқанды немесе асты қәдірлеу сияқты т.б.) рухани құндылықтардан айырып, халық арасында мемлекетке қарсы нарызылық тудырады, елді ынтымағы мен бірлігінен айырады»,-деді мамандар. Жиын барысында мұсылмандардың өзге дін өкілдерімен қарым-қатынасы да саөз болды.Исламда өзге дін өкілдерімен жасалатын қарым-қатынастың қағидаттары шариғаттың негізгі қайнар көздері – Құран мен сүннетте бекітілген. Дәстүрлі дініміз кез келген дін өкіліне құрметпен қарауды, адамдарды нәсіліне, ұлтына, дініне байланысты бөлмеуді насихаттайды. Тарихқа көз жүгіртетін болсақ, VII ғасырдан бастап Ислам діні өзінің географиялық орналасу аймағына сәйкес, сол елді мекен аумағында қоныстанған көрші иудейлермен, христиандармен, отқа табынушылармен және басқа да діни сенімдегі адамдармен бейбіт қарым-қатынас орнатқан. Пайғамбарымыз Мұхаммед (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын) исламды қабылдаған мұсылмандармен бірге 622 жылы Мекке қаласынан Мәдина қаласына хижрет жасаған, яғни қоныс аударған болатын. Мәдина қаласына қоныстанған соң Пайғамбарымыз (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын) қаладағы өзге дін өкілдерімен «Мәдина» келісімшартын жасады. Сонау VII ғасырда жасалған бұл келісімшарт – исламдағы төзімділік пен бейбітшілікті, исламның адам құқығына деген құрметі мен диалог мәдениетін, өзге дін өкілдеріне көзқарасын, сондай-ақ сенім бостандығы мен ар-ождан еркіндігін қамтыған алғашқы қағидаттар жинақталған құжат. Өз заманында Пайғамбарымыз (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын) өзге дін өкілдеріне мейірімділікпен, қамқорлықпен қарай отырып, олардың құқығын мұсылмандардың құқығымен тең дәрежеде ұстады. Ғибадатханаларын қиратпауды, діндарларды өлтірмеуді, оларға қол жұмсамауды, алым-салық алмауды, мал-мүлкіне қол сұқпауды өсиет еткен. Мұхаммед пайғамбардың (с.ғ.с.) тәлімін алған ізбасарлары да мұсылмандардың қоластына кірген елдерде осы ұстаныммен билік жүргізді. Сонымен қатар, «Кім адамды (мұсылмандармен бірге өмір сүретін өзге дін адамын) өлтірсе, ол жәннаттың исін де иіскемейді. Әрине, жәннат исі жетпіс жылдық қашықтықтан келіп тұрады» деп ескерткен. Осы хадиске назар аударсақ, дінімізде өзге дін өкілдеріне үлкен құрмет көрсететінін анық көруге болады. Ислам кез келген дін өкіліне құрметпен қарайды. Ешкімді дініне, ұлтына, нәсіліне және жынысына немесе материалдық жағдайына қарап бөлмейді. Адамға рухани құндылығы тұрғысынан баға береді. Жалпы ислам діні көркем мінез-құлықтан тұрады. Көркем мінездің де түрі өте көп. Олардың қатарына кешірімділік, жомарттылық, шыншылдық, аманатқа беріктік, қарапайымдылық, сыпайылық, сабырлылық, ұяттылық жатады. Күнделікті өмірде адамдардың арасында кездесетін барлық қарым-қатынас, іс-қимыл, әрекет, сауда-саттық кезінде жақсылық жасаудың кез келген жолы, тіпті адамға жылы шыраймен қараудың өзі көркем мінез саналады. Өзінің шыншылдығымен, әділдігімен қара қылды қақ жарған тұлға Хаттабтың ұлы Омардың оқиғаларын мысалға келтіре кетсек: Ислам діні жан-жаққа тарап, аумағы кеңейіп, көптеген жерлер ислам дінінің билігіне қараған болатын. Сол жылдары өзге ұлттар мен өзге дінді ұстанушылардың ешбіріне мұсылмандар тарапынан қысым жасалмай, тұрғындар еркін өмір сүрген еді. Ислам діні христиандар көбірек шоғырланған Палестина аймағына да жетіп, сол жерде тарағаннан кейін, екінші халифа Омар 637 жылы оның тұрғындарымен бейбіт қарым-қатынасты сақтау мақсатында былайша келісім шарт жасайды: «Бұл Алланың құлы, мұсылмандардың әміршісі Хаттабұлы Омардың Илиа халқына берген қауіпсіздік қағазы: «Олардың жандарына, малдарына, шіркеулеріне, крестеріне, дені саулары мен сырқаттарына және қалған ұлтына амандық берілді. Шіркеулерін ешкім тұрғын үйге айналдырмайды, оларды ешкім бұзбайды, олардың ішкі және сыртқы қор мүліктерінен еш нәрсе кемітілмейді, олардың малдарына ешкім қол сұқпайды. Мұндағылардың дініне зорлық жасалмайды», – деп Палестина халқының қауіпсіздігіне кепілдік берген болатын. Сондай-ақ, бірде Омар халифа кезінде көшеден қайыр сұрап отырған кәрі кісіні көреді де, оған жақындап: «Сен қай дін иесісің?» – деп сұрайды. Сонда әлгі ақсақал: «Мен яһудимін», – деп жауап береді, сол кезде халифа Омар одан не себепті осылай отырғандығын сұрайды. «Себебі мен мұқтажбын, жұмысқа жарамайтын кәрі адаммын ғой», – деп жауап береді. Сол кезде Омар оны мемлекет қазынасынан қажетін өтейтіндей керегін береді де, оның мойынынан өзге дін өкілдері мұсылман елінде тұрғаны үшін беретін салықты алып тастайды. Міне, бұл әділдіктің ең шыңы! Қазіргі уақытта басым бөлігін мұсылмандар қамтитын елдердегі христиан дін өкілдері ешбір қысым көрместен, мұсылмандармен бейбіт қарым-қатынаста араласып, ымыраластықта өмір сүруде. Жоғарыда келтірілген оқиғалар шынайы ислам діні өзге дін өкілдерімен қандай дәрежеде жақын болғандығын көрсетеді. Ал өзін мұсылманмын деп есептейтін адамды бес уақыт намаз оқымағаны үшін ғана кәпір деп айыптап, мал-мүлкін өзіне адал қылған жат діни ағым ұстанушыларының әрекеті ислам дінімен еш байланыспайды. Адами құндылықтары жоғалған және өздерін ғана ақиқатты ұстанушылар ретінде есептейтін олар нағыз исламның өзге дін һкілі болса да адам өміріне құрметпен қарайтынын білмесі анық. Сол себепті бір шаңырақ астында бейбітшілікте өмір сүру адамға берген ең үлкен құндылық деп қабылдау керек.

Қыркүйек 30, 2022
0
Бөлім: Руханият
| Автор: Super User

Түркістан: Ағымдардың бірі және бірегейі – сәләфизм

Дін саласындағы ақпараттық түсіндіру тобының 2022 жылға арналған жұмыс жоспарына сәйкес, Түркістан қаласы әкімдігінің Ішкі саясат бөлімінің ұйымдастыруымен "Дін мәселелерін зерттеу орталығы"-ның теолог маманы Дүйсен Асхат және Ішкі саясат бөлімінің маманы Марат Айсұлу қалалық №6 М.Мәметова атындағы жалпы орта мектептің оқушыларымен кездесу өтті. Мамандар оқушыларға діни экстремизмнің, теріс пиғылды діни ағымдардың зияны жайлы айтып берді. Жақсылық пен жамандық қатар жүретін сынаққа толы мына жалғанда біздің қабырғамызды қайыстырып, көңілімізді пәс қылатын жағдайлар мен оқиғалар болып жатыр.Жастарымыз дінге қызығушылық танытып, жоғалтқан жайнамаздарын тауып, түзу жолмен жүріп, қоғамға, отбасы мен тума-туыстарына пайдасын тигізіп жатса, ал кейбір жастар тура жолдан тайып, өзге ұлттың қолшоқпарына айналып, басқа елдің «жалауын көтеріп» ұрандатып, адасып, «дүмше атанып, дін бұзып жүргені» жасырын емес. Өзекті өртеген, қоғамды бүлдірген, жастардың санасын жалмаған ағымдардың саны артты. Сол ағымдардың бірі және бірегейі – сәләфизм.Сәләфизм немесе уаһһабизм ағымының қалай пайда болғаны туралы қаншама еңбектер жазылып, зерттеліп жатыр. Сол себепті ол мәселеде қалам тарту ойымда жоқ. Бірақ, айта кету керек, аталмыш ағымның доктриналық идеологиясын XIII ғасырда Ибн Тәймия қалады. Ибн Таймияның доктриналық пікірінің Әһлі суннә уәл жәмаға ғалымдарының көзқарасымен келіспейтін тұстары көп болды. Сол себепті, оған өз уақытында әһлі суннә уәл жәмаға ғалымдары ескерту беріп, кейбір көзқарасын теріске шығарды. Бірақ, қазіргі уақытта да сәләфилік идеология қоғам арасында қолдау тауып отыр деп ойламаймын. Халықты мәңгүрттікке шақырып, жастардың санасын улап, өмірге, қоғамға, отбасы мен тума-туысқа қарсы қоятын идеология қайтіп қолдау тапсын?! Отан мен азаматтың, қоғам мен тұлғаның, ата-ана мен баланың, күйеу мен әйелдің, бауыр мен бауырдың арасын араздастыратын ағым қалайша мұсылманды тура жәннатқа апарады?!Сәләфизм – болашағы жоқ діни ағым. Мен бұны осылай деп кесіп айта аламын. Оған тарих та, қазіргі уақыт та дәлел. Ислам діні сенім, ақида саласында екі мектептен (Матуриди мен Әшғарилік), құқық саласында төрт мәзһабтан (Ханафи, Мәлики, Шафиғи, Ханбали) тұралы. Осы бағыт Алла елшісі (с.ғ.с.) мен сахабаларының жолы және ол өміршең.Ол дамиды, өркендеп, халыққа тарайды. Ал уаһһабилік не сәләфизм ағымы уақытша, болашағы қараң, келешегі бұлыңғыр. Ол ағымға жастар құр қызығушылықпен, желөкпелікпен кіріп, жиіркеніштен шығып жатыр. Ол жүрекке тыныштық, ойға тұрақтылық бермейді. Себебі неде? Сәләфизм – Алланы дұрыс танытатын ағым емес. Аллаға мекен беріп, дене мен мүше бекітіп, орынға мұқтаж қылған «ғалымсымақтардың» ойлап тапқан сандырағы. Кешегі сахабалар мен атақты табиғиндер, соның ішінде сахаба Әли (Алла оған разы болсын) мен табиғин Зайнул Абидин Әли ибн Хусайын ибн Әлидің (Алла разы болсын): «Сен – мекенге тәуелді болмаған Алласың» деп дұғасына қосқан сенімнен емес, ақиқаттан алыс. «Мекен берген, халық қылған, Ол – лә мәкән» деп жырға қосқан Абайлардың жолынан жырақта.Сәләфизм – адамның ойын улап, санасын торлап, ақылға тоқтау салып, халықты «мәңгүрт» қылатын жымысқы адамның ойлап тапқан «қаруы». Алла Құранда мұсылмандарды ойлануға, ізденуге, салыстыруға шақырса, ал Алла елшісі (с.ғ.с.): «Ақылы жоқтың – діні жоқ» деп ақылды өз орнымен пайдалануға үндеп отыр.Ал бұлар ше? Құран аяттары мен хадистерді түсінуде сыртқы мәнімен шектеліп: «Дінді ақылмен түсінуге болмайды, ол – философия, яғни адасушылық» деген түсінікті қалыптастырды. Мақсаттарына жету үшін мешіт имамдары мен белгілі исламтанушы, теологтардың уағызын тыңдауға, кітабын оқуға тыйым салады. Олардың уағызын тыңдап, кітаптарын оқыған адам таза сенімі бұзылып, адасады деп түсіндіреді.Сөйтіп, дінге жаңа келген адамның көңіліне өзгелерге деген сенімсіздік, жауы ретінде қарау танымын сіңіріп, өз айтқандарынан шықпайтындай хәлге келтіреді. Сол себепті аяттар мен хадистердің мәніне үңіліп, діннің рухын ақыл тұрғысынан саралай алмаған адамның мәңгүртке айналары сөзсіз.Сәләфизм – адамның иманды не имансыз екенін намазбен өлшеп, тілдерін кәлимаға келтіріп, мұсылман болған, бірақ намаз оқымайтын қандастарымызды «кәпірге» шығарып, ата-ана мен бала, бауырлардың арасына от салуды көздеген қитұрқы саясат.Анасының «бисмилләмен» пісірген тамағын жемей, әкесінің Алланың атымен бауыздап шалған құрбан етінен ауыз тимей, ата-анасының көңілін қалдырып жатқан балалардың жағдайы қандай өкінішті! Әкесіне қол, анасына дауыс көтеріп жатқан жас буын өкілдері де осы ағымның жетегінде жүргендер.Сәләфизм – әйелі мен күйеуін ажыратуды мақсат еткен, балаларды тірідей жетім, аналарымызды жесір етуді мақсатына айналдырған адастыратын ағым. Мемлекетіміз зайырлы ел болғандықтан тек АХАЖ бөлімдерінде тіркелген неке ғана заңды. Ал бүгінгі таңда мемлекеттің бүтіндігін бұзғысы келетін осы сәләфилер өз мақсаттарына жету үшін неке мәселесінде де түрлі зымияндықтарға барып жүргені белгілі.Яғни, жас қыздарды алдап, ата-анасының хабарынсыз, АХАЖ-дың куәлігін керек етпей, жасырын неке қидырып жатады. Тіпті олар неке қидыруға имамға да бармайды. Өз араларында бірнеше сүре жаттаған, некенің шарттарын біле бермейтін біреуге некелерін қидырта салады.Осындай ағымдардың салдарынан «Азаматтық неке» және «Жыныстық жиһад» деген сынды некенің жаңа түрлері шықты. Мұндай некелер Ислам шариғатымен де, ата-баба дәстүрімен де үш қайнаса сорпасы қосылмайды.

Қыркүйек 29, 2022
0
Бөлім: Руханият
| Автор: Super User

Түркістан: Жат ағым жарға жықпасын десек...

Дін саласындағы ақпараттық түсіндіру тобының 2022 жылға арналған жұмыс жоспарына сәйкес, Түркістан қаласы әкімдігінің Ішкі саясат бөлімінің ұйымдастыруымен "Дін мәселелерін зерттеу орталығы"-ның теолог маманы Дүйсен Асхат және Ішкі саясат бөлімінің маманы Марат Айсұлу қалалық №17 Ататүрік атындағы мектеп гимназиясының оқушыларымен кездесу өтті. Мамандар оқушыларға діни экстремизмнің, теріс пиғылды діни ағымдардың зияны жайлы айтып берді. Бүгінде әлемдік мәселеге айналған жат ағымдар біздің еліміз үшін де шетін тақырып еместігі белгілі. Жүздеген ұлттар мен этностың, бірнеше дәстүрлі конфессиялардың басын қосқан еліміздің ерекшелігін теріс мақсатта пайдаланғысы келетін топтардың төбе көтермей қалмасы да айқын. Дәстүрлі діннен алшақтатып, адамдардың санасын улап жүрген бұл теріс пиғылды керағар жат ағымдар бактерия, вирус сияқты. Қай жерде әлсіздік болса, қай жерде сақтану, алдын алу шарасы болмаса, сол жерде өркен жаяды. Соқыр сенім жетегіне еріп, жат ағымның ығына жығылған азаматтарымыздың қатары көбеюде. Еліміздің ата заңымен көптеген керағарар діни ағымдарға тыйым салынып отыр. Ресми ақпараттық порталдарда олардың тізімдері де жарияланған. Бұл жат ағымдардың жекелеген қауіп-қатерлері аз емес. Жалпылама айтқанда, еліміздің береке-бірлігіне, тұтастығына, қоғамымыздың күнделікті өміріне төнген қауіп деуге болады. Жеке өмірі ойрандалып, тағдырлары талқандалған азаматтар қоғам арасында жиі кездесіп отыр. Кез келген деструктивті жат ағым адамды отбасынан, жақындарынан оқшаулау арқылы өз идеялогиясының тұтқынына айналдыруды көздейді. Тіпті, адамдарды өз Отанын мойындамайтын деңгейге дейін жеткізіп, ой-санасынан тәуелсіздікті жоққа шығарады. Сол арқылы өздерінің радикалды мақсаттарына жетелеп, кез келген тапсырманы сөзсіз орындауға дайындайды. Жат ағымдардың ең қатерлі тұстары осы болып отыр. Дін – мемлекеттің негізін құраушы басты фактордың бірі болғандықтан, ол елдегі ішкі тұрақтылықтың кепілі. Ауызбірлік, елжандылық, бейбітшілік пен тыныштық – асыл дініміздің басты мұраты. Ұлттық қауіпсіздікке қатер төндіріп тұрған жат ағымдардан бойымызды аулақ ұстап, халқымызды, жастарымызды отансүйгіштікке тәрбиелегеннен ұтпасақ, ұтылмасымыз анық. Жат ағым жарға жықпасын десек, бала тәрбиесіне көп көңіл бөліп, онымен сырласып, ішкі жан дүниесін түсініп оның көзқарастары жайлы әрдайым хабардар болған абзал. Әсіресе, ата-аналар балаға дін мәселесінде дұрыс бағыт сілтеп, діни ақпаратты дұрыс дерек көздерден алуға кеңес бергені жөн. Егер ата-ана балаға дін мәселесінде дұрыс тәрбие беріп, оңды бағыт-бағдар көрсете алмаса, жат ағым өкілдері оны өз мүддесіне пайдаланып кетуі әбден мүмкін. Діни білім алу қажеттілігі туындаған кезде, бір діни мәселеге тап болған сәтте әркімге жүгінбей, арнайы дін мамандарынан кеңес сұрағанымыз абзал. Дін өз бетімен үйренетін құндылық емес. Бұл деген дін қолжетімсіз дүние деген емес, керісінше, арнайы оқу орындары, мешіттерден, осы дін саласының мамандарынан үйренсе – дін жеңіл болумен қатар, сенімді құндылыққа айналады. Ал егерде діни сауатты бейтаныс ақпарат көздерінен, не болмаса бейтаныс өздерін ғана ақылды санайтын, дін үйретушілерден алатын болсақ, соңы қасіретке апаруы мүмкін. Әрбір азамат өзі дұрыс діни ақпараттармен өзінің имани иммунитетін күшейтіп, өзіне рухани сүзгі қалыптастырса, дінді сенімді қайнарлардан үйреніп, дұрыс ақпараттармен сусындаса жат ағым ықпалына еріп кетпейді. Әр адамның жаны, өмірі – өзіне аманат болса, бүгінгі адамзат қоғамын тұтас қалыпта, дұрыс бағытта ұстап тұру да – баршаға аманат. Ел бірлігі мен мемлекет қауіпсіздігіне зиян келтіретін ағымдардың жетегіне кетіп қалмау шараларына баршамыз атсалысуымыз қажет. Деструктвті діни ағымдармен күрес тек мемлекетке керек деп ұқпауымыз керек. Ол қауіпті жаумен әрқайсымыз аянбай күреспесек, еліміздің, болашақ урпақтың тағдырына қауіп төнбек.Егемен еліміздің ішкі тұтастығы мен қауіпсіздігін, тыныштығын сақтауда ерінбей еңбек етіп, көзіміздің қарашығындай қорғауымыз – азаматтық парызымыз екенін жадымыздан шығармайық! Ішкі саясат бөлімінің маманы Марат Айсұлу болса зайырлылық туралы сөз қозғады. «Зайырлылық» сөзі «ашық», «айқын», сыртқы деген мағыналарды білдіреді. Зайырлылық ұғымының ауқымы кең. Зайырлылық аясына гуманистік құндылықтар, соның ішінде адамның ар-ұждан және наным-сенім бостандығын еркін пайдалануы кіреді. Яғни зайырлылық – әр адамның дүниетанымдық еркіндігін құптай отырып, қоғамның рухани саласындағы көптүрлілікті мойындау. Қазақстан Республикасы Конституциясының 1-бабының 1-тармағында «Қазақстан Республикасы өзін зайырлы, ашық, құқықтық мемлекет ретінде орнықтырады» делінген. «Зайырлы» ұғымы мемлекеттің барлық салаларда, соның ішінде дін саласында да ашық, айқын саясат ұстанатынын, азаматтардың ар-ождан бостандығын қамтамасыз ететінін, діннің мемлекет саясатына араласпайтынын білдіреді. Яғни зайырлылық – дінсіздік немесе дінді терістеушілік емес, ол – мемлекеттің діни емес, құқықтық қағидаттармен басқарылуы. Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев: «Зайырлы мемлекет пен қоғам бұл – біздің тарихи таңдауымыз. Зайырлы атеистік дегенді білдірмейді. Зайырлы дегеніміз бұл – озық, толерантты, ашық қоғам. Біз дәстүрлі діндерге қолдау көрсетіп, кез келген экстремизм түрін үзілді-кесілді мойындамаймыз» деп атап көрсетті. Діни құқықтың әрекет ету аясы діни институтпен шектеледі. Діннің мемлекеттен бөлектігіне байланысты мемлекет дін істеріне араласпайды. Зайырлы мемлекеттегі барлық діндер тең құқылы және олардың бәріне бірдей талаптар қойылады. Мемлекеттік органдар діни бірлестіктердің ішкі ісіне (заң бұзылмаса) араласпайды, сондай-ақ, діни бірлестіктер мемлекеттік міндеттерді атқармайды. Мемлекет тарапынан көмек немесе қолдау көрсетуге конфессиялық ерекшеліктер негіз болмайды. Зайырлылық қағидаты – діни догманы мемлекеттен алшақтату, бірақ дінді қоғам өмірінен ажырату емес. Зайырлылықтың құндылықтар жүйесі адамның ойлау мәнері мен машықтарынан бастап киім үлгілеріне дейінгі мәдени феномендерді қамтиды. Мемлекеттің зайырлылығы діннен бөлектігінен ғана емес, сонымен бірге басқа дүниетанымның басымдығын мойындамауымен сипатталады. Зайырлы мемлекетте діннің өзіндік орны бар. Дін мемлекеттен бөлек болғанмен, халықтың болмысынан, тұрмыс-тіршілігінен бөлек емес. «Зайырлылық» ұғымы мемлекеттің дінге деген ұстанымының демократиялық сипатта екенін, діни сенім бостандығының қамтамасыз етілетінін білдіреді. Мемлекет пен діннің арасында зайырлы әрі рухани құндылықтарға сүйенген жанды байланыстар орнаған. Зайырлы мемлекеттің маңызды сипаттарының бірі – діни сенімдері мен көзқарастары әр түрлі азаматтардың бейбіт қатар өмір сүруі. Яғни зайырлы мемлекет рухани саладағы көптүрлі қарым-қатынастың құқықтық негіздерін қамтамасыз етеді.Қорыта айтқанда зайырлылық дін емес, мемлекеттің ұстанымы. Ол дінге тыйым салмайды. Зайырлы қоғамда өмір сүре отырып діндар болуға, діни қызмет атқаруға мүмкіндік бар.

Қыркүйек 28, 2022
0
Бөлім: Руханият
| Автор: Super User

Түркістан: Жат ағымдар жарылқамайды

Пиғылы жат діни теріс ағымдар бүгінде ғаламдық проблемаға айналып отыр десек, артық айтқандығымыз емес. Арғы-бергі, тоқсан толғаулы тарихымызды парақтар болсақ, халқымыздың қандай да бір діни алауыздықтарға жол бермегенін байқаймыз. Қазіргі ата-ана баласы «Алла» атын аузына алып, намазға жығыла бастаса кәдімгідей қобалжитын жағдайға жеткен. Бұл арада мәселе діннің өзінен емес, дін атын жамылушы теріс пиғылдылардың қитұрқы әрекетінен ушығып тұрған жайы бар. Жаһандану заманындағы басты қатер – ашық-шашықтығымыз. Осы ұрымтал тұсты пайдаланушы мысық тілеу миссионерлер ұлтымызға жақын ислам діні атын жамылып кез келген бағыт бойынша, соның ішінде ғаламтор арқылы да жастарымыздың санасын улап, қоғамымызға іріткі салып бағуда.

Бүгінгі ағымдардың ислам атын жамылып атқарып жатқан іс-әрекеттері тарихта бұрын да болған дүниелер. Тек тарихтағы сол қисыны жоқ түсініктер қайта айналып келіп отыр. Оны ислам қайнарына сүйенген білім арқылы және ауызбіршілік, ынтымақ арқылы ғана жеңе аламыз. Ағымдарды жеңу терең білім, толассыз насихаттар арқылы жүзеге асады. Жат ағымдар мына жағдайларда анықталады:
Халықтың діни ұғым, дәстүрлеріне байланысты:
1. Қарт кісілердің жастарға беттерін сипап, берген баталарын теріске шығарады.
2. Келіннің ата-енесіне иіліп сәлем бергенін теріске шығару, бұл олардың пікірінше, Алладан басқа тағы да біреуге табыну болып табылады.
3. Мұсылмандардың молаға зиярат етуіне болмайды.
4. Құранды өлген адамдарға арнап оқуды теріске шығарады.
5. Өнерді теріске шығарады.
Халықтың дәстүрлі ұлттық киімдеріне байланысты:
1. Арабтар мен пәкстандықтардың киімдеріне еліктеу (еркектердің ұзын көйлектері мен орамалдары);
2. Шолақ балақ шалбар киеді, «тірсектен түскен киім-тозақ отына барады» деп насихаттайды.
3. Ұзын әрі күтімсіз сақал өсіру, бұл Құдайдан қорыққандықтан-мыс. Олар сақал қоюды уәжіп санайды.
Туыстық қатынастарға байланысты:
1. Ата-аналары дайындаған тамақтан, олар намаз оқымай дайындады деп бас тартып қарсыласады.
2. Ата-ана, ағайын-туыстары, дос-жаран, тамыр-таныс, көрші-қолаңмен қарым-қатынаста үйлену тойлары, туған күн, мерекелер, еске алулар, діни-рухани рәсімдердің бәрі олар үшін жағымсыз, шариғатқа қайшы әрекет.
3. Әйел, қыз балалар, олар үшін жай ғана бір зат немесе олар екінші сортты адамдар, тіпті құл-күң дәрежесінде ұғынылады.
4. Басқа туыстарымен араласқан кезде, өздерінің Ислам туралы жеке түсінігін тықпалайды және олардың ойынша «мешіттерде сауатсыз имамдар отырғандықтан» тек қана өздерінің уаһһабилікті дәріптеуші ұстаздарын тыңдауды талап етеді.
«Ислам – адамзат баласын бірлікке, бейбітшілікке, татулыққа шақыратын дін. Бірлік бар жерде береке, бейбітшілік бар жерде тыныштық, татулық бар. Қазіргі таңда ислам атын жамылып, халықты түрлі сенімге бөлген жат ағымдардың қоғам тұтастығына сызат түсіріп отырғаны алаңдатады» дейді дін өкілі.
Жат ниетті ағым бұқара халықты сонау ата-бабадан жалғасып келе жатқан дінінен үркітіп-шошыту мақсатында түрлі айла-шарғыларын жасауда. Мәселен, исламның атын жамылған уаһһабилер, құраниттер, ахмадияшылар, хизбутшылар, гүленшілер, тәкфіршілер секілді ағымдар ашық та, жасырын да ел ішінде теріс бағытта қызмет жасауда. Әсіресе, қазақтың дүниетанымына сай келетін Имам Ағзам Әбу Ханифа мәзһабын мойындамай, жоққа шығарғысы келетіндер әрекеті байқалады. Жасыратыны жоқ, соңғы кездері ел ішін ала тайдай бүлдіріп, жаңашылдық әкелмек болған «сәләфи» ағымы қанатын кеңге жаюда. Ал, аталған ағымның шырмауына түскен бауырларымыз хақ дін мен ағымның арасын ажырата алмай дал болуда. Діни сауатсыздығының кесірінен ұлт қауіпсіздігіне қатер төндіретін жатқа жалтаңдап, дана атанған халқымыздың салты мен дәстүріне дұшпандық жасап жатқаны жанымызға аяздай батады. Иә, жат ағым таратқан ақпараттардан дәстүрлі діни нанымдарымыз бен салтымызға сіңген діни көзқарасымызға мүлдем кереғар көзқарас, ұстанымдар шыға бастады.
Қазіргі кезде бүйректен сирақ шығарып, діни реформа жасағысы келетін діни ағымдардың жымысқы әрекеті елге айдан анық көрінуде. Халқымызда «Аңқау елге арамза молда» деген нақыл бар. Бұл сөз бүгін де құнын жоймады. Өйткені, дәстүрден тыс діни ағымдар тыныш қоғамды іштей іріту үшін діни сауаты кем қауым мен жастық желігі басылмаған жастардың қолымен от көсеуде. Олар, әлбетте, теріс бағыттағы ұйымдардың өз мақсаттарын қандай амал-айла арқылы жүзеге асырып жатқан жайын біле бермейді. Нәтижесінде түрлі діни ағым кесірінен айрандай ұйып отырған отбасылар ойрандалуда. Ата-ана ұл-қызынан тірідей айырылып, жер соғып қалуда.
Сондықтан елдің, ұлттың, халықтың тұтастығын сақтап қалу үшін, өздерін ғана ақылды санайтын дін үйретушілерден барынша сақтану қажет. Шынында, діннің атын жамылған ағымдар мен топтар діни сауаты аз азаматтарымызды өз қармақтарына түсіріп, тіпті өздеріне белсенді жақтасқа айналдырып, өзімізге қарсы қойып үлгерді.
Ел бірлігі мен мемлекет қауіпсіздігіне зиян келтіретін ағымдардың жетегіне еріп кетпеу шараларына баршамыз атсалысуымыз қажет. Діни білімге сусаған кезде, бір мәселеге тап болған сәтте әркімге жүгінбей, дін мәселелерін зерттеу орталығы мен ресми діни бірлестік өкілдерінен кеңес сұраған абзал.
Дін – мемлекеттің негізін құраушы басты фактордың бірі болғандықтан, ол елдегі ішкі тұрақтылықтың кепілі. Ауызбірлік, елжандылық, бейбітшілік пен тыныштық – ислам дінінің басты мұраты. Ұлттық қауіпсіздікке қатер төндіріп тұрған жат ағымдардан бойымызды аулақ ұстап, халқымызды, жастарымызды отансүйгіштікке тәрбиелегеннен ұтпасақ, ұтылмасымыз анық. Олай болса, жат ағымның бірлікке емес, бүлікке алып баратын жол екенін еш ұмытпаған жөн.
Қорытындылай келе әр елдің тәуелсіздігінің мәңгілік болуы ынтымақ, бірлікте. Дана халқымыз «Береке басы – бірлік» деп бекер айтпаса керек. Көптеген ұлттар мен ұлыстарды бауырына басқан бүгінгі еліміздің еңсесі биік болуы – осы ынтымағының арқасында мүмкін болып отыр. Сондықтан «Төртеу түгел болса, төбедегі келеді, алтау ала болса, ауыздағы кетеді» деген қағиданы берік ұстанғанымыз жөн.

Қ.САЛЫҚБАЕВ,
Түркістан облысы Дін мәселелерін зерттеу орталығы КММ бөлім басшысы.

Қыркүйек 27, 2022
0
Бөлім: Руханият
| Автор: Super User

Түркістан: Жат ағымды жақтаушылар арасында жасөсіпірімдер де жиі кездеседі

Ислам діні – адамдарды татулыққа, бірлікке негіздейтін дін. Қазіргі таңда Ислам атын жамылып, адамдарды түрлі сенімге адастырып, өз мүдделерініңорындалуын үгіттейтін жат ағымдардың еліміз ұстанып отырған ішкі, сыртқыбірлігіне сызат түсіріп, алауыздық отын өршітер індет іспеттес болып кеткенағымдар аз емес.

Соңғы кездері ел ішін жайлаған, жаңашылдық әкелмек болған деструктивті ағымдар кең таралуда. Ал, аталған ағымның шырмауына түскен адамдар хақ дін мен қара ниет ағымның арасын ажырата алмай дал. Діни сауатсыздығының кесірінен ұлт қауіпсіздігіне қатер төндіретін жатқа жалтаңдап, халқымыздың салты мен дәстүріне керағар дүние жасап жатқандар аз емес. Жат ағымды жақтаушылар арасында жасөсіпірімдер де жиі кездеседі. Жастарымыздың осындай қателіктерге ұрынуына басты себеп – дұрыс пен бұрыстың аражігін ажырата алмай ғаламтор беттеріндегі түрлі жат ағымдардың сайттарына кіруі. Діни сауаттылығы әлсіз адамдарды бұл үлкен қатерге алып баруда. Ұлттық құндылықтарымызға, ұстанып отырған салт-дәстүрімізге қайшы келетін жат ағымдар қоғамға да адамға да кері әсерін тигізбей қоймайды. Осы орайда, Дін саласындағы ақпараттық түсіндіру тобының 2022 жылға арналған жұмыс жоспарына сәйкес, Түркістан қаласы әкімдігінің Ішкі саясат бөлімінің ұйымдастыруымен "Дін мәселелерін зерттеу орталығы"-ның теолог маманы Дүйсен Асхат және Ішкі саясат бөлімінің маманы Марат Айсұлу қалалық №13 Ә.Науаи атындағы мектеп гимназияның оқушыларымен кездесу өтті. Мамандар оқушыларға діни экстремизмнің, теріс пиғылды діни ағымдардың зияны жайлы айтып берді.Діннің атын жамылған жат ағымдардың құрығына діни сауаты төмен, әлеуметтік тұрмысы нашар, қиындық көріп жүрген жастар алданып, түсіп жатыр. Оларды Отанына, отбасына, дәстүрлі дінімізге, қалыптасқан салт-дәстүрімізге қарсы қояды. Өздерінің істеген әрекеттерінің дұрыс екенін дәлелдеу мақсатында қасиетті Құран мен хадистерден мысал келтіріп, адамдардың санасын улап, теріс идеология таратады. Ал, бауырмалдылыққа баулитын шынайы діни жол ешқашанда зұлымдық пен әділетсіздік бой алдыруға, адам баласын жазықсыз өлтіруге жол бермейді. Радикалды топ мүшелері діттеген мақсаттарына жету үшін дінде тыйым салынған әрекеттерді жасаудан тайсалмайды. Құранда дұрыс деп көрсетілген жайттарды ескермей, керісінше харам деп санайды. Бұл ағымдағылар өз қатарын мейлінше көп адаммен толықтыруға әрекет жасайды. Сол үшін өз қатарына адамдарды қосу жұмыстарында өтірік арбап, мәліметті бұрмалап жеткізу, психологиялық айла-тәсілдер қолдану арқылы жастардың санасына кері ықпал етеді. Теріс пиғылды ұйымдар жақтастарының санын көбейту барысында кез келген әрекетке баруы шартты дүние. Сондықтан да кездесулер «Жасөспірімдер мен жастар арасында теріс ағымдардың ықпалының алдын алу», «Қоғамдағы деструктивті діни ұйымдардың теріс идеологияларының алдын алу», «Кәмелетке толмағандар арасында құқықбұзушылықтың, кереғар діни ағымдар мен секталардың іс-әрекеттерінің алдын алу», «Зайырлылық – Қазақстанның қоғамдық рухани дамуының кепілі», «Діни сауатсыздық – діни экстремизмнің бастауы», «Деструктивті діни ағымдардың қауіптілігі және көріністерінің формалары», ҚР Тұңғыш Президенті – Елбасы Н. Ә. Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» мақаласы аясында конфессияаралық келісімді жаңғырту идеясы, «Қазақстан Республикасының дін саласындағы мемлекеттік саясатының 2017-2020 жылдарға арналған тұжырымдамасына» шолу, «Деструктивті және экстремистік ұйымдардың жақтаушыларының рухани-психологиялық портреттерінің өзгешеліктері», «ҚР Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы» заңы, тағы басқа да заңдылықтармен нормативтік құқықтық актілер тұрғысында түсініктеме беру, «Рухани жаңғыру және діни сана», «Ғаламтор мәдениеті: деструктивті діни ағымдардың идеологиясынан сақтану жолдары», «Дін – рухани жаңғырудың өзегі» тақырыптарында өткізілді. Жастармен кездесу барысында қазіргі таңдағы еліміздегі діни ахуал, кереғар діни ағымдардың ықпалының алдын алу, ғаламтор желісін дұрыс пайдаланудың маңыздылығы туралы түсіндіру жұмыстары жүргізіледі. Бөтен ойлыларға дінге қызығушылығы төмен адамдардың санасын улау оңай. Өздерінің көмек көрсетуге дайын екенін көрсетіп, жақсылық жасаған сияқтанады. Жақсылық жасап отырған себебін дінге беріктігімен байланыстырады. Осылайша сол адамның жанашыры болып көрініп, тығыз қарым-қатынас жасауды мақсат тұтады. Өз топтарына қосып алған соң санасын байлап, көзіне шел бітіреді. Әр қадамын қадағалап, басқа жақтан ақпарат алмауын негізге алады. Осылайша өз ақпараттары арқылы адам санасын қалыптастырады. Олардың арбауына түскен адамдар радикалды топ мүшелеріне бауыр басып, ең жақын адамдары санай бастайды. Сол мезетте санасы байлаулы тұрған жастарды Отанына, ата-анасына ағайын-туыстарына, достарына, айналасындағы үйреншікті болған жайттардың барлығына айдап салып, бойында өшпенділікті оятады. Өзінің өмірін қиюға дайын болатын деңгейге жеткен соң өзгелердің өмірін, ата– ана, бауырларының өмірін ойланбай қиюға дайын тұрады. Жүргізілген зерттеу жұмыстарынан соң, әсіресе, 14-25 жас аралығындағы жастар аутоагрессивті әрекеттерге сезімтал екені анықталған. Жасөспірімдердің санасы енді қалыптасып келе жатқандықтан, кез келген жаңа нәрсені қабылдауға дайын тұрады. Бұл кезеңде мінез-құлық белгілерінің көрінуіне әсер етуші бірден бір фактор – оның ата-анасы және отбасындағы жалпы психологиялық ахуал. Егер әрбір ата-ана осы шақта дұрыс көңіл бөліп, тәрбие беріп, баласымен дұрыс қарым-қатынас орнатып, сонымен қатар материалдық және рухани құндылықтармен қамтамасыз ететін болса, жасөспірімдерде болатын ауытқушылықтар мен ауытқу ахуалдарының алдын алуға мүмкіндігі болады. Жасөспірімнің психологиясы енді қалыптасып жатқан тұста санасына дұрыс қасиеттерді сіңіру қажет. Тәрбие арқылы жаман әдет пен теріс қылықтан тазартып, жаны таза, көңілі ақ, рухани сезімге бай адам етіп қалыптастыру қажет. Осы ретте еліміздегі дін саласындағы заңнамалар, тұжырымдама мен бағдарламаларға да шолу жасалады. Жастарға салт-дәстүрге құрметпен қарау, теріс діни идеологияның әрекеттерінен сақтану, діни сергек болу керек екені түсіндіріліп, жастар тарапынан қойылған сұрақтарға дінтанушы, теолог мамандардың тарапынан толыққанды жауап берілді. Қорыта келе деструктивті ағымның шырмауына түспеуі үшін дер кезінде діни сауаттылығын арттыру қажет екені анықталды. Діни білімді дұрыс толықтыру маңызды мәселенің бірі. Деструктивті ағымдар мемлекеттік принциптерге сай келмейтін құбылыс. Мемлекетшілдік пен ұлттық құндылықтарды мойындамай, өзіндік идеологияларын қоғамға сіңіруге әрекет жасайтын топ бүкіл әлемге тән проблемаға айналды. Сондықтан, діннің атын жамылып, қоғамдағы аз қорғалған, ойлау жүйесі толық қалыптаспаған жастардың арасында мемлекеттің өткені мен бүгініне, баянды болашағына күдікпен әрі сенімсіздікпен қарайтын идеяның тарамауы үшін біршама жұмыстар атқарылуда. Бұл жұмыстар өз өзектілігін жоғалтпай, сақтауы тиіс. ҚМДБ қазіргі таңда дұрыс бағыттағы дәстүрлі дінімізді насихаттау барысында қыруар жұмыстар атқаруда. Мектептерде 9 сынып оқушыларына дінтану пәнінің енгізілуі де тиімді жоспар. БАҚ-та экстремизм тақырыптарын болдырмау барысында, халықтың құқықтық санасын қалыптастыру үшін де атқарылып жатқан шаралар аз емес. Білместіктен кері ағымдарға еріп кеткен жастарға дін мамандарының дұрыс дәлелдер келтіріп, дұрыс бағытқа жетелеуі маңызды. Сондықтан, ғаламтор мен әлеуметтік желілердегі рухани ағарту сабақтарында, дін тақырыбындағы өзекті мәселелерді талдау барысында дәстүрлі Ислам дінін ұстанушылар оқ бойы озық тұруы тиіс. Сол үшін интернеттен көргенін жасайтын жас сана үшін жақсы, саналы саясат керек. Дәстүрлі Ислам дінінің қағидаттарын әр азамат дұрыс меңгеруі қажет. Жасөспірім жастар дінді өзгеден емес, отбасынан үйренгені абзал. Сонда ғана жат идеологиядан балаларыңызды арашалап қаласыздар.

Қыркүйек 26, 2022
0
Бөлім: Руханият
| Автор: Super User

Түркістан: Адасып кету оңай, бірақ адаспаудың жолдары өте көп

Дін саласындағы ақпараттық түсіндіру тобының 2022 жылға арналған жұмыс жоспарына сәйкес, Түркістан қаласы әкімдігінің Ішкі саясат бөлімінің ұйымдастыруымен "Дін мәселелерін зерттеу орталығы"-ның теолог маманы Дүйсен Асхат және Ішкі саясат бөлімінің маманы Марат Айсұлу қалалық №12 Қ.Сәтбаев атындағы атындағы жалпы орта мектептің оқушыларымен кездесті. Мамандар оқушыларға діни экстремизмнің, теріс пиғылды діни ағымдардың зияны жайлы айтып берді. ХХІ ғасыр ақпараттар толқынына толған заман болып тұр. Бүгіндегі өзгерістер мен трендтердің бәрі медиа арқылы қалыптасуда. Оның ішінде білік-дағдыны дамытатын адамға пайдалы немесе, керісінше, зиянын тигізетін ақпараттар да бар. Әсіресе, деструктивті топтардың ақпарат тұзағына ілінбеуді ойлаған ләзім. Адасып кету оңай, бірақ адаспаудың жолдары өте көп,-деп бастады әңгімесін теолог маман Дүйсен Асхат. «Деструктивті ағымдар қоғамдық қауіпсіздікке, отбасылық құндылықтарға, адам денсаулығына қатер төндіреді. Жат ағымдар қазақ ұлты мен Қазақстанда тұратын барлық этностардың ұлттық құндылықтарын, салт-дәстүрлерін, мәдениетін жоққа шығарады. Кез келген мемлекеттік мерекелерді атап өту, ұлыстың ұлы күнін тойлау, беташар, сәлем салу, сондай-ақ ата-баба әруақтарына құран бағыштау секілді салттарымызды мойындамайды. Зайырлы мемлекетке және зайырлы өмір сүру салттарына барынша қарсылық танытады. Мемлекеттік рәміздерді және түрлі мерекелерді құрметтемейді. Қазақстандағы көпшілік ұстанатын Ханафи мәзһабын жоққа шығарады. Орта Азияда және мұсылман әлемінің басқа аймақтарында орныққан діни мектептерді ешқашан құптамайды. Дәстүрлі исламды ұстанған мұсылмандарды күпірлік жасайды деп айыптайды. Өзге де дәстүрлі діндердің өкілдері мен дін ұстанбайтын адамдарға түсіністікпен қарай алмайды. Замануи мәдениет пен музыка, балет, бейнелеу секілді және басқа да өнер түрлеріне өшпенділік танытады. Олар әскерде қызмет ету, орта білім алу секілді мемлекет бекіткен міндеттерден бас тартады. Медициналық ем-шаралардың: қан құю, вакцинация, ағза мүшелерін трансплантациялау, т.б. түрлеріне түбегейлі қарсы шығады. Білім мекемелерінде биология, дене шынықтыру, ән-күй, сурет салу сияқты пәндерге қатыспауға шақырады». Міне, жоғарыда атап өткен ескертпелер видеоролик ретінде дайындалып, әлеуметтік желілерде жарияланып, интернетте таралуда. Деструктивті жат ағымдардың негізгі белгілері осылар. Біз осылай көрсеткенімізбен, олар өздерін біз сияқты бағаламайды. Керісінше, олар өз діндеріне, өз ілімдеріне сенімді және оны берік түрде насихаттайды. Психологтарда неофит деген термин бар. Яғни, олар әлемді өзгерткісі келеді. Олар жоғарыда айтқан құндылықтарды, салт-дәстүр, мемлекеттік қағидаларды жоюға бағытталған. Радикализмге, экстремизмге итермелейді. Осы жерде бір айта кететін жайт, бұл тек қана исламдық дінмен ғана байланыспайды, тек исламға ғана тиесілі емес. Мұндай деструктивті сипатта жаңа протестанттық, жаңа шығыстық ағымдар болуы мүмкін. Сондай-ақ, деструктивтік әрекеттерімен көзге түспеген ағымдар да болуы ықтимал. Қай-қайсының да көздеген белгілі мақсаттары бар. Ол қаржылық мақсат болуы мүмкін. Ол геосаяси мақсат болуы мүмкін. Тіпті идеологиялық мақсат та болуы мүмкін. Деструктивті топтардың тағы бір айрықша белгісі индивидтік қамту белгісі. Индивидті толық торға түсіру деп айтуға болады. Бұл адамның өмірін толық қамтып, діни ілімін ақиқаттық деңгейінен емес, оған мүше адамдардың қоршаған әлеуметтік ортадан оқшаулануы мен жетекшілік еткен идеологына көзсіз бағынуынан көрінеді. Бұлай сипатталуының себебі, оқшауланған адам ішкі жан-дүниесінде психологиялық күйзелісті басынан кешеді. Ол депрессия сияқты басқа да күйзеліс жағдайларына түседі. Деструктивті діни ағымдардың ықпалына түскен жастар, әдетте, оқшаулануға бейім тұрады. Оқшауланудың өзі олардың ауытқуы десек болады. Оқшау адам әдетте қоғамға өкпелі болады. Қоғам тарапынан оны ешкім түсінбейтіндей көрінеді. Ішкі жан дүниесіндегі әлеуметтік өкпе-реніш өрши түседі. Барлық нәрсені ақ-қара деп бөледі. Біздікі және жаулар. Міне, осылай шолақ ойлап, келте түсінеді. Оның соңы зардап шегеді, қиындық көреді. Бұл жай айтыла салған сөз емес, ғалымдар анықтап, мамандар зерттеп берген тұжырым. Яғни, деструктивті ағымдардың, псевдо дін көшбасшыларының соңынан ерудің қате екенін көрсетті. Егер дінге қызығушылығыңыз оянды ма, ресми ақпараттарға жүгініңіз. Әр өңірде, орталықтарда сарапшылар бар. Жарияланған фотопосттар, видеороликтер, уағыздардың бәрін зерттеп, зерделеп береді. Мемлекет тарапынан бұл жолға қойылған. Сондықтан сақ болайық! Сақтанайық!Ішкі саясат бөлімінің маманы Марат Айсұлу да өз кезегінде дін атын жамылған жат ағымдардың қауіпі туралы баяндады. Дін ұғымы – адамзатты бақытқа бастаушы, жақсылыққа жетелеуші, санаға салмақты ой салып, кемелдікке жеткізуші институт. Жалпы адами құндылықтарды басшылыққа алатын асыл дініміз Ислам да жазықсыз адамның өміріне, ар-намысына, жеке мүлкіне қол сұғуға, басқыншылық жасауға қатаң тыйым салады. Бейбітшілік пен мейірімділікті мақсат ететін, хәкім Абайша айтқанда, адамзаттың барлығын бауырым деп сүюге шақыратын Ислам діні қоғамның тұтастығына, елдің бірлігіне сызат түсіруші кез келген адами құндылыққа сай келмейтін құбылыстарға түбегейлі қарсы. Исламның атын желеу етіп, ой-санасы қалыптасып, көзқарасы тұрақтап үлгермеген азаматтарды жолдан тайдырып, еліміздің ішкі тұрақтылығына қауіп төндіру – келешегімізге қол салғысы, тұнығымызды ластағысы келетін қара ойлы қылмыскерлердің ғана қолынан келсе керек.

Өздеріңізге белгілі, 2014 жылы 18 тамызда Астана қаласының Сарыарқа аудандық сотының «Әт-тәкфир уәл-хиджра» халықаралық ұйымын экстремистік деп тану және оның Қазақстан Республикасындағы қызметіне тыйым салу жөніндегі шешімі шыққан болатын.Осы шешімді шығару кезінде аталған ұйымның экстремистік бағыттағы қызметі жөніндегі қолда бар материалдармен қатар сотпен «Әт-такфир уәл-хиджра» халықаралық ұйымының қызметіне Ресей Федерациясында, Қырғызстанда, АҚШ-та, Түрік Республикасында және Еуропалық одақта тыйым салынғандығы ескерілді.«Тәкфир» – сөзінің мағынасы бір адамды күпірлікке шығару дегенді білдірсе, «Хижрат» – араб тіліндегі «хажара» деген түбірден шыққан «тәрк ету, қалдыру» деген мағынаны білдіретін сөз. Ал шариғаттағы мағынасы мұсылмандардың діни сенімдері (мұсылман болғандықтары) үшін дінсіздер тарапынан қысым, зардап көріп отырған бір жерден басқа бір жерге қоныс аударуды білдіреді.Осы ретте, өзінің діни ұстанымымен келіспегендерді күпірлікте айыптап, өз отанын тәрік етуші жанның әрекеті қаншалықты дұрыс, шариғат бұған байланысты не дейді? Осы мәселеге тоқталсақ.Дінсіздікті діңгек еткен кеңестік дәуірдің бодауынан енді ғана шыққан халықты «кәпірсің» деп айыптау сауатты мұсылманнің ісіне жатпайды.Күпірлікте айыптау – адамның сөзіне емес, шариғатқа негізделеді. Бұл құқық Алла мен Оның елшісіне (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) ғана тән.

Әрбір адамның жаны, өмірі – өзіне аманат болса, бүгінгі адамзат қоғамын тұтас қалыпта, дұрыс бағытта ұстап тұру да – баршаға аманат екендігін ұмытпайық. Олай болса, Қазақ елінің ішкі тұтастығы мен қауіпсіздігін, тыныштығын сақтауда ерінбей еңбек етіп, көзіміздің қарашығындай қорғауымыз – азаматтық һәм мұсылмандық парызымыз,-деп қорытты сөзін.

Қыркүйек 23, 2022
0
Бөлім: Руханият
| Автор: Super User

Түркістан: соқыр сенім – бұл қазіргі қоғамда болып жатқан құбылыс

«Экстремизм» (extremus) - латын тілінен енген термин, сөздік мәні «соңғы, шеткі» деген мағынаны білдіреді, саяси мағынасы экстремизм бойынша - бұл шектен шыққан көзқараспен және іс-әрекетімен ерекшеленетін күрделі әлеуметтік феномен. Сонымен қатар, бұл тікелей немесе жанама түрде зайырлы қоғамдағы демократияны жоққа шығаратын саяси қызмет түрі. Діни экстремизм ұғымы - шынайы діннің негізгі қағидаларынан, қазіргі қолданыстағы ұлттық заңнамалардың және халықаралық құқықтың қағидаттарынан тыс шектен шығу дегенді білдіреді. Арнайы сөздік бойынша «діни экстремизм – басқа діндерді ұстанушы адамдарға төзімсіздік танытып, соған сәйкес қоғамға қарсы, көбінесе құқыққа қайшы, соның ішінде азаматтарға қарсы күш қолдану әрекеттеріне шақыру». Діни экстремизм ұғымына Қазақстан Республикасының 2005 жылдың 2 ақпанында қабылданған «Экстремизмге қарсы іс-қимыл туралы» заңында мынадай сипат берген: Экстремизм - жеке және (немесе) заңды тұлғаның, жеке және (немесе) заңды тұлғалар бiрлестiгiнiң белгiленген тәртiппен экстремистiк деп танылған ұйымдардың атынан iс-әрекеттер ұйымдастыруы және (немесе) жасауы;

жеке және (немесе) заңды тұлғаның, жеке және (немесе) заңды тұлғалар бiрлестігінің мынадай экстремистік мақсаттарды:

дiни өшпендiлiктi немесе алауыздықты, соның iшiнде зорлық-зомбылықпен немесе зорлық-зомбылыққа шақырумен байланысты алауыздықты қоздыруды, сондай-ақ азаматтардың қауiпсiздiгiне, өмiрiне, денсаулығына, имандылығына немесе құқықтары мен бостандықтарына қатер төндiретiн кез келген дiни практиканы қолдануды (дiни экстремизмдi) көздейтiн iс-әрекет ұйымдастыруы және (немесе) жасауы. Жалпы экстремизм деген терминге қазіргі әлем ғалымдары мен сарапшылары түрлі мағыналар берген. Бірақ, ортақ бір шешімге келмеген. Бір анығы ол қоғамға, мемлекетке және жалпы әлемге қауіп төндіретін құбылыс. Ал, соның ішіндегі діни экстремизм дегеніміз – дәстүрлі дінді бұрмалап, жат «идеяны» белсенді насихаттау, зайырлы жүйеге қарсы әрекет ету.

Экстремизмнің негізгі белгілері:

1) Мемлекетте диктатура орнатуды ашық жариялайды, яғни, бұл дегеніңіз елдегі азаматтардың саяси және азаматтық құқықтарын кемсіту;

2) Елдегі конституциялық құрылымды үзілді-кесілді мойындамайды, оны зорлық-зомбылық күшімен жоюға және билікті заңсыз басып алуға ашық түрде насихаттайды;

3) Заңсыз қарулы жасақтар құрады;

4) Елде әлеуметтік, нәсілдік, ұлттық, тіл және діни алауыздықты қоздырады, сонымен қатар, осы ерекшеліктер бойынша азаматтардың құқығын шектеуді мақсат етеді;

5) Елде белгілі бір ұлттың немесе діни конфессияның тоталитарлық режимін орнатуға тырысады.

Діни экстремизмнің шығуының басты үш негізі бар. Біріншісі, діни сауатсыздық. Дінге толық таныммен келмеу діни сауатсыздықтың басты көрінісі болып табылады. Екіншісі, діни сауатсыздықтың кесірінен теріс пиғылды ағымдардың өкілдерінің сөзіне еріп, надандықтан шыққан соқыр сенім – бұл қазіргі қоғамда болып жатқан құбылыс. Ал, үшіншісі әлеуметтік мәселелер. Айналысатын ісі жоқ, жұмыссыз жастардың болашаққа сенімсіз жағдайын пайдаланып экстремистік идеологияны саналарына сіңіреді.

Діни экстремизмнің көріністері қазіргі заманда жастардың жат ағымның идеологиясына еліктеп, соқыр сенімнің жетегімен зайырлы қоғамға қарсы әрекет етуі. Діни экстремизмнің көрінісі ретінде ғаламтор кеңістігіндегі мұсылмандардың қысымға ұшырауы, әсіресе АҚШ, Еуропа, Израильдегі, Ресейдегі кавказ аймағындағы мұсылмандар туралы ақпараттарды қанға бөккен адамдардың суреттерді, бейне-материалдарды ашық көрсету арқылы күллі әлемді мұсылмандарға жау ретінде көрсетуге ұмтылуы діни экстремистік идеялардың тарауын айтуға болады. Сонымен қатар, интернет-сайттарда діни экстремизм идеяларын насихаттаушылардың әр-түрлі діни уағыздары аудио-видео жазба түрінде таратылуы діни экстремизмнің көрінісі. Уағыздарда зайырлы биліктің дінге жат екендігі, мұндай мемлекет басқарушылары, дін қызметкерлері «діннен шыққандар» деген пікір мейлінше агресивті айтылып, оларға бағынбауға шақырылады.

Сондай-ақ ғаламтордағы экстремистік веб-сайттардың ықпалынан басқа, шет елден діни білім алған жалған ғалымдар өздерінің экстремистік уағызы арқылы қазақтың санасына, салт-дәстүріне, ұлттық танымына, тарихына қарсы мазмұндағы жастардың санасын улайды,-деп аяқтады сөзін теолог маман Дүйсен Асхат.

Ішкі саясат бөлімінің маманы Марат Айсұлу болса әрбір азамат қоғам тыныштығы үшін діни экстремизмге табанды түрде қарсы тұруы тиіс. Қазақ халқы ертеден - ақ бірліктің, ынтымақтың маңызын жете түсінген. Бабаларымыздан өсиет болып бізге жеткен «Бақ қайда барасың ынтымағы мен бірлігі жарасқан елге барамын деген қанатты сөз бүгінгі күн ішінде өз көкейкестілігін жойған жоқ. Кемеңгер бабаларымыз «алтау ала болса ауыздағы кетер, төртеу түгел болса төбедегі келер»деп елді бірлікке шақырып отырған. Сондықтан бәрімізге қастерлі тәуелсіздігіміздің нығаюы үшін, елімізде ұлтаралық және дінаралық татулықтың сақталуы үшін бір кісідей атсалысайық.

Дін дегеніміз –ұлы сенім, ғылым анасы

Ал сенім – адамзаттың тірегі.

Ислам діні бейбітшілікті дәріптейтін бірлік діні екендігін ұмытпайық!

Мың жылдан бері ұстанып келе жатқан ата — бабамыздың дәстүрлі дінін жоққа шығармайық!

Әрбір ұрпақ келесі өзінен кейінгі ұрпаққа ізетті, игілігі мол жақсы өмір жолын тастап кетуі ләзім екендігін есімізде ұстайық! дей отырып, іс-шараны аяқтады.

Қыркүйек 22, 2022
0
Бөлім: Руханият
| Автор: Super User

Түркістан: Терроризмге қарсы тұру үшін бізге терроризмнің мәнін нақты анықтау қажет

Дін саласындағы ақпараттық түсіндіру тобының 2022 жылға арналған жұмыс жоспарына сәйкес, Түркістан қаласы әкімдігінің Ішкі саясат бөлімінің ұйымдастыруымен "Дін мәселелерін зерттеу орталығы"-ның теолог маманы Дүйсен Асхат және Ішкі саясат бөлімінің маманы Марат Айсұлу №24 М.Шоқай атындағы жалпы орта мектептің оқушыларымен кездесті. Мамандар оқушыларға діни экстремизмнің, теріс пиғылды діни ағымдардың зияны жайлы айтып берді. Қазіргі таңда діни экстремизм мен терроризм әлемдік дертке айналған ең күрделі проблемалардың бірі. Елімізде деструктивті ағымдардың астыртын үгіт-насихат жұмысы қарқын алып, діни экстремистік идеялардың қоғамымызда тарай бастағаны жасырын емес. Мемлекеттің қауіпсіздігіне қатер төндіретін діни негіздегі әртүрлі құқық бұзушылықтардың, дін атын жамылған түрлі теріс пиғылды ағымдар іс-әрекетінің белең алып, жастарды өз идеологиясына белсенді түрде тартуы көбеюде. Экстремизм мен терроризм бүгінгі таңда ең өзекті мәселе болып отырғанын онымен күресуде мемлекетіміз барша күш салып жатқанын жеткізді. Саясатта белгілі бір бағыт ретінде экстремизм радикалды көзқарастарды жүзеге асырудың түрлі әдістерін ұстанады. Ол мемлекеттің тұтастығына, қоғамның бірлігіне қатер төндіріп, зорлық-зомбылықпен, фанатизммен, өздерінің принциптерін қорғай алмайтынымен, ымыраға келмеуімен сипатталады. Өзінің қауіпті тәжірибесінде экстремизм терроризммен тығыз байланыста. Заманауи терроризм – бұл әртүрлі мемлекеттердің ұлттық шекараларының шегінен шығып, бүкіл әлемдік қоғамдастықтың қауіпсіздігіне елеулі қатер төндірген күрделі, көпқырлы және аса жағымсыз саяси-әлеуметтік құбылыс. Жаһандық зұлымдықпен күресудің тиімді әдістері мен нысандарын зерттеуге арналған мемлекеттер басшыларының қатысуымен көптеген халықаралық конференциялар өткізілді. Осы форумдарда терроризмге тиісті халықаралық реакцияның оған қарсы күресудің халықаралық жүйесі талап етілетіндігі туралы бірнеше рет айтылды. Терроризмге қарсы тұру үшін бізге терроризмнің мәнін нақты анықтау қажет.Қазіргі таңда, «терроризм» мәнінің әмбебап анықтамасы жоқ. Барлығына мәлім, терроризм экстремизммен тығыз байланысты, яғни, экстремизм терроризмнің бір бөлігі болып табылады.Демек, «экстремизм» тұжырымдамасын алдын-ала қарастырмай, «терроризм» ұғымының мәнін ашу мүмкін емес. Жалпы термин ретінде «экстремизм» қазіргі заманғы саясаттың белсенді айналымына жиырмасыншы ғасырдың екінші жартысында ғана енгізілді. 2003 жылы ЕКПА (Еуропа Кеңесінің Парламенттік Ассамблеясы) анықтағандай, «экстремизм» – бұл парламенттік демократия принциптерін тікелей немесе жанама түрде қабылдамайтын саяси қызметтің нысаны. Экстремизм – бұл қоғамдық-саяси жүйенің идеологиялық және институционалдық негіздерін жоққа шығаратын және заңды конституциялық тәртіпті тез арада күштеп өзгертуге шақыратын түбегейлі идеяларға негізделген саяси тәжірибе. Заманауи терроризм мен экстремизм қоғам мен мемлекеттік қауіпсіздігіне белсенді түрде әсер ететін ауқыммен, әлеуетті арттырумен, террористтік және эксртемисттік топтар ықпалды саяси құрылымдарға айналумен, террористтер мен экстремисттердің іс-әрекеттерінің қатыгездігімен және т.б. нысандармен сипатталады. Терроризм, экстремизм және ұйымдастырылған қылмыс – бүкіл әлемдік қауымдастық үшін аса қауіп-қатер ретінде саналады. Діни экстремизм мен радикализм – бұл жалпыға ортақ проблема Бұл проблемамен тек кейбір мемлекеттік органдар ғана жұмыс жасайды деп айтуға болмайды. Әрбір мемлекеттік орган өзінің функционалдық ерекшеліктерінің негізінде өз үлесін қосуы қажет.Терроризмге және экстремизмге қарсы тұру – бұл әлемде құқық пен тәртіпті қамтамасыз етудің маңызды бағыты. Тіркелген қылмыстардың жалпы санының террористік және экстремистік сипаттағы қылмыстардың шамалы бөлігі болып табылатындығына қарамастан, олар қоғамның, мемлекеттік және құқық қорғау органдарының теріс реакциясын тудырады. Қазіргі таңда, осы терроризм мен экстремизмнің көрінісі мемлекетіміздің ғана емес, бүкіл әлемдік өзекті мәселелердің бірі болып табылады. Жастарымыз дәстүрлі емес діни ағымдардың қырларын білмегендіктен сол ұйымдарға бет бұрып кетеді. Жастардың діни көзқарасы әлі де өзекті мәселе болып табылады және жүйелі талдауды қажет етеді. Әр түрлі себептермен дәстүрлі дінді жоққа шығаратын адамның көзқарастарына негізделген жастардың діни ізденісі ХХ ғасырдың жалпы көрінісін табады. Жастар – біздің мемлекетіміздің болашағы, ол бізден күнделікті қамқорлық пен тынымсыз ілтипатты қажет етеді. Жастарымыздың адамзаттық болмыстағы, әсіресе, дін саласы сияқты нәзік саладағы құнды бағдарларын білу өте маңызды. Себебі, адамның жеке тұлға ретінде көбінесе жас жылдарында қалыптаса бастайды. Діни көзқарастағы (деструктивті діни бағыттардың ықпалына түскен) кейбір жас азаматтар өздерін қоғам мен мемлкетке қарама-қарсы қойып, қазақ халқының рухани мәдениетіне және ұлттық дәстүрлеріне теріс көзқараспен қарайтын болды. Оларда тіпті зорлық-зомблық тәсілдерін қолданумен мемлекетіміздің саяси құрылымдағы зайырлы сипатын өзгертуге ықыластары пайда болуда. Бұл көріністер қоғамда жаңа саяси-әлеуметтік пішіндердің қалыптасуына себептес. Жалпы, дін саласында мемлкетімізде көп жұмыстар атқарылып жатыр. Салыстырмалы түрде қысқа мерзімде ұйымдастырылған жұмыс өзінің нәтижесін беріп, ал оның тиімділігі бірлікпен бірте-бірте өседі. Мемлкетіміздегі діни ахуалдың тұрақталуы туралы негізгі бағаны беретін – халық. Осы кезеңде жұмыстың стратегиялық жолмен таңдалған бағыттарын жалғастыру, іс-тәжірибені біртіндеп жақсарту маңызды. Енді біз конфессияаралық келісімге, жоғары мәдениетке және қоғамды тәрбиелеуге негізделген еліміздің рухани байлығын сақтау және одан әрі арттыру үшін бәрін жасауымыз керек.

Қыркүйек 21, 2022
0
Бөлім: Руханият
| Автор: Super User

Түркістан: Экстремизмге қарсы күрестің бірден-бір жолы — олар туралы өз уақытында шынайы мәлімет беру

Қыркүйек 20, 2022
0
Бөлім: Руханият
| Автор: Super User

Түркістан: Террористік актілердің құрбанына көбінесе бейбіт тұрғындар, жас балалар айналуда

Өз кезегінде сөз алған теолог маман Дүйсен Асхат оқушыларға діни экстремизімнің қауіптілігі туралы баяндады. «Экстремизм мен терроризм тақырыбы тек Қазақстан үшін ғана емес, әлемдік деңгейдегі аса өзекті мәселенің бірі. Бұл әсіресе соңғы жылдары әлемнің түкпір-түкпірінде орын алып жатқан түрлі лаңкестік оқиғалар мен экстремистік топтардың белсенді әрекетінен кейін ғаламдық проблемаға айналды»,-деп бастады Дүйсен Асхат.

Экстремизм сөз латынның «extremus» деген сөзінен шығады. Мағынасы саяси, экономикалық, идеологиялық, әлеуметтік, діни т.б. мақсаттарға тыйым салынған жолдар арқылы қол жеткізу дегенге саяды. Ал терроризм латынның «terror», яғни қорқыныш деген сөзінен пайда болып, экстремизмнің соңғы нүктесі, атап айтқанда адамдарды қорқытып-үркіту, олардың денсаулығына, өміріне қауіп төндіру арқылы өз мақсатына жету әрекетін білдіреді.

«Экстремизмге қарсы іс-қимыл туралы» 2005 жылғы 18 ақпандағы Қазақстан Республикасының № 31 Заңында экстремизмге мынадай сипат, анықтама берілген:

- жеке және (немесе) заңды тұлғаның, белгiленген тәртiппен экстремистiк деп танылған ұйымдар атынан жеке және (немесе) заңды тұлғалар бiрлестiгiнiң әрекеттер ұйымдастыруы және (немесе) жасауы;

- Қазақстан Республикасының конституциялық құрылысын күшпен өзгертудi, егемендiгiн, оның аумағының тұтастығын, қолсұғылмаушылығын және бөлiнбестігiн бұзуды, мемлекеттiң ұлттық қауіпсiздiгі мен қорғаныс қабiлетiне нұқсан келтiрудi, билікті күшпен басып алуды немесе билікті күшпен ұстап тұруды, заңсыз әскерилендiрілген құралым құруды, оған басшылық жасауды және қатысуды, қарулы бүлiк ұйымдастыруды және оған қатысуды, әлеуметтік, тектiк-топтық алауыздықты қоздыруды (саяси экстремизмдi);

- нәсілдiк, ұлттық және рулық алауыздықты, оның iшiнде зорлық-зомбылықпен немесе зорлық-зомбылыққа шақырумен байланысты алауыздықты қоздыруды (ұлттық экстремизмдi);

- дiни өшпендiлiктi немесе алауыздықты, оның iшiнде зорлық-зомбылықпен немесе зорлық-зомбылыққа шақырумен байланысты өшпенділікті немесе алауыздықты қоздыруды, сондай-ақ азаматтардың қауiпсiздiгiне, өмiрiне, денсаулығына, имандылығына немесе құқықтары мен бостандықтарына қатер төндiретiн кез келген дiни практиканы қолдануды (дiни экстремизмдi) көздейтiн әрекеттер ұйымдастыруы және (немесе) жасауы.

Ал «Терроризмге қарсы іс-қимыл туралы» 1999 жылғы 13 шілдедегі Қазақстан Республикасының N 416-I Заңында «Күш қолдану идеологиясы және халықты үрейлендіруге байланысты және жеке адамға, қоғам мен мемлекетке залал келтіруге бағытталған күш қолдану және (немесе) өзге де қылмыстық әрекеттерді жасау не жасаймын деп қорқыту жолымен мемлекеттік органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының немесе халықаралық ұйымдардың шешім қабылдауына әсер ету практикасы терроризм» екендігі туралы анықтама берілген.

Экстремизмнің түрі, бағыты бірнеше. Олардың негізгілері ретінде ұлттық, саяси және діни мақсатты көздейтін жымысқы әрекеттерді атауға болады. Ұлттық экстремизм деп өз ұлтын «сақтау», оның мәдени, экономикалық құндылықтарын «қорғау» сылтауымен өзгелердің құндылықтарына зиян тигізу, қауіп төндіру әрекеті танылады. Ал саяси экстремизм ретінде қоғамдық заңдылықтар негізінде қалыптасқан жүйені күшпен алмастыруды көздейтін әрекеттер саналады. Әлемде, оның ішінде Қазақстанда кең таралған және көп айтылатын діни экстремизм түріне діни қағидалар аясында өзге дін немесе сенім өкілдеріне, сондай-ақ дінге сенбеуші азаматтарға өз сенімін күшпен тықпалау немесе соған сәйкес әрекеттерге бару іс-қимылы жатады.

Терроризмнің де бірнеше түрі бар. Оның ішінде этникалық терроризм адамның ұлтына, этникалық түріне қарсы жасалған қылмыс түрі. Мұны кейде нәсілшілдік пиғылының нәтижесі деп те атап жатады. Этникалық терриризмге күрдтердің Түркиядағы, шешен содырларының Ресей аймағындағы бірнеше террорлық актілері т.б. мысал бола алады. Діни терроризмге діни идеологияның ықпалымен өзге дін өкілдеріне немесе мемлекеттік құрылымдық жүйелерге қарсы радикалды іс-қимыл түрі жатады. Бұған Қазақстанда да орын алған бірнеше радикалды топтардың құқық қорғау органдарымен арада болған қарулы қақтығыстарын мысал ретінде атап көрсетуге болады. Діни терроризм түріне діни канондарды бұрмалау арқылы адамдарды радикалдандыру және осы әрекетпен жұрт арасында дүрбелеу туғызу, жазсықсыз жандардың жанын қию әрекеттері жатады. Терроризмнің сондай-ақ криминалдық және идеологиялық түрлері де бар.Өкінішке орай, террористік актілердің құрбанына көбінесе бейбіт тұрғындар, жас балалар айналуда. Қазіргі таңда түрлі саяси, әлеуметтік, экономикалық, идеологиялық діни себептерге байланысты террористік шабуыл жасалатын мемлекеттер мен жекелеген өңірлердің индексі жасалуда.Индекстен байқағанымыздай террорлық актілер жиі ұшырасатын мемлекеттердің көпшілігі экономикалық жағдайы тұралаған немесе саяси-әлеуметтік жағдайы сын көтермейтін, тұрақсыз елдер немесе түрлі этникалық-діни топтардың мүдде қақтығысы бар елдер қатарында. Сондай-ақ, кейде мұндай елдер қатарында экономикасы дамыған, қандай да бір террорлық топтардың дұшпанына айналған жекелеген мемлекеттер де кіріп жатады.Қазақстанда экстремизм мен терроризммен күреске айрықша көңіл бөледі. Елімізде экстремизмнің діни сипаттағы бағыты кеңірек таралып, мемлекеттік деңгейде түрлі шулы оқиғалардың себебі де болғанын жақсы білеміз.

Қазіргі таңда Қазақстан аумағында тиым салынған террористік құрылымдардың ұлттық тізіміне келесі шетелдік ұйымдар енгізілген:

І. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2004 жылғы 15 қазандағы шешімі негізінде:

1. «Аль-Каида»

2. «Шығыс Түркістандағы исламдық қозғалыс»

3. «Өзбекстандағы исламдық қозғалыс»

4. «Күрд Халық Конгресі» («Конгра-Гел»)

ІІ. Жоғарғы Соттың 2005 жылғы 15 наурыздағы шешіміне сәйкес:

5. «Асбат аль-Ансар»

6. «Братья-мусульмане»

7. «Талибан» қозғалысы

8. «Боз гурд»

9. «Орталық Азиядағы Жамаат моджахедтер»

10. «Лашкар-е-Тайба»

11. «Әлеуметтік реформалар Қоғамы»

ІІІ. Нұр-Сұлтан қаласы сотының 2005 жылы 28 наурыздағы шешіміне сәйкес:

12. «Хизб-ут - Тахрир» ұйымы

ІV. Нұр-Сұлтан қаласы сотының 2006 жылы 17 қарашадағы шешіміне сәйкес:

13. «АУМ Синрикё»

14. «Шығыс Түркістан азат ету ұйымы»

V. Нұр-Сұлтан қаласы сотының 2008 жылғы 5 наурыздағы шешіміне сәйкес:

15. «Түркістан ислам партиясы».

VІ. Атырау қаласы сотының 2011 жылғы 25 қазандағы шешіміне сәйкес:

16. «Джунд-аль-Халифат»

VII. Шығыс Қазақстан облысы арнайы ауданаралық экономикалық сотының 2012 жылғы 7 маусымдағы шешіміне сәйкес:

17. РҚБ «Сенім. Білім. Өмір»

VIII. Нұр-Сұлтан қаласы Сарыарқа аудандық сотының 2013 жылғы 26 ақпандағы шешіміне сәйкес:

18. «Таблиги джамагат»

IX. Нұр-Сұлтан қаласы Сарыарқа аудандық сотының 2014 жылғы 18 тамыздағы шешіміне сәйкес:

19. «Ат-такфир уаль-хиджра»

X. Нұр-Сұлтан қаласы Есіл ауданы сотының 2015 жылдың 15 қазан айында қабылданған шешіміне сәйкес:

20. «Ислам мемлекеті» (ДАИШ)

21. «Ан-Нусра фронты»

22. «Йакын Инкар» Нұр-Сұлтан қаласы Есіл ауданы сотының 2018 жылғы 10 қазандағы шешіміне сәйкес экстремистік ұйым болып табылды.

Айта кету керек, терроризм әдетте бір мемлекеттің аумағымен ғана шектелмейді. Бұл ретте, Қазақстанға келген экстремистік топтардың, идеялардың артында Ауғанстан, Пәкістан және Кавказдағы кейбір елдердегі діни, саяси радикалды топтар жатқанын айта кеткен жөн. Қазақстан заңымен тыйым салынған біраз ұйым елімізде нақты төбе көрсетпегенімен, Қазақстан әріптестік танытқан немесе шекаралас орналасқан мемлекеттердің аумағында тыйым салынған қауіпті ұйымдар болғандықтан тізімге енді. Алайда Хизб-ут – Тахрир, Таблиғи жамағат, Джунд-аль-Халифат, Ислам мемлекеті, Ат-такфир уаль-хиджра сияқты ұйымдар жоғарыда аталған аталған елдерден бастау алатын идеология екендігі баршамызға белгілі жайт. Діни идеологиямен санасы уланып, отбасын ертіп Сириядан шыққан Қазақстан азаматтары аз болған жоқ. Қазақстан қауіпсіздік қызметтері ұйымдастырған «Жусан» операциясының арқасында олардың көпшілігі елімізге қайтарылды. Олардың барлығы қайта реабилитациялаудан өткізіліп, қылмысы дәлелденгендері ел заңына сәйкес сотқа тартылып, жазасын өтеу орындарына жабылды.

Сондай-ақ, көп жылдан бері Қазақстан Шанхай ынтымақтастық ұйымы, Ұжымдық қауіпсіздік шаралары ұйымы сияқты халықаралық ұйымдар аясында терроризмнің халықаралық деңгейдегі таралуына қарсы операцияларға ұдайы қатысуда. Ирактағы соғыста қазақстандық Қазбат сарбаздары да қатысып, жарылғыш заттарды залалсыздандыру жұмыстары атсалысты.

Терроризммен күрес кешенді түрдегі операциялар арқылы іске асады. Мысалы террористік ұйымдардың көпшілігі есірткі саудасы арқылы қаржыландырылып отырады. Сондықтан терроризммен күрестің маңызды бөлігі халықаралық есірткі саудасын тоқтату амалдарында жатыр. Оның ішінде Қазақстан аумағы Ауғанстаннан Еуропаға тасымалданатын есірткінің негізгі транзит жолдарының бірі саналатындықтан біздің елімізге осы бағыттағы жұмыстарды үнемі дамытып, қауіпсіздік шараларын ұдайы күшейтіп отырғаны абзал.

Қазақстанда Ұлттық қауіпсіздік комитеті жетекшілік ететін Терроризмге қарсы орталық, жергілікті атқарушы органдар жанында облыс және қала әкімдері төрағалық ететін Терроризмге қарсы комиссиялар қызмет етеді. Аталған құрылымдарға елдегі мүдделі мемлекеттік және қоғамдық құрылымдар енгізіліп, мемлекет аумағындағы радикалды экстремизмнің алдын алу, профилактикалық жұмыстарды жүйелі түрде іске асыру, террористік іс-әрекеттерге қарсы қауіпсіздік шараларын ұйымдастыру сынды маңызды жұмыстарды үйлестірумен айналысады. Аталған құрылымдардың жұмысы көзге көрініп, БАҚ беттерінше ашық жазылмағанымен, елдің қауіпсіздігін қамтамасыз ету бағытында маңызды бастамалар мен іс-шаралардың ұйытқысы болуда.

Қорыта келгенде, бір ұлттың емес тұтас әлемнің бас ауруына айналған экстремизм мен терроризммен күрес еш уақытта толастамақ емес. Өйткені бұл жұмыстың астарында әлемдегі ең басты құндылық – адамның өмірі, оның бостандығы мен қауіпсіздігі жатыр.

Маманның сөздерін Ішкі саясат бөлімінің маманы Марат Айсұлу да өз дәлелдерімен нақтылай түсті. Ол бүгінде діни экстремизм мен терроризм қаупі бүкіл әлемге жантүршігерлік қауіп төндіріп тұрғанын айтты. Лаңкестік әрекеттерді қазіргі уақытта Еуропадан да, Азиядан да, АҚШ-тан да кез келген аймақтан көре отырып, оның құрлық таңдамайтын тажал екенін жеткізді.

Жиын соңында оқушылар мамандарға сұрақ қойып, өзара пікір алмасты.

Қыркүйек 19, 2022
0
Бөлім: Руханият
| Автор: Super User

Руханият (115)

Толығырақ ...